BACKUP - Pravoslav Cherkovi va Pravoslav Imoni haqida

Kirish

Dastlabki tushunchalar

1. Pravoslav katexizimi nima?

Pravoslav katexizimi – bu har bir nasroniyga Xudoga yoqadigan ishlar qilish va jonni qutqarish uchun beriladigan pravoslav xristian dinidagi qo‘llanmadir.

2. "Katexizis" so‘zi nimani anglatadi?

"Katexizis" yunon tilidan tarjima qilinganda "og‘zaki dars berish", "og‘zaki qo‘llanma" degan ma’noni bildiradi. Apostollar davridan boshlab bu so‘z an’anaviy ravishda har bir xristian uchun zarur bo‘lgan pravoslav dinining asosiy ta’limoti sifatida qo‘llaniladi (qarang: Luqo 1:4, Havoriylar ishlari 18:25).

3. Xudoga yoqadigan ishlar qilish va jonni qutqarish uchun nima kerak?

Xudoga yoqadigan ishlar qilish va jonni qutqarish uchun quyidagilar zarur:

• Haqiqiy Xudoni bilish va Unga to‘g‘ri e’tiqod qilish;

• E’tiqodga mos hayot kechirish va unga muvofiq yaxshi amallar qilish.

4. Nega dastlab e’tiqod kerak?

E’tiqod kerak, chunki Xudoning so‘ziga ko‘ra: "E’tiqodsiz Xudoga yoqish mumkin emas" (Ibroniy 11:6).

5. Nega faqat e’tiqod yetmay, balki unga mos hayot va yaxshi amallar ham kerak?

E’tiqod bilan birga unga mos hayot va yaxshi amallar ham bo‘lishi kerak, chunki Xudoning so‘ziga ko‘ra: "Amalsiz e’tiqod o‘likdir" (Yoqub 2:20).

6. Biz imonni nima deb ataymiz?

Havoriy Pavlusning tushuntirishicha: «imon... kutayotgan narsaning asosi va ko‘rinmaydigan narsaga ishonishdir» (Ivr. 11:1). Ya’ni: ko‘rinmaydigan narsaga, xuddi ko‘rinadigan narsaga ishongandek ishonish; va orzu qilingan va kutayotgan narsaga, xuddi hozir mavjud bo‘lgan narsaga ishongandek ishonish.

7. Imon va bilim o‘rtasida qanday farq bor?

Bilim va imon o‘rtasidagi farq shundaki, bilim sezilarli va tushuniladigan narsalarga qaratilgan, imon esa ko‘rinmaydigan va hatto tushunib bo‘lmaydigan narsalarga. Bilim tajriba va narsalarni o‘rganishga asoslanadi, imon esa haqiqatning guvohligiga ishonishga. Bilim aqlga tegishli bo‘lsa-da, u qalbga ham ta’sir qilishi mumkin; imon asosan qalbga tegishli, garchi u fikrlardan boshlansa ham.

8. Nega taqvodorlik ta’limida nafaqat bilim, balki imon ham kerak?

Taqvodorlik ta’limida nafaqat bilim, balki imon ham talab qilinadi, chunki asosiy o‘rganish ob’ekti — bu ko‘rinmaydigan va tushunib bo‘lmaydigan Xudo va sir bilan o‘ralgan Xudoning donoligidir. Shuning uchun bu ta’limdagi ko‘p narsalar bilim bilan qamrab olinmaydi, faqat imon bilan qabul qilinishi mumkin. Muqaddas Kirill Iyerusalimskiy aytganidek: «Imon — bu vijdonni yorituvchi ko‘z; u insonga bilim beradi. Agar ishonmasangiz, bu siz ishonchga ega bo‘lmaganingiz uchundir» (Ish. 7:9; Oglasitel’noe poucheniye, 5).

9. Muqaddas Kirill imon zarurligini shunday tushuntiradi:

«Nafaqat bizda, Xristos nomini olganlarda, imon ulug‘lanadi, balki dunyoda bo‘ladigan har bir ish, hatto Cherkovdan begona odamlar tomonidan ham, imon bilan amalga oshiriladi. Dehqonchilik imonga asoslanadi: hosil yig‘ib olishiga ishonmaydigan odam dalada mehnat qilmaydi. Dengizchilar imon bilan boshqariladi, o‘z taqdirlarini kichik qayiqka topshirib, to‘lqinli dengizni quruq yerga afzal ko‘radilar, noma’lum umidlarga berilib, o‘zlarida faqat imonni saqlaydilar — ular uchun bu har qanday langardan ham ishonchliroqdir» (Oglasitel’noe poucheniye, 5:3).

Xudo vahiylari haqida

10. Pravoslav imoni ta’limining manbai nima?

Pravoslav imoni ta’limini biz Xudo vahiylaridan olamiz.

11. Xudo vahiysi deb nimani tushunamiz?

Xudo vahiysi — bu Xudo O‘zi odamlarga ochmoqchi bo‘lgan narsadir, shunda ular Unga to‘g‘ri va najotli tarzda ishonishlari va Uni munosib hurmat qilishlari mumkin.

12. Xudo vahiysi hammaga berilganmi?

Xudo barcha odamlar uchun zarur va najotli vahiyni bergan, lekin hamma Xudodan bevosita vahiy qabul qila olmaydi, shuning uchun U maxsus elchilarni tanlab, ular orqali Xudo vahiysini qabul qilmoqchi bo‘lganlarga yetkazgan.

13. Nega hamma Xudodan vahiy qabul qila olmaydi?

Barcha odamlar gunohli nozikligi va ruhiy-jismoniy zaifligi tufayli Xudodan bevosita vahiy qabul qila olmaydi.

14. Xudo vahiysining elchilari kimlar edi?

Xudo vahiysining elchilari Odam, Nuh (Nuh payg‘ambar), Ibrohim, Muso (Muso payg‘ambar) va boshqa payg‘ambarlar edi. Ular Xudo vahiysining asoslarini qabul qilib, uni targ‘ib qilganlar; ammo Xudo vahiysini to‘liq va mukammal tarzda yerga olib kelgan — bu inson shaklida tushgan Xudo O‘g‘li, bizning Xo‘jayinimiz Iso Masihdir. U o‘z shogirdlari va havoriylari orqali uni butun olamga tarqatgan.

Havoriy Pavlus aytadi:

«Xudo qadim zamonlarda payg‘ambarlar orqali ajdodlarimizga turli usullarda gapirgan. Oxirgi zamonda esa U O‘g‘li orqali bizga gapirdi. Xudo O‘g‘lini hamma narsaga voris qilib qo‘ydi va shu O‘g‘li orqali olamlarni yaratdi» (Ivr. 1:1–2).

«Lekin biz Xudoning maxfiy, yashirin donoligini e’lon qilamiz. Xudo bu donolikni zamondosh hukmdorlardan hech biri bilmagan… Bizga esa Xudo buni Muqaddas Ruhi orqali ochdi. Chunki Ruh hamma narsani chuqur biladi, hatto Xudoning sirli chuqurliklarini ham» (1 Kor. 2:7–8, 10).

Injil muallifi Yahyo yozadi:

«Hech kim hech qachon Xudoni ko‘rmagan. Otaning bag‘riga yaqin bo‘lgan yagonachi O‘g‘li — Uni ochib berdi» (Yahyo 1:18).

Iso Masihning O‘zi aytadi:

«Hech kim O‘g‘lni bilmaydi, faqat Ota. Otani ham hech kim bilmaydi, faqat O‘g‘l va O‘g‘l kimga ochmoqchi bo‘lsa» (Mat. 11:27).

15. Odam Xudoni O‘zining maxsus vahyi (hoshiyasi) bo‘lmagan holda bilar (taniy) oladimi?

Odam Xudoni U yaratgan narsalarni o‘rganish orqali bilar (taniy) oladi, lekin bu bilim yetarli va mukammal emas. Bu bilim faqat imonga tayyorgarlik yoki Xudoni Uning vahyi (hoshiyasi) orqali tanish uchun yordam bo‘lishi mumkin.

«Chunki Uning ko‘rinmas qudrati va ilohiy tabiati dunyo yaratilganidan buyon Uning asarlarini ko‘rib tushunish mumkin» (Rim. 1:20).

«U bir qondan barcha odamlarni butun yer yuzida yashash uchun yaratdi, ularning yashash vaqtlari va chegaralarini belgilab qo‘ydi, shunda ular Xudoni izlab topishlari uchun, garchi U har birimizga yaqin bo‘lsa ham. Chunki biz Unda yashaymiz, harakat qilamiz va mavjud bo‘lamiz» (Hav. 17:26–28).

Xudoga bo‘lgan imon haqidagi mulohaza shu fikr bilan boshlanadi: Xudo bor. Biz bu fikrga Uning yaratgan narsalarini ko‘rib yetamiz. Dunyoni diqqat bilan o‘rganib, biz Xudoning hikmatli, qudratli va mehribon ekanligini bilamiz; shuningdek, Uning ko‘rinmas sifatlarini ham tushunamiz. Shunday qilib, biz Uni oliy hukmdor (rahbar) sifatida qabul qilamiz. Xudo butun olamning yaratuvchisi, biz esa bu olamning bir qismimiz, demak, Xudo bizning ham yaratuvchimizdir. Bu bilimdan keyin imon, imondan keyin esa ibodat keladi (Muqaddas Vasiliy Buyuk, 232-maktub).

Muqaddas An'ana va Muqaddas Yozuv haqida

16. Xudo vahiysi qanday saqlanadi va tarqaladi?

Xudo vahiysi odamlar orasida ikkita usul bilan tarqaladi va haqiqiy Cherkovda saqlanadi: Muqaddas An'ana va Muqaddas Yozuv orqali.

17. Muqaddas An'ana deb nimaga aytamiz?

Muqaddas An'ana — bu Xudoga chin dildan ishongan va Uni hurmat qilgan odamlar so‘z va amalda bir-birlariga, avlodlar esa o‘z nasllariga yetkazadigan narsalardir: imon ta’limi, Xudo qonunlari, Muqaddas Marosimlar va diniy odatlar.

18. Muqaddas An'ana qayerda saqlanadi?

Barcha chin imonlilar, Muqaddas An'ana orqali birlashgan holda, Xudo irodasi bilan ketma-ketlik va birdamlikda Cherkovni tashkil qiladi. Aynan Cherkov — Muqaddas An'ana saqlovchisidir. Havoriy Pavlusning so‘zlariga ko‘ra: «Tirik Xudoning Cherkovi — bu haqiqatning ustuni va poydevoridir» (1 Tim. 3:15).

Muqaddas Iriney yozadi:

«Haqiqatni boshqa joylarda qidirish shart emas, uni Cherkovdan osonlik bilan olish mumkin. Havoriylar haqiqatga oid hamma narsani, xuddi boy xazinaga solgandek, Cherkovga to‘liq topshirdilar. Har kim istasa, undan hayot suvini ichishi mumkin, chunki u hayot eshigidir» («Ereslarga qarshi», 3-kitob, 4-bob).

19. Muqaddas Yozuv deb nimaga aytamiz?

Muqaddas Yozuv — bu Muqaddas Ruh tomonidan ilhom etilgan va Xudo tomonidan muqaddas qilingan payg‘ambarlar va havoriylar tomonidan yozilgan kitoblardir. Bu kitoblar odatda Injil (Bible) deb ataladi.

20. «Injil» (Bible) so‘zi nimani anglatadi?

«Injil» (Bible) so‘zi yunonchadan tarjima qilinganda «kitoblar» degan ma’noni anglatadi. Bu nom shuni ko‘rsatadiki, muqaddas kitoblar boshqa kitoblarga nisbatan alohida e’tiborga loyiqdir.

