Ἡ μνήμη αὐτοῦ τιμᾶται τὴν 11 (24) Μαρτίου
Βιογραφία
Γεννήθηκε στὸ Δαμασκό. Ἀπὸ νεαρὴ ἡλικία διέπρεπε διὰ τὴν εὐσέβειά του καὶ τὴν ἀγάπη του πρὸς τὰ γράμματα. Ἐξαιρετικὰ προόδευσε στὴν φιλοσοφία, γιὰ αὐτὸ τὸν ὠνόμαζαν Σοφώτατον. Ἀλλὰ ὁ μέλλων Ἱεράρχης ἐζήτει τὴν ἀνωτέραν σοφίαν εἰς τὰ μοναστήρια, εἰς τὰς ὁμιλίας μὲ τοὺς ἐρημίτας. Ἀφίχθη εἰς Ἱεροσόλυμα, στὴν μονὴ τοῦ Ἁγίου Θεοδοσίου, καὶ ἐκεῖ ἐγγίσθηκε μὲ τὸν Ἱερομόναχον Ἰωάννην τὸν Μόσχον. Ἐγένετο πνευματικὸς υἱὸς αὐτοῦ καὶ ὑπετάχθη εἰς ὑπακοήν. Οἱ δίκαιοι ὁμοῦ ἐπεδήμησαν εἰς διάφορα μοναστήρια, καταγράφοντες τὰς βίους καὶ τὰς διδασκαλίας τῶν ἐκεῖ ἀσκητῶν. Ἀπὸ αὐτὰς τὶς σημειώσεις σχηματίσθηκε αργότερα τὸ περίφημο βιβλίο τους «Λειμωνάριον» ἢ «Πνευματικὸν Λειμῶνα», τὸ ὁποῖο ἐτιμήθη ὑψηλὰ ἀπὸ τὴν Ζʹ Οἰκουμενικὴν Σύνοδο.
Γιὰ νὰ γλυτώσουν ἀπὸ τὰς καταστροφικὰς ἐπιδρομὲς τῶν Περσῶν, οἱ Ἅγιοι Ἰωάννης καὶ Σωφρόνιος ἐγκατέλειψαν τὴν Παλαιστίνην καὶ ἀνεχώρησαν πρὸς Ἀντιόχειαν, καὶ ἐκεῖθεν εἰς Αἴγυπτο. Στὴν Αἴγυπτο ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος ἐπλήγη βαριά. Τότε ἀποφάσισε νὰ γίνῃ μοναχὸς καὶ ἐκοιμήθη ἀπὸ τὸν Ὅσιο Ἰωάννην τὸν Μόσχον. Μετὰ τὴν ἀναρρώση τοῦ Ἁγίου Σωφρονίου, ἀμφότεροι ἀπεφάσισαν νὰ μείνουν στὴν Ἀλεξάνδρεια. Ἐκεῖ τοὺς δέχθηκε μὲ ἀγάπη ὁ Ἅγιος Πατριάρχης Ἰωάννης ὁ Ἐλεήμων, τὸν ὁποῖον βοήθησαν σημαντικὰ στὸν ἀγώνα κατὰ τῶν Μονοθελητῶν. Στὴν Ἀλεξάνδρεια ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος ἐπλήγη εἰς τοὺς ὀφθαλμούς, καὶ προσέφυγε μὲ προσευχὴ καὶ πίστῃ στοὺς Ἁγίους Ἀνάργυρους Κύρον καὶ Ἰωάννην καὶ εἰς τὸν ναὸν τῶν ἀφιερωμένον εἰς αὐτοὺς, ἔλαβε θεραπεία. Ὡς εὐχαριστία ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος συνέγραψε τὸν βίο τῶν Ἁγίων θεραπευτῶν-ἀναργύρων.
Ὅταν οἱ βάρβαροι ἠπείλησαν τὴν Ἀλεξάνδρεια, ὁ Ἅγιος Πατριάρχης Ἰωάννης, συνοδευόμενος ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Σωφρόνιον καὶ Ἰωάννην, ὥρμησε πρὸς Κωνσταντινούπολιν, ἀλλὰ κατὰ τὴν ὁδὸν ἐκοιμήθη. Οἱ Ἅγιοι Ἰωάννης καὶ Σωφρόνιος μὲ ἄλλους ἕνδεκα μοναχοὺς ἀπῆραν πρὸς Ρώμην. Στὴν Ρώμην ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ἐκοιμήθη († 622). Τὸ σῶμά του μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸν Ἅγιον Σωφρόνιον εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ ἐτάφη εἰς τὴν μονὴν τοῦ Ἁγίου Θεοδοσίου.
Τοῦ 628 ἐπέστρεψε ἀπὸ τὴν περσικὴν αἰχμαλωσία ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Ζαχαρίας (609 – 633). Μετὰ τὴν κοίμησή του, διὰ δύο χρόνια τὸν πατριαρχικὸν θρόνον κατεῖχε ὁ Ἅγιος Μόδεστος, καὶ μετὰ τὴν κοίμησιν τοῦ Ἁγίου Μοδέστου, Πατριάρχης ἐξελέγη ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος. Ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος ἐκοπίασε πολὺ γιὰ τὸ καλὸ τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων ὡς Προκαθήμενος αὐτῆς (634 – 644).
Πρὸ τοῦ τέλους τῆς ζωῆς του, ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος μὲ τὴν ποίμνην του ὑπέμεινε διετῆ πολιορκία τῶν Ἱεροσολύμων ἀπὸ τοὺς Μωαμεθανούς. Ἐξουθενωμένοι ἀπὸ τὴν πείνα, οἱ Χριστιανοὶ συγκατένευσαν τελικὰ νὰ ἀνοίξουν τὰς πύλας τῆς πόλεως μὲ τὸν ὅρον νὰ σπείρουν οἱ ἐχθροὶ τὰ ἱερά. Ἀλλὰ αὐτὸς ὁ ὅρος δὲν ἐτηρήθη, καὶ ὁ Ἅγιος Πατριάρχης Σωφρόνιος ἐκοιμήθη ἐν βαθείᾳ λύπῃ ἐπὶ τῇ βεβηλώσει τῶν χριστιανικῶν ἱερῶν.
Ἀφίχθησαν εἰς ἡμᾶς συγγράμματα τοῦ Πατριάρχου Σωφρονίου περὶ δογματικῆς, ὡς καὶ ἡ «Ἑρμηνεία τῆς Λειτουργίας», ὁ Βίος τῆς Ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας, περίπου 950 τροπάρια, στιχηρὰ ἀπὸ τὸ Πάσχα ὡς τὴν Ἀνάληψιν. Ἔτι ὢν Ἱερομόναχος, ὁ Ἅγιος Σωφρόνιος διωρθώσατο καὶ ἐπανορθώσατο τὸν «Τυπικὸν» τῆς μονῆς τοῦ Ὁσίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου. Οἱ «Τριώδια» τοῦ Ἁγίου γιὰ τὴν Ἁγίαν Τεσσαρακοστὴν περιλαμβάνονται καὶ στήν σύγχρονη Τριώδιον.
Τὰ ἔργα τοῦ Πατριάρχου Σωφρονίου συλλέγονται στὸν 87ον τόμο τῆς Patrologia Graeca.