21. Qaysi biri qadimroq: Muqaddas An'ana yoki Muqaddas Yozuv?

Xudo vahiysini tarqatishning eng qadimiy va asosiy usuli — Muqaddas An'anadir. Odam (Odam payg‘ambar)dan Musogacha muqaddas kitoblar yo‘q edi. Xuddi shu tarzda, bizning Xo‘jayinimiz Iso Masih ham O‘z ta’limotini kitob orqali emas, balki shogirdlariga so‘z va amal bilan yetkazgan. Dastlab havoriylar ham imonni va Masih Cherkovini an’ana orqali tarqatganlar. Kitoblardan hamma foydalana olmaydi, lekin an’ana — hamma uchun ochiq (shuning uchun ham Muqaddas An'ana zarur).

22. Muqaddas Yozuv nimaga berilgan?

Muqaddas Yozuv Xudo vahiysi aniq va o‘zgarmas saqlanishi uchun berilgan. Unda payg‘ambarlar va havoriylarning so‘zlarini xuddi ular bilan birga yashab, ularni eshitayotganday o‘qiymiz – garchi bu kitoblar bizdan asrlar yoki ming yillar oldin yozilgan bo‘lsa ham.

23. Muqaddas Yozuv bor bo‘lsa ham, Muqaddas An’anaga rioya qilish kerakmi?

Biz Muqaddas Yozuv bilan hamohang bo‘lgan Muqaddas An’anaga rioya qilishimiz kerak, chunki Muqaddas Yozuvning o‘zi buni talab qiladi. Havoriy Pavlus aytadi:

«Shunday qilib, ey birodarlar, o‘rganilgan an’analarga – so‘z yoki xatlarimiz orqali o‘rgatilganlarga berilgan bo‘ling» (2 Sol. 2:15).

24. Zamonamizda Muqaddas An’anadan qanday foydalanish kerak?

Muqaddas An’ana hozirgi zamonda ham:

- Muqaddas Yozuvni to‘g‘ri tushunish uchun,

- Muqaddas Marosimlarni to‘g‘ri ado etish uchun,

- Diniy odatlarni dastlabki soflikda saqlash uchun zarurdir.

Muqaddas Vasiliy Buyuk bu haqda shunday deydi:

«Cherkov saqlab kelayotgan barcha ta’limotlar va an’analardan ba’zilari yozma manbalardan, ba’zilari esa havoriylardan maxfiy yetkazilgan og‘zaki an’analardan olingan. Ikkalasi ham taqvodorlik uchun bir xil ahamiyatga ega va cherkov qoidalarini biroz ham tushungan odam bunga qarshi chiqmaydi. Agar biz yozilmagan an’analarni ahamiyatsiz deb rad etishga jur’at qilsak, bu Injilning mohiyatiga zarar yetkazadi, hatto havoriylarning ta’limoti faqat qobiq holatda qoladi.

Masalan, qaysi yozuvda Iso Masih nomiga ishonganlar xoch belgisini qo‘yishlari aytilgan? Qaysi kitob bizga sharq tomon yuzlanib ibodat qilishni o‘rgatgan? Muqaddas Evxaristiyada non va baraka sharobini aytiladigan duo so‘zlarini qaysi muqaddas yozgan? Biz nafaqat Havoriy va Injil so‘zlaridan, balki ularning oldidan va keyin yozilmagan ta’limotdan olingan va marosim uchun kuchga ega bo‘lgan so‘zlardan ham foydalanamiz.

Qaysi yozuvga ko‘ra suvni cho‘qintirish marosimi uchun, moyni muqaddaslash uchun yoki cho‘qintiriluvchining o‘zini barokatlash uchun duo qilamiz? Bu maxfiy va yozilmagan an’ana emasmi? Yana nimaga? Moy bilan muqaddaslash haqida bizni qaysi yozuv o‘rgatgan? Odamni uch marta suvga botirish qaerdan kelgan? Cho‘qintirish paytida Shayton va uning farishtalaridan voz kechish – qaysi yozuvdan olingan? Bu barcha otalarimiz sir saqlash orqali muqaddas marosimlarning qadrini himoya qilishni o‘rgangan maxfiy ta’limotdan emasmi? Axir, cho‘qintirilmaganlar uchun ko‘rsatilmasligi kerak bo‘lgan narsalar haqida oshkora yozish munosib bo‘larmidi?» («Muqaddas Ruh haqida», 27-bob, 97-qoida).

Muqaddas Yozuv haqida

25. Muqaddas kitoblar qachon yozilgan?

Muqaddas kitoblar turli davrlarda yozilgan. Ba’zilari Masih tug‘ilishidan oldin, ba’zilari esa undan keyin yozilgan.

26. Muqaddas kitoblar qanday bo‘linadi?

Muqaddas kitoblar ikki qismga bo‘linadi:

- Masih tug‘ilishidan oldin yozilganlar Ahdi Atiq (Eski Ahd) kitoblari,

- Masih tug‘ilishidan keyin yozilganlar Ahdi Jadid (Yangi Ahd) kitoblari deb ataladi.

27. Ahdi Atiq va Ahdi Jadid nima?

Ahdi Atiq va Ahdi Jadid – bu Xudoning inson bilan tuzgan qadimgi va yangi ahdidir.

28. Ahdi Atiq nimalardan iborat edi?

Ahdi Atiqda Xudo insonlarga ilohiy Najotchi (Masih) berishni va‘da qilgan va ularni Unga tayyorlagan.

29. Xudo insonlarni Najotchini qabul qilishga qanday tayyorladi?

Xudo insonlarni bosqichma-bosqich vahiylar, payg‘ambarlik va ramzlar (oldingi belgilar) orqali Najotchiga tayyorladi.

30. Ahdi Jadid nimalardan iborat?

Ahdi Jadid shundan iboratki, Xudo insonlarga haqiqatan ham ilohiy Najotchini – Yakka O‘g‘li Iso Masihni ato etdi.

31. Ahdi Atiq nechta kitobdan iborat va ularning nomlari nima?

Muqaddas Kirill Iyerusalimskiy, Muqaddas Afanasiy Buyuk va Muqaddas Ioann Damaskiy Ahdi Atiqning 22 ta muqaddas kitobdan iboratligini qabul qiladilar (yahudiylarning hisobiga ko‘ra – qadimgi ibroniy alifbosi harflari soniga mos ravishda).

32. Yahudiylarning hisobi

Bunga alohida e’tibor berish kerak, chunki havoriy Pavlusning aytishicha: «Xudo so‘zi ularga ishonib topshirilgan» (Rim. 3:2). Yangi Ahd davridagi nasroniy cherkovi Eski Ahd kitoblarini yahudiylarning qadimgi cherkovidan olgan.

33. Ahdi Atiq kitoblari

Muqaddas Kirill va Muqaddas Afanasiy quyidagi tartibda sanab o‘tadilar:

1. Yaratilish kitobi (Bitoy)

2. Chiqish (Misrdan)

3. Levililar

4. Sonlar

5. Qonunlar takrori

6. Yoshua kitobi

7. Sudiyalar kitobi (va unga qo‘shimcha sifatida Rut kitobi)

8. Birinchi va ikkinchi Shohlar kitoblari (1 va 2 Shohlar)

9. Uchinchi va to‘rtinchi Shohlar kitoblari (3 va 4 Shohlar)

10. Birinchi va ikkinchi Solnomalar (1 va 2 Solnoma)

11. Ezro kitobi va uning ikkinchi qismi

12. Estir kitobi

13. Ayyub kitobi

14. Zabur (Davor kitobi)

15. Sulaymon masallari

16. Sulaymonning Ustoz so‘zlari (Muallim)

17. Sulaymonning Qo‘shiqlar qo‘shig‘i

18. Ishayo payg‘ambar kitobi

19. Irmiyo payg‘ambar kitobi

20. Iezekiel payg‘ambar kitobi

21. Doniyo payg‘ambar kitobi

22. 12 kichik payg‘ambarlar kitoblari

34. Bu ro‘yxatda quyidagi Eski Ahd kitoblari qayd etilmagan:

Sirak o‘g‘li Iso (Yoshua bin Sirax) ning Hikmat kitobi va boshqa ba’zi kitoblar, chunki ular ibroniy tilida mavjud emas (qadimgi ibroniy asl nusxalari saqlanmagan).

35. Biroq, biz bu kitoblarni ham qabul qilishimiz kerak.

Muqaddas Afanasiy Buyuk bu haqda shunday deydi: «Ular otalar tomonidan Cherkovga kiruvchilar uchun o‘qish uchun belgilangan».

36. Eski Ahd kitoblari qanday bo‘linadi?

Mazmuniga ko‘ra, Eski Ahd kitoblari to‘rttaga bo‘linadi:

1. Qonuniy kitoblar – Eski Ahdning asosini tashkil qiladi.

2. Tarixiy kitoblar – asosan taqvodorlik tarixini o‘z ichiga oladi.

3. Ta’limiy kitoblar – taqvodorlik haqidagi ta’limotlarni bayon qiladi.

4. Payg‘ambarlik kitoblari – kelajak, ayniqsa Iso Masih haqidagi bashoratlarni o‘z ichiga oladi.

37. Qaysi Eski Ahd kitoblari qonuniy hisoblanadi?

Qonuniy kitoblar – Muso payg‘ambar tomonidan yozilgan beshta kitob:

1. Yaratilish (Bitoy)

2. Chiqish (Misrdan)

3. Levililar

4. Sonlar

5. Qonunlar takrori

Iso Masihning O‘zi bu kitoblarni umumiy ravishda «Muso Qonuni» deb atagan (Lk. 24:44).

38. Yaratilish kitobi (Bitoy) – dunyo va insonning yaratilishi, shuningdek, insoniyatning dastlabki davrlarida taqvodorlikning tarixi va asoslari haqida hikoya qiladi.

39. Musoning qolgan to‘rtta kitobi – Muso payg‘ambar davridagi taqvodorlik tarixi va Xudo tomonidan berilgan qonunlarni o‘z ichiga oladi.

40. Qaysi Eski Ahd kitoblari tarixiy hisoblanadi?

Tarixiy kitoblar:

- Yoshua

- Sudiyalar

- Rut

- Shohlar (1, 2, 3, 4)

- Solnomalar (1, 2)

- Ezro

- Nehemyo

- Estir

41. Qaysi Eski Ahd kitoblari ta’limiy hisoblanadi?

Ta’limiy kitoblar:

- Ayyub

- Zabur (Davor kitobi)

- Sulaymon kitoblari (Masallar, Ustoz so‘zlari, Qo‘shiqlar qo‘shig‘i)

42. Zabur (Davor kitobi) Bibliyada qanday o‘rin tutadi?

Zabur nafaqat taqvodorlik haqidagi ta’limotni, balki uning tarixi va Masih Najotchi haqidagi ko‘plab bashoratlarni o‘z ichiga oladi. Bu – ibodat va Xudoni madh etish uchun ajoyib qo‘llanma bo‘lib, har doim ibodatda qo‘llaniladi.

43. Qaysi Eski Ahd kitoblari payg‘ambarlik hisoblanadi?

Payg‘ambarlik kitoblari:

- Ishayo

- Irmiyo

- Iezekiel

- Doniyo

- 12 kichik payg‘ambarlar kitoblari

44. Yangi Ahdda nechta kitob mavjud?

Yangi Ahdda 27 ta kitob mavjud.

45. Yangi Ahdning qaysi kitoblari "qonuniy" hisoblanadi?

Yangi Ahdning asosini tashkil etuvchi qonuniy kitoblar - bu to'rt Injil:

- Matto

- Mark

- Luqo

- Yahyo

46. "Injil" so'zi nimani anglatadi?

"Injil" yunoncha so'z bo'lib, "xushxabar", "baxtiyor xabar" degan ma'noni anglatadi.

47. Injilda nima haqida so'z yuritiladi?

Injil kitoblari bizning Xo'jayinimiz Iso Masihning:

- Ilohiy tabiati

- Yerga kelishi

- Yerdagi hayoti

- Mo''jizalari

- Najotli ta'limoti

- Xochda o'limi

- Sharafli tirilishi

- Osmonga ko'tarilishi haqida xabar beradi

48. Nega bu kitoblar "Injil" deb ataladi?

Chunki odamlar uchun Ilohiy Najotchi va abadiy najot haqidagi xabardan yaxshiroq va shodlikliroq xabar bo'lishi mumkin emas. Shuning uchun ham cherkovda Injil o'qishdan oldin: "Shon-sharaf Senga, ey Xudo, shon-sharaf Senga!" degan shodlikli undalish aytiladi.

49. Yangi Ahdning qaysi kitobi tarixiy hisoblanadi?

Yangi Ahdning yagona tarixiy kitobi - "Muqaddas havoriylarning ishlari" kitobidir.

50. Bu kitob nima haqida hikoya qiladi?

Bu kitob havoriylarga Muqaddas Ruhning tushishi va ular orqali nasroniy cherkovining tarqalishi haqida hikoya qiladi.

51. "Havoriy" so'zi nimani anglatadi?

"Havoriy" so'zi "yuborilgan", "elchi" degan ma'noni anglatadi. Bu nom bizning Xo'jayin Iso Masihning tanlangan shogirdlariga berilgan bo'lib, U ularni Injilni targ'ib qilish uchun yuborgan.

52. Yangi Ahdning qaysi kitoblari ta'limiy hisoblanadi?

Yangi Ahdning ta'limiy kitoblari:

- 7 ta umumiy maktub:

* Yakubning 1 maktubi

* Butrusning 2 maktubi

* Yahyoning 3 maktubi

* Yahudo (Judas)ning 1 maktubi

- Pavlusning 14 ta maktubi:

* Rimliklarga

* Korinfliklarga (2 ta)

* Galatiyaliklarga

* Efesliklarga

* Filippiliklarga

* Kolosliklarga

* Solunikliklarga (2 ta)

* Timoteyga (2 ta)

* Titga

* Filimonga

* Yahudiylarga

53. Yangi Ahdning qaysi kitobi payg'ambarlik (bashorat) hisoblanadi?

Yangi Ahdda bir payg'ambarlik kitobi mavjud - bu Vahiy (Apokalipsis) kitobi.

54. Yunoncha tilidan tarjima qilinganda,

bu so'z "vahiy" degan ma'noni anglatadi.

55. Bu kitob sirli tarzda tasvirlaydi

Masih cherkovining va butun dunyoning kelajakdagi taqdirini.

56. Muqaddas Yozuvni qanday o'qish kerak?

Muqaddas Yozuvni o'qishda quyidagilarga rioya qilish kerak:

- Xudo so'ziga xos hurmat bilan va tushunish uchun duo qilib o'qish

- Pok niyat bilan - imonimizni mustahkamlash va yaxshi amallarga undash maqsadida

- Uni Pravoslav Cherkovi va muqaddas ota-bobolarimiz tushuntirganidek tushunish

57. Muqaddas Yozuvning Xudo so'zi ekanligini nima tasdiqlaydi?

Cherkov quyidagi dalillarni keltiradi:

- Bu ta'limotning oliyligi (inson aqli tomonidan ixtiro qilinishi mumkin emas)

- Ta'limotning pokligi (faqat Xudo tomonidan ilhom etilishi mumkin)

- Payg'ambarlik bashoratlari

- Mo''jizalar

- Ta'limotning inson qalbiga ta'siri (bu faqat Xudo kuchiga xos)

58. Payg'ambarlik (bashorat) nima?

Payg'ambarlik - Xudo vahiysining haqiqiyligining dalilidir. Buni misol bilan tushuntiramiz:

Payg'ambar Ishayo Masihning bokira Maryamdan tug'ilishini bashorat qilgan (bu inson aqli tasavvur qila olmagan narsa edi). Yuzlab yillar o'tib, Iso Masih Muqaddas Bokira Maryamdan tug'ildi. Bu bashorat hamma narsani biluvchi Xudoning so'zi, uning ro'yobga chiqishi esa hamma narsaga qodir Xudoning ishi edi. Shuning uchun Injil muallifi Matto Masihning tug'ilishi haqida yozar ekan, Ishayoning bashoratini keltiradi:

"Bularning barchasi Xudoning payg'ambar orqali aytgan so'zi bajarilishi uchun sodir bo'ldi: "Qarang, bokira homilador bo'lib, bir o'g'il tug'adi va uning ismi Immanuel (ya'ni "Xudo biz bilan") deb qo'yiladi"" (Matto 1:22-23).

59. Mo''jiza nima?

Mo''jizalar - bu inson bilimi yoki qobiliyati bilan amalga oshirib bo'lmaydigan, faqat Xudoning qudrati bilan qilinadigan ishlardir. Masalan, o'likni tiriltirish.

60. Mo''jizalar Xudo so'zining haqiqiyligining dalilidir.

Kim haqiqiy mo''jizalar qilsa, u Xudo qudrati bilan ish tutadi, shuning uchun u Xudoga yoqadigan va Muqaddas Ruhga ega bo'lgan shaxsdir. Bunday odam faqat haqiqatni aytadi. Shuning uchun u Xudo nomidan gapirganda, u orqali Xudo so'zi gapiradi. Iso Masihning o'zi ham o'zining ilohiy elchiligini tasdiqlovchi mo''jizalar qilgan:

"Ota menga bajarish uchun topshirgan ishlar - aynan men qilayotgan bu ishlar meni Ota yuborganligimga guvohlik beradi" (Yahyo 5:36).

61. Masihiy ta'limotning ta'siri qanday?

Masihiy ta'limotning qudratli ta'sirini 12 havoriy misolida ko'rish mumkin: ular kambag'al, oddiy, ta'limsiz odamlar bo'lishgan, ammo bu ta'limot yordamida ular kuchlilarni, donolarni, boylarni, podshohlarni va podsholiklarni Masihga bo'ysundirishga muvaffaq bo'lishdi.

Katekiz tarkibi

62. Katekizmni qanday uch qismga bo‘lish mumkin?

Pravoslav e’tiqodini tushunish uchun Sharqiy Patriarxlar tomonidan tasdiqlangan "Pravoslav Iqrornomasi"ga muvofiq, havoriy Pavlusning so‘zlariga amal qilish mumkin: nasroniy hayoti imon, umid va muhabbat asosida qurilishi kerak.

"Endi esa bu uchtasi qoladi: imon, umid, muhabbat" (1 Kor. 13:13).

Shunday qilib, nasroniyga quyidagilar kerak:

- Imon haqida ta’limot – Xudoga va Uning ochgan sir-sinoatlariga ishonish;

- Umid haqida ta’limot – Xudoga umid qilish va uning vositalari;

- Muhabbat haqida ta’limot – Xudoni va Uning buyurgan narsalarni sevish.

63. Imon haqidagi ta’limot qanday ochiladi?

Cherkov bizni imon haqidagi ta’limotga Imon Bashorati (Iqror nomasi) orqali olib boradi.

64. Umid haqidagi ta’limot qanday ochiladi?

Umid haqidagi ta’limot uchun Iso Masihning "Baxtiyorliklar" haqidagi so‘zlari va Xudoning Duosi («Otamiz») qo‘llanma bo‘lishi mumkin.

65. Muhabbat haqidagi ta’limot qanday ochiladi?

Muhabbat haqidagi asosiy ta’limotni Xudo qonunining 10 amrida topish mumkin.

BIRINCHI QISIM

Imon bandi haqida

Umuman imon ramzi va uning kelib chiqishi haqida

66. Imon Bashorati (Iqror nomasi) nima?

Imon Bashorati — bu nasroniylarning imonining qisqa va aniq ifodasi.

67. Imon Bashorati qanday o‘qiladi?

1. Men bitta Xudoga — Otaga, hamma narsaga qodir, ko‘k va yerning, ko‘rinadigan va ko‘rinmas barcha narsalarning Yarotuvchisiga ishonaman.

2. Va bitta Xudo Xo‘jayin Iso Masihga, Xudo O‘g‘liga, Otadan tug‘ilgan, barcha zamonlardan oldin tug‘ilgan, Nurdan Nur, haqiqiy Xudodan haqiqiy Xudo, tug‘ilgan, yaratilmagan, Otaga bir xil mohiyatli, U orqali hamma narsa bo‘lgan.

3. U biz odamlar uchun va bizning najotimiz uchun osmondan tushdi, Muqaddas Ruh va Bokira Maryomdan jon olib, odam bo‘ldi.

4. U Pontiy Pilat davrida biz uchun xochga mixlandi, azob chekdi va dafn qilindi.

5. U yozuvlarga ko‘ra uchinchi kuni tirildi.

6. U osmonga ko‘tarildi va Otaning o‘ng tomonida o‘tirdi.

7. U shon-sharaf bilan qaytib keladi, tiriklar va o‘liklarni sud qiladi, Uning podshohligi hech qachon tugamaydi.

8. Va Men Muqaddas Ruhga, Hayot beruvchi Xo‘jayinga, Otadan chiqadigan, Otaga va O‘g‘ilga bir xil sajda qilinadigan va sharaflangan, Payg‘ambarlar orqali gapirgan Ruhga ishonaman.

9. Men bitta Muqaddas, Umumjahon va Havoriylar Cherkoviga ishonaman.

10. Men gunohlarni kechirish uchun bitta cho‘qintirishni tan olaman.

11. Men o‘liklarning tirilishini kutaman.

12. Va kelajak davr hayotini. Amin.

68. Imon Bashorati kimlar tomonidan tuzilgan?

Imon haqidagi ta'limot birinchi va ikkinchi Butunjahon So‘borlari ota-bobolari tomonidan shakllantirilgan.

69. Butunjahon So‘bori nima?

Butunjahon So‘bori — bu imkon qadar butun dunyodan kelgan nasroniy Kafolik Cherkovining pastorlari va o‘qituvchilarining yig‘ilishi bo‘lib, haqiqiy ta'limotni va nasroniylar orasidagi tartibni mustahkamlash uchun chaqiriladi.

70. Nechta Butunjahon So‘bori bo‘lgan?

Yetti ta Butunjahon So‘bori bo‘lgan:

1. Nikeya (325 yil)

2. Konstantinopol (381 yil)

3. Efes (431 yil)

4. Xalkedon (451 yil)

5. Konstantinopol II (553 yil)

6. Konstantinopol III (680 yil)

7. Nikeya II (787 yil)

71. Butunjahon So‘borlarini chaqirish qoidasi qaerdan olingan?

So‘borlarni chaqirish qoidasi havoriylarning misoliga asoslanadi, ular Quddusda So‘bor chaqirishgan (Qarang: Havoriylar ishlari 15-bob). Bunga asos Iso Masihning shu so‘zlari bo‘lib, Cherkov qarorlariga shunday kuch beradiki, ularni buzgan odam xuddi musulmon yoki soliq yig‘uvchi kabi inoyatdan mahrum bo‘ladi. Butunjahon Cherkovining o‘z qarorlarini bildirish usuli — Butunjahon So‘boridir.

"Cherkovga ayt; agar cherkovni ham eshitmasa, u senga musulmon va soliq yig‘uvchi bo‘lib tuyulsin" (Matto 18:17).

72. Birinchi va ikkinchi Butunjahon So‘borlari nima uchun chaqirilgan?

Imon Bashorati tuzilgan birinchi va ikkinchi Butunjahon So‘borlari chaqirilgan:

- Birinchi So‘bor — Xudo O‘g‘li haqidagi to‘g‘ri ta'limotni Ariyning noto‘g‘ri ta'limotiga qarshi mustahkamlash uchun;

- Ikkinchi So‘bor — Muqaddas Ruh haqidagi ta'limotni Makedoniyning noto‘g‘ri ta'limotiga qarshi mustahkamlash uchun.

73. Birinchi va ikkinchi Butunjahon So‘borlari nechta qoida (kanon) tuzgan?

Birinchi Butunjahon So‘bori 20 ta qoida (kanon), ikkinchi Butunjahon So‘bori esa 7 ta qoida tuzgan.

Imon a'zolari bandi haqida

74. Imon Bashorati nechta a'zodan (qismdan) iborat?

Imon Bashoratini yaxshiroq tushunish uchun uni o'n ikki a'zoga (qismga) bo'lish va har bir qismni alohida ko'rib chiqish kerak.

75. Imon Bashoratining har bir a'zosida nima haqida so'z yuritiladi?

1. Birinchi a'zo – Xudo haqida, xususan, Muqaddas Uchlikning birinchi shaxsi – Xudo Ota va dunyo Yarotuvchi sifatida Xudo haqida.

2. Ikkinchi a'zo – Muqaddas Uchlikning ikkinchi shaxsi – Xudo Xo‘jayin Iso Masih, Xudo O‘g‘li haqida.

3. Uchinchi a'zo – Xudo O‘g‘lining odam shaklida tug‘ilishi haqida.

4. To‘rtinchi a'zo – Iso Masihning azob-uqubatlari va o‘limi haqida.

5. Beshinchi a'zo – Iso Masihning tirilishi haqida.

6. Oltinchi a'zo – Iso Masihning osmonga ko‘tarilishi haqida.

7. Yettinchi a'zo – Iso Masihning qayta kelishi (Qiyomat kuni) haqida.

8. Sakkizinchi a'zo – Muqaddas Uchlikning uchinchi shaxsi – Muqaddas Ruh haqida.

9. To‘qqizinchi a'zo – Cherkov haqida.

10. O‘ninchi a'zo – Cho‘qintirish haqida (boshqa Muqaddas Marosimlar ham nazarda tutilgan).

11. O‘n birinchi a'zo – O‘liklarning qiyomat kuni tirilishi haqida.

12. O‘n ikkinchi a'zo – Abadiy hayot haqida.

Iymon so‘zining birinchi bandi haqida

76. Xudoga ishonish nimani anglatadi?

Xudoga ishonish – Uning mavjudligiga, sifatlariga va amallariga tirik ishonch bildirish va insoniyatni qutqarish haqidagi vahiysini butun qalb bilan qabul qilishdir.

77. Xudoga ishonish qanday bo‘lishi kerakligini Muqaddas Yozuvdan bilib olish mumkin.

Havoriy Pavlus yozadi:

«Imonsiz Xudoni mamnun qilib bo‘lmaydi, chunki Xudoga yaqinlashuvchi Unga ishonishi va U izlovchilarga mukofot berishini bilishi kerak» (Ivr. 11:6).

Pavlus nasroniylardagi imonning ta’sirini quyidagi duoda tasvirlaydi:

«U Sizga, O‘z shon-sharafining boyligi bilan, Ichki odamingizda Ruhi orqali kuchli mustahkamlanishingizni, imon bilan Masihning qalblaringizda yashashini ato etsin» (Ef. 3:16-17).

78. Xudoga ishonchning amaliy natijasi nima?

Xudoga chin dildan ishonchning eng yaqin va muqarroba natijasi – bu o‘z imonini ochiq tan olish (iqror etish)dir.

79. Imonni iqror etish nimani anglatadi?

Imonni iqror etish – ochiqchasiga pravoslav ekanligimizni tan olish va uni shunday samimiylik va mustahkamlik bilan e’tirof etishdirki, na yolg‘on va’dalar, na tahdidlar, na azoblar, hatto o‘lim ham bizni haqiqiy Xudoga va Xo‘jayinimiz Iso Masihga bo‘lgan imonimizdan qaytara olmasin.

80. Imonni ochiq tan olish (iqror etish) shartmi?

Havoriy Pavlus ochiq imon iqrosi najot uchun zarur ekanligiga guvohlik beradi:

"Chunki qalbi bilan ishongan odam poklikka, og‘zi bilan iqror qilgan odam esa najotga erishadi" (Rim. 10:10).

81. Najot uchun faqat ishonish yetarli emas,

balki pravoslav imonini iqror etish ham zarur. Agar kimdir vaqtincha dunyoviy hayoti yoki manfaatlari uchun imonidan voz kechsa, bu uning Xudo Najotchiga va abadiy baxtli hayotga haqiqiy ishonchi yo‘qligini ko‘rsatadi.

82. Nega Imon Bashoratida "bitta Xudoga" ishonish haqida gap boriladi?

Imon Bashoratida oddiygina "Xudoga ishonaman" demasdan, "bitta Xudoga ishonaman" deyilgani - bu butparastlarning ko‘p xudolar haqidagi noto‘g‘ri ta'limotini rad etish uchun. Chunki ular Xudoning yaratgan narsalarini ham xudo deb bilishgan.

83. Muqaddas Yozuv Xudoning yagonaligi haqida nima deydi?

Imon Bashoratidagi Xudoning yagonaligi haqidagi ta'limot havoriy Pavlusning quyidagi so‘zlaridan olingan:

"Boshqa xudo yo‘q, faqat Yagona Xudo bor. Garchi osmonda ham, yerdagi ham ko‘p "xudolar" va "xo‘jayinlar" bo‘lsa-da, biz uchun faqat bitta Xudo Ota bor - U hamma narsaning yaratuvchisi, biz ham Unga munkarizmiz. Va faqat bitta Xudo Xo‘jayin Iso Masih bor - U orqali hamma narsa mavjud, biz ham U orqali yashaymiz" (1 Kor. 8:4-6).

84. Xudoning mohiyatini tushunish mumkinmi?

Xudoning mohiyatini tushunib bo‘lmaydi. U har qanday bilimdan ham, nafaqat inson, balki farishtalarning bilimidan ham yuqoridadir.

85. Bu haqda Muqaddas Yozuvda havoriy Pavlus orqali aytilgan:

"Xudo yorug‘likda yashaydi, unga hech kim yaqinlasha olmaydi. Uni hech bir odam ko‘rmagan va ko‘ra olmaydi" (1 Tim. 6:16).

86. Xudoning sifatlari qanday?

Xudoning o‘ziga xos xususiyatlari haqida quyidagi tushunchalarni Ilohiy vahydan olish mumkin: Xudo — abadiy, mutlaqo yaxshilikli, hamma narsani biluvchi, mutlaqo adolatli, qudratli, hamma joyda mavjud bo‘luvchi, o‘zgarmas, hech narsaga muhtoj bo‘lmagan va abadiy baxtiyor Ruhdir.

87. Bularning barchasini Muqaddas Yozuvlarda ko‘rish mumkin.

Xudo Iso Masihning O‘zi: "Xudo Ruhdir" (Yahyo 4:24), deb aytgan.

Xudoning abadiyligi haqida payg‘ambar Dovud:

"Tog‘lar paydo bo‘lishidan oldin ham, sen yer va olamni yaratgansan, azaldan abadgacha Sen Xudosan" (Zabur 89:3), deb yozadi.

Vahiy kitobida Xudoga quyidagi madhiya aytiladi:

"Muqaddas, Muqaddas, Muqaddas – Har bir narsaga qudratli Xudo, U bo‘lgan, U bo‘layotgan va U keladigan" (Vahiy 4:8).

Payg‘ambar Pavlus: "Bu Abadiy Xudoning buyrug‘i bilan e’lon qilindi" (Rimliklarga 14:25), deydi.

Xudoning yaxshiligi haqida Iso Masihning O‘zi:

"Yaxshilik faqat Xudogina xosdir" (Matto 19:17), deb aytgan.

Payg‘ambar Yahyo esa:

"Xudo – Muhabbatdir" (1 Yahyo 4:16), deydi.

Payg‘ambar Dovud madh etadi:

"Rabbim mehribon va rahmdildir, uzoqko‘r va katta shafqatli. Xudo hammaga yaxshilik qiladi, Uning rahmati barcha ishlarida" (Zabur 144:8-9).

Xudoning hamma narsani bilishi haqida payg‘ambar Yahyo:

"Xudo qalbimizdan kattaroqdir va hamma narsani biladi" (1 Yahyo 3:20), deydi.

Payg‘ambar Pavlus hayajon bilan:

"Ey, Xudoning boyligi, donoligi va bilimining chuqurligi! Uning hukmlari qanday noaniq, yo‘llari qanday tekshirib bo‘lmas!" (Rimliklarga 11:33), deydi.

Xudoning adolati haqida payg‘ambar Dovud:

"Rabb to‘g‘ridir, to‘g‘rilikni yaxshi ko‘radi; to‘g‘ri odamni Uning yuzi ko‘radi" (Zabur 10:7), deb aytadi.

Payg‘ambar Pavlus: "Xudo har kishiga qilgan ishlariga ko‘ra javob beradi" (Rimliklarga 2:6) va "Xudo hech kimni kamsitmaydi" (Rimliklarga 2:11), deydi.

Xudoning qudrati haqida zaburxon:

"U aytdi – bo‘ldi; U buyurdi – paydo bo‘ldi" (Zabur 32:9), deydi.

Farishta Jibril Injilda:

"Xudo uchun hech qanday so‘z kuchsiz bo‘lolmaydi" (Luka 1:37), deydi.

Xudoning hamma joyda bo‘lishi haqida payg‘ambar Dovud shunday tasvirlaydi:

"Qayoqqa borsam, Sen Ruhing bilan; qayoqqa qochsam, Sen yuzing bilan. Osmonga ko‘tarsam – Sen u yerda; do‘zaxga tushsam – Sen ham u yerda. Tong qanotlarini olsam va dengizning narigi chetiga uchib ketsam – u yerda ham Senning qo‘ling meni ushlaydi... Zulmat meni yashira olmaydi, Senga hech narsa yashirin bo‘lolmaydi" (Zabur 138:7-12).

Payg‘ambar Yoqub yozadi: "Nurlar Otasida hech qanday o‘zgarish yo‘q" (Yoqub 1:17).

Payg‘ambar Pavlus: "Xudo insonlar qo‘llarining xizmatiga muhtoj emas, Balki O‘zi hamma narsaga hayot, nafas va hamma narsani beradi" (Havoriylar ishlari 17:25), deydi.

U Xudoni shunday ataydi:

"Baxtli va yagona qudratli Podshohlar Podshohi va Rabbilar Robbisi" (1 Timotiy 6:15).

88. Nega Muqaddas Yozuvlar Xudoga jismoniy a'zolarni nisbat beradi?

Xudo Ruhdir, lekin Muqaddas Yozuvlar Unga yurak, ko‘zlar, quloqlar, qo‘llar kabi jismoniy a'zolarni nisbat beradi. Bu odamlar tushunishi uchun oddiy til bilan aytilgan, lekin ruhiy va yuqori ma'noda tushunish kerak. Masalan: Xudoning yuraki – mehribonligi yoki muhabbati, ko‘zlari va quloqlari – hamma narsani bilishi, qo‘llari – qudrati demakdir.

89. Xudo qayerda yashaydi?

Xudo hamma joyda, lekin osmonda Uning maxsus mavjudligi bor, u baxtli ruhlarga abadiy shuhratda namoyon bo‘ladi. Shuningdek, ibodatxonalarda ham Uning maxsus mavjudligi bor – inoyatli va sirli, mo‘minlar tomonidan his qilinadigan va ba'zi alomatlarda namoyon bo‘ladigan.

Iso Masih:

"Mening nomimda ikki yoki uch kishi yig‘ilsa, men ularning orasidaman" (Matto 18:20), deydi.

90. "Iymonning Simvoli"dagi "Yagona Xudo Otaga ishonaman" so‘zlarini qanday tushunish kerak?

"Iymonning Simvoli"dagi: "Yagona (bitta) Xudo Otaga ishonaman" so‘zlarini Muqaddas Uchlik siriga nisbatan tushunish kerak, chunki Xudo mohiyatan bir, lekin shaxslarda uch: Ota, O‘g‘il va Muqaddas Ruh – bir mohiyatli va bo‘linmas Uchlikdir.

91. Muqaddas Yozuvlar Muqaddas Uchlik haqida nima deydi?

Yangi Ahddagi asosiy oyatlar:

"Barcha xalqlarni o‘rgating va ularni Ota, O‘g‘il va Muqaddas Ruh nomiga suvga cho‘mdiring" (Matto 28:19).

"Osmonda uch guvoh bor: Ota, So‘z (Masih) va Muqaddas Ruh; va bu uch bitta" (1 Yahyo 5:7).

92. Muqaddas Uchlik haqida Qadimgi Ahdda ham aytilgan, lekin unchalik aniq emas. Masalan:

"Rabbining So‘zi bilan osmonlar yaratildi, Uning og‘zining Ruhi bilan ularning butun qo‘shini" (Zabur 32:6).

"Muqaddas, Muqaddas, Muqaddas – Qo‘shinlar Rabbisi! Butun yer Uning shuhrati bilan to‘la!" (Ishayo 6:3).

93. Xudoning uch birligini tushunish mumkinmi?

Xudo uch shaxsda birdir. Biz Ushbu ilohiy sirni tushunmaymiz, lekin Xudoning so‘zining so‘zsiz guvohligiga ko‘ra unga ishonamiz:

"Xudoning (sirlarini) hech kim bilmaydi, faqat Xudo Ruhi biladi" (1 Korinfliklarga 2:11).

94. Muqaddas Uchlik shaxslari qanday farq qiladi?

Muqaddas Uchlik shaxslari orasidagi farq shundaki, Xudo Ota hech qanday shaxsdan tug‘ilmagan yoki chiqmagan; Xudo O‘g‘li azaldan Otadan tug‘ilgan; Muqaddas Ruh azaldan Otadan chiqqan.

95. Muqaddas Uchlik shaxslarining qadri-qimmati qanday?

Muqaddas Uchlikning uch shaxsi yoki ipostasi – mutlaqo teng ilohiy qadrga egadir. Ota chin Xudo bo‘lsa, O‘g‘il ham chin Xudo, Muqaddas Ruh ham chin Xudodir; lekin bu uch shaxsda bitta uch shaxsli Xudo namoyon bo‘ladi.

96. Nega Xudo "Har bir narsaga qudratli" deb ataladi?

Xudo "Har bir narsaga qudratli" deb ataladi, chunki U hamma narsani O‘z qudrati va irodasida ushlaydi.

97. Nega biz Xudoni "Yaratuvchi" deb ataymiz?

Iymon shahodatidagi: "Osmon va yerning, ko‘rinadigan va ko‘rinmas barcha narsalarning Yaratuvchisi" so‘zlari shuni ko‘rsatadiki, hamma narsa Xudo tomonidan yaratilgan va hech narsa Xudosiz bo‘la olmaydi.

98. Bu so‘zlar Muqaddas Yozuvlardan olingan.

Yaratilish kitobi shu so‘zlar bilan boshlanadi:

"Boshida Xudo osmon va erni yaratdi" (Yaratilish 1:1).

Payg‘ambar Pavlus Xudo O‘g‘li Iso Masih haqida shunday deydi:

"U orqali osmonda ham, yerdagi ham, ko‘rinadigan ham, ko‘rinmas ham – hamma narsa yaratildi: taxtlar, hukmronliklar, boshliqlar yoki hokimiyatlar – hammasi U orqali va Unga uchun yaratilgan" (Kolosliklarga 1:16).

99. "Ko‘rinmaslar" deb kimlar nazarda tutilgan?

Iymon shahadatida "ko‘rinmaslar" deb atalganlar – bu ko‘rinmas yoki ruhiy olam, ya'ni farishtalar kiradi.

100. Farishtalar kimlar?

Farishtalar – bu aqli, irodasi va qudrati bo‘lgan jismsiz ruhlar.

101. Farishta so‘zi "Xabarchi" degan ma'noni anglatadi.

102. Ular shunday nomlangan, chunki Xudo o‘z irodasini ular orqali yetkazadi.

Masalan, Farishta Jibril Xudo onasi Maryamga Najotkorning tug‘ilishini bashorat qilish uchun yuborilgan edi.

103. Kimlar avval yaratilgan: odamlar yoki farishtalar?

Ko‘rinmas narsalar ko‘rinadiganlardan oldin, farishtalar esa odamlardan oldin yaratilgan (Pravoslavie e’tiqodi, 1-qism, 18-savol).

104. Bunga Muqaddas Yozuvlarda guvohlik topish mumkin.

Xudoning o‘zi Iyub kitobida yerning yaratilishi haqida shunday deydi:

"Uning poydevori qayerda qo‘yilgan? Kim uning burchak toshini qo‘ygan, tong yulduzlari birga shodlik qilgan paytda, Xudo farzandlari hammasi quvonchdan qichqirayotganida?" (Iyub 38:6-7).

105. Qo‘riqchi farishtalar kimlar?

"Qo‘riqchi farishta" tushunchasi quyidagi Muqaddas Yozuvlardan olingan:

"U o‘z farishtalariga senga qarashni buyuradi – ular yo‘lingda seni qo‘riqlaydi" (Zabur 90:11).

106. Har birimiz uchun qo‘riqchi farishtalar bor.

Buni Iso Masihning quyidagi so‘zlari tasdiqlaydi:

"Ehtiyot bo‘ling, kichiklarimizdan hech kimni mensimaslik kerak; chunki ularning farishtalari osmonda doimo Mening Samoviy Otamning yuzini ko‘radi" (Matto 18:10).

107. Demonlar kimlar?

Barcha farishtalar yaxshi va foydali emas. Yovuz farishtalar ham bor, ular shayton yoki jinlar deb ham ataladi.

108. Ular yaxshi sifatida yaratilgan, lekin yovuz bo‘lib qolishgan,

chunki ular Xudoga to‘la itoat qilish vazifasini bajarmagan va shu tariqa Undan yuz o‘girgan, o‘zini sevish, mag‘rurlik va yovuzlikka tushgan. Payg‘ambar Yahudoning so‘zlariga ko‘ra:

"Bu farishtalar o‘z martabalarini saqlamagan, balki o‘z turar joylarini tashlab ketgan" (Yahudo 1:6).

109. "Shayton" so‘zi nimani anglatadi?

"Shayton" so‘zi "tuhmat qiluvchi" yoki "yo‘ldan ozdiruvchi" degan ma'noni anglatadi.

110. Nega yovuz farishtalar shayton deb ataladi?

Yovuz farishtalar shayton deb ataladi, chunki ular odamlarga nisbatan hiylagar bo‘lib, ularni yo‘ldan ozdira boshlagan, ularga yolg‘on fikrlar va yomon istaklar ilhom qiladi.

Iso Masih bunga ishonmaydigan yahudiylarga shunday degan:

"Sizlarning otangiz shaytondir; siz ham otangizning nafsiga ergashmoqchisiz. U boshidan odamqirg‘oq bo‘lgan va haqiqatda turmagan, chunki unda haqiqat yo‘q. U yolg‘on gapirayotganda, o‘z nafsidan gapiradi, chunki u yolg‘onchi va yolg‘onning otasidir" (Yahyo 8:44).

111. Muqaddas Yozuvlar dunyoning yaratilishi haqida nima deydi?

Muqaddas Yozuvlarda aytilishicha, Xudo boshida hech narsadan osmon va erni yaratgan. Yer tashkil topmagan va bo‘sh edi. Keyin Xudo bosqichma-bosqich quyidagilarni yaratdi:

- Dunyoning birinchi kuni – nur;

- Ikkinchi kuni – qattiq qobiq yoki ko‘rinadigan osmon;

- Uchinchi kuni – yerdagi suv havzalari, quruqlik va o‘simliklar;

- To‘rtinchi kuni – quyosh, oy va yulduzlar;

- Beshinchi kuni – baliqlar va qushlar;

- Oltinchi kuni – quruqlikdagi hayvonlar va nihoyat, odam.

Odam bilan yaratish jarayoni tugadi va ettinchi kuni Xudo yaratish ishlarini to‘xtatdi. Shuning uchun ettinchi kun "sabt" (dam olish kuni) deb ataladi (Yaratilish 2:2).

112. Ko‘rinadigan mavjudotlar hozirgidek yaratilganmi?

Ko‘rinadigan mavjudotlar hozir ko‘rinayotgandek yaratilmagan. Yaratilish paytida hamma narsa yaxshi, ya'ni pok, go‘zal va zararsiz edi.

113. Odamning yaratilishidagi o‘ziga xoslik nima?

Xudo Muqaddas Uchlikda:

"Keling, odamni o‘z suratimizga, o‘zga o‘xshash qilib yarataylik" (Yaratilish 1:26), dedi.

Xudo yer bilan birinchi odam Odamning tanini yaratdi, uning burniga hayot nafasini urdi, uni jannatga joylashtirdi va boshqa jannat mevalaridan tashqari, hayot daraxtining mevasini ham iste'mol qilishga ruxsat berdi. Keyin Odam uxlab yotganida uning qovurg‘asini olib, undan birinchi ayol – Havvoni yaratdi (Yaratilish 2:21-22).

114. Xudo surati nimadan iborat?

Payg‘ambar Pavlusning tushuntirishicha, Xudo surati:

"Haqiqatning solihligi va muqaddasligidadir" (Efesliklarga 4:24).

115. "Hayot nafasi" nima?

"Hayot nafasi" – bu ruh, ruhiy va abadiy mavjudotdir.

116. Jannat nima?

"Jannat" so‘zi "bog‘" degan ma'noni anglatadi. Bu birinchi odamning go‘zal va baxtli turar joyi bo‘lib, Yaratilish kitobida bog‘ga o‘xshash deb tasvirlangan.

117. Birinchi odamlar yashagan jannatni qanday tushunamiz?

Birinchi odamlar yashagan jannat tana uchun moddiy (ko‘rinadigan baxtli turar joy), ruh uchun esa ruhiy (Xudo bilan inoyatli aloqa va Xudoning yaratgan narsalarini ruhiy ko‘rish holati) edi (Muqaddas Grigoriy Bogoslov, 38, 42-so‘z; Muqaddas Ioann Damaskin, "Ilohiyot", 2-kitob, 12-bob, 3-band).

118. "Hayot daraxti" nima?

"Hayot daraxti" – bu uning mevasini iste'mol qilgan odam tanasi og‘riqsiz va abadiy bo‘ladigan daraxtdir.

119. Nega Havvo Odamning qovurg‘asidan yaratilgan?

Havvo Odamning qovurg‘asidan yaratilgan, shunda butun insoniyat kelib chiqishi jihatidan bir tan bo‘lsin va odamlar tabiiy ravishda bir-birlarini sevish va qo‘rqitishga moyil bo‘lsin.

120. Insonning maqsadi nima?

Insonning maqsadi Xudoni bilish, Uni sevish va ulug‘lash, shu orqali abadiy saodatga erishishdan iboratdir.

121. "Xudoning taqdiri" deb nimani tushunamiz?

"Xudoning taqdiri" – bu odamning abadiy baxtga mo‘ljallanganligi haqidagi Xudoning irodasidir.

122. Odamning baxti haqidagi Xudoning taqdiri

hozir ham, odam baxtli bo‘lmasa ham, o‘zgarmaydi. Baxt yo‘lidan adashgan odamga Xudo o‘zining oldindan bilishi va cheksiz rahmi bilan yangi yo‘lni – Yagona O‘g‘li Iso Masih orqali baxtga olib chiqadigan yo‘lni ochdi.

Payg‘ambar Pavlus aytadi:

"U bizni dunyo yaratilishidan oldin Unda tanladi" (Efesliklarga 1:4).

123. Xudoning taqdiri odamlar umuman va har bir inson uchun qandaydir?

Xudo barcha odamlar uchun oldindan inoyat (fazl) va baxtga erishish vositalarini taqdir etgan va ato qilgan. Toʻgʻridan-toʻgʻri baxtga esa faqatgina Uning inoyatini ixtiyoriy ravishda qabul qiladigan, U taqdim etgan najot vositalaridan foydalanadigan va U koʻrsatgan yoʻldan boradiganlarni taqdir etgan.

124. Xudo Soʻzi bu haqda shunday deydi:

"U oldindan bilganlarini, shuningdek taqdir etgan" (Rimliklarga 8:29).

125. Sharq Patriarxlarining eʼtiqod bayonida bu haqda shunday deyilgan:

U oldindan koʻrganidek, baʼzilar erkin irodasidan yaxshi, baʼzilar esa yomon foydalanadi, shuning uchun baʼzilarni shon-sharafga, boshqalarini esa hukm qilishga taqdir etgan (2-band).

126. Biz "Xudoning taqdiri"ni nimaga aytamiz?

Xudoning taqdiri - bu dunyo va odam yaratilgandan keyin dunyoga, ayniqsa odamga nisbatan Xudoning amalidir.

127. Xudoning taqdiri - bu Xudoning qudrati, donoligi va mehribonligining uzluksiz amali boʻlib, uning bilan Xudo mavjudotlarning mavjudligi va kuchlarini saqlaydi, ularni yaxshi maqsadlarga yoʻnaltiradi, har qanday yaxshilikka yordam beradi, yaxshilikdan chetga chiqish natijasida paydo boʻladigan yovuzlikni bartaraf etadi yoki tuzatadi va yaxshi oqibatlarga olib keladi.

128. Muqaddas Yozuvlarda Xudoning taqdiri haqida qanday deyilgan?

Muqaddas Yozuvlarda Xudoning taqdiri haqida Iso Masihning Oʻzi shunday degan:

"Osmon qushlariga qarang: ular ekmaydi, oʻrmaydi, omborlarga yigʻmaydi; lekin sizlarning Samoviy Otangiz ularni boqadi. Siz ularga qaraganda ancha afzal emasmisiz?" (Matto 6:26).

Bu soʻzlarda Xudoning mavjudotlar ustidan umumiy taqdiri ham, odam ustidan maxsus taqdiri ham koʻrinadi. Zabur 90 butunlay Xudoning odam ustidagi maxsus va koʻp qirrali taqdirining tasviridir.

Iymon so‘zining ikkinchi bandi haqida

129. "Iso", "Masih", "Xudo O'g'li" nomlari qanday tushunilishi kerak?

Xudo O'g'li - bu Muqaddas Uchlikning ikkinchi shaxsi bo'lib, Uning ilohiy tabiatiga ko'ra. Xudo O'g'li "Iso" deb atalgan, chunki U yer yuzida odam sifatida tug'ilgan. "Masih" deb esa Uning yer yuziga kelishi kutayotgan paytda payg'ambarlar tomonidan atalgan.

130. "Iso" ismi nimani anglatadi?

"Iso" ismi "Najotkor" degan ma'noni anglatadi va bu ism Farishta Jibril tomonidan berilgan.

131. Bu ism Xudo O'g'liga Uning yer yuzida tug'ilganida berilgan,

chunki U odamlarni najot qilish uchun tug'ilgan.

132. "Masih" ismi nimani anglatadi?

"Masih" ismi "Moylangan" degan ma'noni anglatadi va bu muqaddas moy (mir) bilan moylash marosimidan kelib chiqqan bo'lib, unda Muqaddas Ruhning in'omlari beriladi.

133. Yana kimlar "Moylangan" deb atalgan?

Nafaqat Iso, Xudo O'g'li "Moylangan" deb atalgan. Qadim zamonlarda podshohlar, bosh ruhoniylar va payg'ambarlar ham "Moylangan" deb atalgan.

134. Nega Iso, Xudo O'g'li "Moylangan" deb ataladi?

Iso, Xudo O'g'li "Moylangan" deb ataladi, chunki Uning insoniy tabiatiga Muqaddas Ruhning barcha in'omlari cheksiz miqdorda berilgan. Shunday qilib, U eng yuqori darajada Payg'ambarning bilimi, Bosh ruhoniylarning muqaddasligi va Podshohning qudratiga ega.

135. "Robb" ismi nimani anglatadi?

Iso Masih "Robb" deb ataladi, chunki U haqiqiy Xudodir. "Robb" - bu Xudoning nomlaridan biridir.

136. Muqaddas Yozuvlar Iso Masihning ilohiy tabiati haqida nima deydi?

Yozuvlar Iso Masih, Xudo O'g'lining ilohiy tabiati haqida shunday deydi:

"Boshida So'z bor edi, So'z Xudo bilan edi va So'z Xudo edi" (Yahyo 1:1).

137. Nega Iso Masih "Xudo O'g'li yagonachi" deb ataladi?

Iso Masih "Xudo O'g'li yagonachi" deb ataladi, chunki U yagona Xudo O'g'li bo'lib, Xudo Otadan Uning mohiyatidan tug'ilgan va shuning uchun Xudo Ota bilan bir mohiyatga ega; shu sababli U barcha muqaddas farishtalar va "in'om orqali" Xudo farzandlari deb ataladigan muqaddas odamlardan mutlaqo ustundir (Yahyo 1:12).

138. Muqaddas Yozuvlar Iso Masihni "yagonachi" deb ataydimi?

Muqaddas Yozuvlar Iso Masihni "yagonachi" deb ataydi. Masalan, Injilchi Yahyoning quyidagi so'zlarida:

"So'z go'sht bo'lib, in'om va haqiqatga to'la holda oramizda yashadi; biz Uning shon-sharafini, Otadan yagonachi bo'lganning shon-sharafini ko'rdik" (Yahyo 1:14).

"Hech kim hech qachon Xudoni ko'rmagan; Otaning bag'riga yaqin bo'lgan yagonachi O'g'li Uni ochib berdi" (Yahyo 1:18).

139. Xudo O'g'li Muqaddas Uchlikning boshqa shaxslaridan qanday farq qiladi?

Iymon shahodatida Xudo O'g'li haqida aytilishicha, U Otadan "tug'ilgan". Bu Uning Muqaddas Uchlikning boshqa shaxslaridan farq qiluvchi shaxsiy xususiyatini ko'rsatadi.

140. Xudo O'g'li qachon tug'ilgan?

Aytilishicha, U "barcha asrlardan oldin" (azaldan) tug'ilgan, shunda hech kim Uning yo'q bo'lgan vaqtini tasavvur qilmasligi uchun. Bu Iso Masihning Xudo Ota kabi abadiy Xudo O'g'li ekanligini ko'rsatadi.

141. "Nurdan Nur" so'zlari nimani anglatadi?

Iymon shahodatidagi "Nurdan Nur" so'zlari - bu Xudo O'g'lining Otadan tug'ilishining tushunarsizligini bir darajada tushuntiradigan misoldir. Quyoshga qaraganimizda nurni ko'ramiz. Bu nurdan quyosh atrofidagi barcha makonda ko'rinadigan nur tug'iladi, lekin ikkalasi ham bir nurdir, bo'linmas, bir tabiatga ega. Xuddi shu tarzda, Xudo Ota - abadiy Nur (1 Yahyo 1:5); Undan Xudo O'g'li tug'iladi, U ham abadiy Nurdir, lekin Xudo Ota va Xudo O'g'li - bu bir abadiy Nur, bo'linmas, bir ilohiy tabiatga ega.

142. "Haqiqiy Xudondan haqiqiy Xudo" so‘zlari nimani anglatadi?

Iymon shahodatidagi "Haqiqiy Xudondan haqiqiy Xudo" so‘zlari shuni anglatadiki, Xudo O‘g‘li Xudo Ota bilan bir xil ma’noda haqiqiy Xudo deb ataladi.

143. Bu Muqaddas Yozuvlardan olingan so‘zlar bo‘lib,

ular Injilchi Yahyoning quyidagi so‘zlaridan olingan:

"Bilamizki, Xudo O‘g‘li kelib, bizga nur va aql berdi, haqiqiy Xudoni va Uning haqiqiy O‘g‘li Iso Masihni bilishimiz uchun. U haqiqiy Xudo va abadiy hayotdir" (1 Yahyo 5:20).

144. Xudo O‘g‘li yaratilganmi?

Iymon shahodatida aytilishicha, Xudo O‘g‘li "tug‘ilgan", "yaratilmagan". Bu Ariyning Xudo O‘g‘li yaratilgan degan nohaq ta’limiga qarshi qo‘yilgan.

145. "Ota bilan bir mohiyatli" so‘zlari nimani anglatadi?

"Ota bilan bir mohiyatli" so‘zlari shuni anglatadiki, Xudo O‘g‘li Xudo Ota bilan bir ilohiy mohiyatga egadir.

146. Muqaddas Yozuvlar O‘g‘il va Otaning bir mohiyatligi haqida nima deydi?

Muqaddas Yozuvlarda Iso Masihning O‘zi Ota haqida shunday degan:

"Men va Ota – bir-birmiz" (Yahyo 10:30).

147. "U orqali hamma narsa bo‘ldi" so‘zlari nimani anglatadi?

Iymon shahodatidagi "U orqali hamma narsa bo‘ldi" so‘zlari shuni ko‘rsatadiki, Xudo Ota hamma narsani O‘zining abadiy donoligi va abadiy So‘zi bo‘lgan O‘g‘li orqali yaratgan.

"Hamma narsa U orqali yaratildi va U holda hech narsa yaratilmadi" (Yahyo 1:3).

Iymon so‘zining uchinchi bandi haqida

148. Iymon shahodatidagi "osmondan tushdi" so‘zlari kimga tegishli?

"Osmondan tushdi" – bu Iymon shahodatida Xudo O‘g‘li haqida aytilgan.

149. Xudo hamma joyda bo‘lsa, qanday qilib osmondan tushishi mumkin?

Xudo hamma joyda bo‘lsa ham, U doimo osmonda va doimo yerdadir; lekin yerda avval ko‘rinmas edi, keyin esa go‘shtda paydo bo‘ldi; shuning uchun Uning "osmondan tushgani" aytiladi.

150. Bu haqda Muqaddas Yozuvlarda Iso Masihning O‘zi shunday degan:

"Hech kim osmonga ko‘tarilmagan, faqat osmondan tushgan Inson O‘g‘li, U osmondadir" (Yahyo 3:13).

151. Nega Xudo O‘g‘li osmondan tushdi?

Xudo O‘g‘li "biz odamlar va najotimiz uchun" osmondan tushdi, aynan Iymon shahodatida aytilganidek.

152. Xudo O‘g‘li kimlarni najot qilish uchun keldi?

Aytilishicha, Xudo O‘g‘li "biz odamlar uchun" osmondan tushdi, ya’ni U yer yuziga biror bir xalq yoki ayrim odamlar uchun emas, balki hammamiz – barcha odamlar uchun keldi.

153. Xudo O‘g‘li odamlarni nimadan najot qilish uchun keldi?

Xudo O‘g‘li odamlarni gunoh, la’nat va o‘limdan najot qilish uchun yer yuziga keldi.

154. Gunoh nima?

Gunoh – bu qonunni buzishdir.

"Gunoh – qonunsizlikdir" (1 Yahyo 3:4).

155. Odamlarga gunoh qayerdan kirdi?

Gunoh odamlarga shaytondan kirdi, garchi ular gunohdan xoli bo‘lgan Zotning suratida yaratilgan bo‘lsalar ham.

"Kim gunoh qilsa, shaytondandir, chunki shayton boshidan gunohkor edi" (1 Yahyo 3:8).

156. Gunoh odamlarga qachon kirdi?

Gunoh shayton Havvoni va Odamni vasvasaga solib, ularni Xudo amriga bo‘ysinishga undaganida ularga o‘tdi.

157. Odam qanday amrni buzdi?

Xudo Odamga jannatda yaxshilik va yomonlikni bilish daraxtining mevasini yemaslikni buyurdi va unga aytdiki, agar u uni yese, o‘lib qoladi.

158. Nega odam uchun amrni buzish o‘limga olib keldi?

Yaxshilik va yomonlikni bilish daraxtining mevasini iste’mol qilish odam uchun o‘limga olib keldi, chunki bu Xudo irodasiga bo‘ysinmaslik bilan bog‘liq edi. Bo‘ysinmaslik odamni Xudodan va Uning inoyatidan ajratdi va Xudoda yashashdan chetlashtirdi.

159. Nega jannatdagi daraxt "yaxshilik va yomonlikni bilish daraxti" deb atalgan?

"Yaxshilik va yomonlikni bilish daraxti" nomi o‘ziga mos keladi, chunki odam bu daraxt orqali amaliy tajribada Xudo irodasiga bo‘ysinishda qanday yaxshilik, unga qarshilikda esa qanday yomonlik borligini bilib oldi.

160. Nega Xudo irodasiga bo‘ysinmaslik imkoniyati paydo bo‘ldi?

Odam va Havvo Xudo irodasiga zid ravishda shaytonga bo‘ysundilar. Xudo inoyati bilan odamni yaratganda, unga Xudoni sevishga moyil, ammo shu bilan birga erkin iroda berdi; odam esa bu erkinlikdan yomon foydalandi.

161. Shayton Odam va Havvoni qanday aldadi?

Havvo jannatda ilon bilan gaplashdi, u unga ishontirdiki, agar ular yaxshilik va yomonlikni bilish daraxtining mevasini yesalar, yaxshilik va yomonlikni biladilar va xudolar kabi bo‘ladilar. Havvo bu va'daga va mevalarning go‘zalligiga ishonib ularni yedi; Odam esa unga ergashib mevani tatib ko‘rdi.

162. Odamning gunohidan nima sodir bo‘ldi?

Odamning gunohidan la'nat va o‘lim paydo bo‘ldi.

163. La'nat nima?

La'nat - bu Xudoning solihona hukmi bilan gunohni hukm qilish, shuningdek odamlarning gunohi uchun ularga jazo sifatida yer yuzida paydo bo‘lgan yovuzlikni hukm qilishdir. Xudo Odamga:

"Sening uchun yer la'natlandi" (Yaratilish 3:17), dedi.

164. Odamning gunohidan qanday o‘lim paydo bo‘ldi?

Odamning gunohidan ikki xil o‘lim paydo bo‘ldi: jismoniy - tan ruhdan ajralganda, va ruhiy - ruh uni yuqori ruhiy hayot bilan tirik tutgan Xudo inoyatidan mahrum bo‘lganda.

165. Ruh qanday o‘ladi?

Ruh o‘lishi mumkin, lekin tan kabi emas. Tan o‘lganda hissiz bo‘lib qoladi va parchalanishni boshlaydi; ruh esa gunoh orqali o‘lganda ruhiy nurdan, quvonch va baxtdan mahrum bo‘ladi, lekin yo‘q bo‘lib ketmaydi, balki zulmat, qayg‘u va azob holatida qoladi.

166. Nega odamlar o‘ladi?

Nafaqat birinchi odamlar, balki hammamiz o‘lamiz, chunki gunoh bilan ifloslangan Odamdan kelib chiqqanmiz va o‘zimiz ham gunoh qilamiz. Iflos manbadan iflos oqim oqadigan kabi, gunoh bilan ifloslangan va shu sababli o‘limga mahkum bo‘lgan ajdodimizdan gunohli va o‘limga mahkum avlod paydo bo‘ldi.

167. Muqaddas Yozuvlar bu haqda shunday deydi:

"Bir odam orqali gunoh dunyoga kirdi va gunoh orqali o‘lim kirdi, shunday qilib o‘lim hamma odamlarga tarqaldi, chunki hammasi gunoh qildi" (Rimliklarga 5:12).

168. Hayot daraxtining mevalari odamga foydali bo‘lganmi?

Gunohdan keyin hayot daraxtining mevalari odamga foydali bo‘lmadi. Gunohdan keyin u ularni iste'mol qila olmadi, chunki jannatdan haydalgan edi.

169. Odamlarga najot umidi qoldimi?

Birinchi odamlar Xudo oldida gunohlarini iqror qilgach, Xudo o‘zining rahmi bilan ularga najot umidini berdi.

170. Bu umid nimada edi?

Najot umidi shunda ediki, Xudo ayol urug‘i "ilonning boshini ezadi" (Yaratilish 3:15), degan va'da berdi.

171. Bu va'da nimani anglatadi?

Bu va'da shuni anglatadiki, Iso Masih odamlarni aldagan shaytonni yengadi va ularni gunoh, la'nat va o‘limdan qutqaradi.

172. Nega Iso Masih "ayol urug‘i" deb ataladi?

Iso Masih "ayol urug‘i" deb ataladi, chunki U yer yuzida erkak urug‘isiz, Muqaddas Maryam bokirasidan tug‘ilgan.

173. Bu vaʼda odamlar uchun qanday foyda keltirdi?

Odamlar ushbu vaʼdadan keyin kelajakdagi Qutqaruvchiga (Iso Masihga) ishonishlari mumkin boʻldi, xuddi biz kelgan Najotchimizga ishonganimizdek.

174. Qadimgi odamlar hammasi kelajakdagi Qutqaruvchiga ishonganmi?

Qadim zamonlarda oz sonli odamlar kelajakdagi Qutqaruvchiga ishongan, koʻpchilik esa Xudoning Najotchi haqidagi vaʼdasini unutgan edi.

175. Xudo o‘z va’dasini odamlarga takrorlaganmi?

Xudo o‘z va’dasini bir necha bor takrorladi. Masalan, Ibrohimga Najotchi haqida shunday va’da berdi:

“Sening urug‘ingda yer yuzidagi barcha xalqlar barakotlanadi” (Yaratilish 22:18).

Xuddi shu va’dani payg‘ambar Dovudga ham takrorladi:

“Sendan keyin sening urug‘ingni (zurriyatingni) ko‘taraman... va Uning shohlik taxtini abadiy mustahkam qilaman” (2 Shohlar 7:12-13).

176. “Inson shaklida paydo bo‘lish” (voploshcheniye) so‘zi nimani anglatadi?

“Inson shaklida paydo bo‘lish” – Xudo O‘g‘li gunohsiz inson qiyofasini (go‘shni) qabul qilib, Xudo bo‘lishdan to‘xtamay, inson bo‘lib kelganini anglatadi.

177. Bu atama injilchi Yahyo so‘zlaridan olingan:

“So‘z go‘sh (inson qiyofasi)ga aylandi” (Yuhanno 1:14).

178. Nega Xudo O‘g‘li haqida “inson bo‘lib keldi” deb ham aytilgan?

Iymon so‘zida Xudo O‘g‘li haqida “go‘shga kirib” deyilgandan so‘ng, “inson bo‘lib keldi” degan ibora qo‘shilgan. Buning sababi – hech kim Xudo O‘g‘li faqat tana (go‘sh) qabul qilgan deb o‘ylamasligi, balki Unda tana va jondan iborat mukammal inson borligini tan olishidir.

179. Bunga Muqaddas Kitobda guvohlik bor:

Havoriy Pavlus yozadi:

“Xudo va odamlar o‘rtasida yagona vasita – inson Iso Masihdir” (1 Timotiy 2:5).

180. Rabbi Iso Masihda nechta tabiat (tabiiy) bor?

Rabbi Iso Masihda bir emas, balki ajralmas va aralashmas holda ikkita tabiat bor:

- Xudolik tabiati

- Insonlik tabiati

Shu tabiatlarga ko‘ra, ikkita iroda mavjud.

181. Rabbi Iso Masihda nechta shaxs bor?

Rabbi Iso Masihda ikkita emas, bitta shaxs bor – Xudo va inson birga, boshqacha qilib aytganda – Xudo-Inson (Bogochelovek).

182. Muqaddas Kitobda Xudo O‘g‘lining Muqaddas Ruh va Bokira Maryamdan go‘shga kirishi haqida nima deyilgan?

Muqaddas Kitobda injilchi Luqo Xudo O‘g‘lining Muqaddas Ruh va Bokira Maryamdan go‘shga kirishi haqida gapirib beradi. Bokira Maryam Isoning homilador bo‘lishi haqida xabar bergan farishtadan:

“Bu qanday bo‘lishi mumkin, men er bilan yaqinlashmadim?”

deb so‘raganda, farishta unga javoban:

“Muqaddas Ruh senga keladi va Ollohning qudrati senga soyа bo‘ladi. Shuning uchun tug‘ilgan Muqaddas Zot Xudo O‘g‘li deb ataladi” (Luqo 1:34-35), dedi.

183. Bokira Maryam kim edi?

Muqaddas Bokira Maryam Ibrohim va Dovud qabilasidan chiqqan bo‘lib, ularning urug‘idan Xudoning va’dasiga ko‘ra Najotchi kelishi kerak edi. U o‘sha qabiladan Yusufga unashtirilgan edi, chunki u Xudoga bag‘ishlangan va abadiy bokiralik qasamyod qilgan edi, Yusuf esa uning himoyachisi bo‘lishi kerak edi.

184. Nega biz Uni Hamisha Bokira (Prisnodeva) deb ataymiz?

Muqaddas Maryam haqiqatan ham Najotchining tug‘ilishidan oldin, paytida va keyin ham bokira bo‘lib qoldi va shu sababli u Hamisha Bokira deb ataladi.

185. Nega biz Bokira Maryamni Xudoning Onasi (Bogoroditsa) deb ataymiz?

Pravoslav Cherkovi Muqaddas Bokira Maryamni yana bir ulug‘ unvon – “Xudoning Onasi” (Bogoroditsa) bilan hurmat qiladi.

186. Bu atama Muqaddas Kitobdan, payg‘ambar Ishayo so‘zlaridan olingan:

“Qarang, bokira homilador bo‘lib, O‘g‘il tug‘adi va Uning ismi Immanuil bo‘ladi” (Ishayo 7:14). (Immanuil ibroniy tilidan “Xudo biz bilan” degan ma’noni anglatadi).

Shuningdek, soliha Yelisabet ham Muqaddas Bokirani “Rabbimning Onasi” deb ataydi. Bu esa “Xudoning Onasi” degani bilan bir xil.

“Rabbimning Onasi menga kelganiga qanday loyiq bo‘ldim?” (Luqo 1:43).

187. Muqaddas Bokira “Xudoning Onasi” deb ataladi, garchi Rabbi Iso Masih Unda Xudolik tabiati bilan emas (chunki u abadiy), balki insonlik tabiati bilan tug‘ilgan bo‘lsa ham. U “Xudoning Onasi” deb munosib nomlangan, chunki Undan tug‘ilgan Zot homiladorlik va tug‘ilish paytida ham, doimo ham chin Xudo bo‘lgan.

188. Bokira Maryamning qanday darajasi bor?

Xudoning Onasi sifatida Muqaddas Bokira Maryam marhamat va Xudoga yaqinligi jihatidan barcha yaratilgan mavjudotlardan ustun va shu sababli Pravoslav Cherkovi Uni Keruvimlar va Serafimlardan ham yuqori hurmat qiladi.

189. Rabbi Iso Masihning Muqaddas Xudoning Onasidan tug‘ilishi haqida shuni ham ta’kidlash kerakki, bu tug‘ilish muqaddas va gunohdan xoli bo‘lganligi uchun og‘riqsiz bo‘lgan. Chunki Xudo Havvoga jazolardan biri sifatida “bolalarni og‘riq bilan tug‘ish”ni belgilagan edi (Avliyo Ioann Damaskinning “Ilohiyot” asari, 4-kitob, 14-bob, 6-oyatga qarang).

190. Odamlar tug‘ilgan Najotchini qanday belgilar orqali tanishlari mumkin edi?

Xudoning hikmati bilan odamlar o‘zlari uchun tug‘ilgan Najotchini tanishlari uchun aniq belgilar berilgan edi. Bu Unga oid turli voqealar va dunyoviy hayoti haqidagi aniq bashoratlardir. Masalan, payg‘ambar Irmiyo Najotchor bokira qizdan tug‘ilishini bashorat qilgan (Ish. 7:14). Payg‘ambar Mixay Betlahamda tug‘ilishini aytgan va bu bashorat yahudiylar tomonidan voqea sodir bo‘lishidan oldin aniq shunday tushunilgan (Mat. 2:4-6).

Quddusda ikkinchi ma’bad qurilgandan so‘ng, payg‘ambar Malakiy Najotchining kelishi yaqinlashayotganini, U shu ma’badga kelishini va Undan oldin Ilyos payg‘ambarga o‘xshash Forerunner (Og‘iz ochuvchi) yuborilishini bashorat qilgan, bu aniq Yahyo Ma’mudgorga ishora edi (Mal. 3:4-5). Payg‘ambar Zaxariyo Najotchining Quddusga daxlsol kiritishini aytgan (Zax. 9:9). Payg‘ambar Irmiyo Najotchining azob-uqubatlarini hayratlanarli ravishda aniq bashorat qilgan (Ish. 53-bob). Payg‘ambar Dovud 21-zaburda Najotchining xochdagi azoblarini xuddi xoch oyog‘ida turib yozilgandek aniq tasvirlagan. Payg‘ambar Doniyo 490 yil oldin Najotchining paydo bo‘lishini, Uning xochda o‘lishini va undan keyin ma’badning vayron bo‘lishi, Quddusning qulashi va Eski Ahd qurbonliklarining to‘xtashini bashorat qilgan (Don. 9-bob).

191. Odamlar tug‘ilgan Najotchini tanib olishdimi?

Rabbi Iso Masih Najotchi sifatida, U tug‘ilgan va yerda yashagan paytda, ko‘plab odamlar tomonidan turli yo‘llar bilan tanib olindi.

- Sharq donishmandlari Uning tug‘ilishidan oldin sharqda paydo bo‘lgan yulduz orqali tanidilar.

- Baytlahm cho‘ponlari farishtalardan, ularga Dovud shahrida Najotchi tug‘ilgani haqida xabar berishganida, bilib oldilar.

- Avliyo solih Simeon va Anna Muqaddas Ruhning maxsus vahyi orqali, Najotchi tug‘ilganidan qirq kun o‘tib, ibodatxonaga keltirilganida Uni tanidilar.

- Yahyo Ma’madiy Iordan daryosida Iso suvga cho‘qintirilayotgan paytda, Muqaddas Ruhning kabutar shaklida Uning ustiga tushishi va osmondan kelgan Xudo Ota ovozi orqali tanidi:

"Bu mening sevimli O‘g‘lim, Menga yoqadigan Zotdir" (Matto 3:17).

Xuddi shunday o‘zgartirilish paytida Favor tog‘ida Butrus, Iso va Yahyoga ham osmondan shunday ovoza eshitildi:

"Bu mening sevimli O‘g‘lim, Menga yoqadigan Zotdir. Uni tinglang!" (Matto 17:5).

Bundan tashqari, ko‘plab odamlar Najotchini Uning g‘oyat baland ta’limoti va ayniqsa qilgan mo‘jizalari orqali tanidilar.

192. Iso Masih qanday mo‘jizalar qildi?

Rabbi Iso Masih ko‘plab mo‘jizalar qildi:

- Dori-darmonlarsiz davolab bo‘lmaydigan kasallarni va jinlar tasarrufiga olinganlarni bir so‘z yoki qo‘l tekkizish, hatto Uning kiyimiga tegishlari orqali darhol davoladi.

- Bir marta beshta, keyinroq yetti ta non bilan cho‘lda minglab odamlarni to‘ydirdi.

- Suv ustida yurdi va so‘zi bilan bo‘ronni tinchlantirdi.

- O‘liklarni tiriltirdi: Nayin bevasining o‘g‘lini, Yayir qizini va to‘rtinchi kuni vafot etgan solih Lozorni tiriltirdi.

193. Iso Masih bizning najotimizni qanday amalga oshirdi?

Xudo O‘g‘li bizning najotimizni Uning ta’limoti, hayoti, o‘limi va tirilishi orqali amalga oshirdi.

194. Najotchining ta’limoti qanday edi?

Masihning ta’limoti Xudo podsholigi haqidagi Injil – najot va abadiy baxt haqidagi ta’limot bo‘lib, hozirda Pravoslav Cherkovi tomonidan o‘qitilayotgan ta’limotdir (Mark 1:14-15 ga qarang).

195. Iso Masihning ta’limoti qanday sharoitda biz uchun najotga olib keladi?

Iso Masihning ta’limoti biz uchun najotga olib keladi, agar biz uni butun qalbimiz bilan qabul qilsak va unga muvofiq harakat qilsak. Shaytonning yolg‘on so‘zi birinchi odamlar tomonidan qabul qilinganda, ular uchun gunoh va o‘lim urug‘iga aylandi. Aksincha, Masihning haqiqiy so‘zi, dindorlar tomonidan samimiy qabul qilinganda, ular uchun muqaddas va abadiy hayot urug‘iga aylanadi. Havoriy Butrusning so‘zlariga ko‘ra:

"Tirik va abadiy bo‘lgan Xudo so‘zi orqali qayta tug‘ilgansiz – chirimaydigan urug‘dan" (1 Butrus 1:23).

196. Iso Masihning hayoti qanday sharoitda biz uchun najotga olib keladi?

Iso Masihning hayoti biz uchun najotga olib keladi, agar biz unga taqlid qilsak, chunki U shunday deydi:

"Kim Menga xizmat qilsa, Menga ergashsin. Qayerda bo‘lsam, xizmatchim ham shu yerda bo‘ladi" (Yuhanno 12:26).

Iymon so‘zining to‘rtinchi bandi haqida

197. Nega Rabbi Iso Masih xochga mixlangan?

Rabbi Iso Masih xochga mixlangan, garchi Uning ta’limoti va amallari hamma uchun hurmat uyg‘otishi kerak bo‘lsa ham. Bu yahudiy oqsoqollari va din olimlari Uning ularning noto‘g‘ri ta’limoti va gunohkor hayotini fosh qilganidan va xalq Uning ta’limoti va mo‘jizalariga ko‘proq hurmat bildirganidan hasad qilganliklari sababli sodir bo‘ldi. Shuning uchun ular Uga tuhmat qilib, o‘limga hukm qilishdi.

198. Rabbi Iso Masih qachon xochga mixlangan?

Iso Masih Pontiy Pilat davrida xochga mixlanganligi aytiladi. Bu Uning xochga mixlanishining aniq tarixiy vaqtini ko‘rsatish uchun aytilgan.

199. Pontiy Pilat yahudiylarni boshqargan rimlik hokim edi.

200. Bu holat aytib o‘tilishiga arziydi,

chunki bu Ishoq payg‘ambarning bashoratini bajarilishini ko‘rsatadi:

"Yahudodan hokimiyat ketmaydi, uning avlodlaridan qonun chiqaruvchi yo‘qolmaydi, toki Tinchituvchi kelguncha va xalqlar Unga bo‘ysunguncha" (Yaratilish 49:10).

201. Nega Iymon so‘zida Iso Masih azob chekkani aytilgan?

Iymon so‘zida nafaqat Iso Masih xochga mixlanganligi, balki U azob chekkanligi ham aytiladi. Bu Uning azob-uqubatlari va o‘limi haqiqiy bo‘lganligini ko‘rsatish uchundir. Ba’zi yolg‘on o‘qituvchilar buning faqat ko‘rinib turgan voqea bo‘lganini da’vo qilishgan.

202. Nega Iso Masihning dafn etilgani aytilgan?

Uning dafn etilgani haqida gapirish Uning haqiqatan ham vafot etgani va tirilganiga ishonchni mustahkamlash uchundir. Hatto Uning dushmanlari qabr qo‘riqlab, muhrlab qo‘yishgan edi.

203. Iso Masih Xudo bo‘lib, qanday qilib azob chekib, o‘lishi mumkin?

Iso Masih Xudo bo‘lib, azob chekdi va o‘ldi, lekin bu Xudolik tabiati bilan emas, balki insonlik tabiati bilan bo‘ldi. U azobdan qochishga qodir bo‘lsa-da, o‘z ixtiyori bilan azob chekdi. U shunday dedi:

"Mening hayotimni men o‘zim beraman va yana o‘zim qaytarib olaman. Hech kim uni mendan zo‘rlab ololmaydi. Men uni o‘zim ixtiyorim bilan beraman. Uni berishga ham, qaytarib olishga ham hokmanim bor" (Yuhanno 10:17-18).

204. Nega Iso Masih biz uchun xochga mixlangan deyiladi?

Iso Masih biz uchun xochga mixlangan, chunki Uning xochdagi o‘limi bizni gunoh, la’nat va o‘limdan qutqardi.

205. Bu haqda Muqaddas Kitob shunday deydi:

Gunohdan qutqarilish haqida:

"Unda biz Uning qoni orqali qutulishga, gunohlarimiz kechirilishiga erishdik – bu Uning marhamatining boyligidir" (Efesliklarga 1:7).

La’natdan qutqarilish haqida:

"Masih bizni qonun la’natidan qutqarib, o‘zi biz uchun la’natga aylandi" (Galatiylarga 3:13).

O‘limdan qutqarilish haqida:

"Bolalar go‘sh va qon bilan bog‘liq bo‘lgani uchun, U ham shularni qabul qildi. Shunda o‘lim orqali o‘lim ustidan hokimiyat qiluvchi – ya’ni shaytonni – qudratdan mahrum qiladi va o‘lim qo‘rquviga qul bo‘lib yashovchilarni ozod qiladi" (Ibroniy 2:14-15).

206. Iso Masihning xochdagi o‘limi bizni gunoh va o‘limdan qanday qilib qutqaradi?

Iso Masihning xochdagi o‘limi bizni gunoh, la'nat va o‘limdan qutqargani siriga ishonishni osonlashtirish uchun, Muqaddas Yozuv buni tushunishimiz mumkin bo‘lgan darajada, Iso Masihni Odam bilan solishtirib o‘rgatadi. Odam – butun insoniyatning jismoniy boshidir, chunki hamma insonlar undan kelib chiqqan. Iso Masih, Unga Ilohiyat va insoniyat birlashgan holda, iymon orqali O‘ziga bog‘langan insonlar uchun yangi, qudratli bosh bo‘ldi. Shunday qilib, Odam orqali gunoh, la'nat va o‘lim hukmiga tushgan bo‘lsak, Iso Masih orqali bu hukmdan ozod bo‘lamiz. Gunohsiz Xudo-Insonning biz uchun ixtiyoriy boshidan kechirgan azoblari va xochdagi o‘limi – gunohimiz uchun o‘lim hukmini chiqargan Xudoning adolatining to‘liq bajarilishi, shuningdek, Najotchimizning cheksiz xizmati bo‘lib, Uga gunohkorlarga gunohlarni kechirish va gunoh va o‘lim ustidan g‘alaba qozonish uchun inoyat berish huquqini berdi.

"Asrlardan va avlodlardan yashirilgan, endi esa Uning muqaddaslariga ochilgan sir – bu payg‘ambarlar uchun shu sirda qanday izzat boyligi borligini Xudo ularga ko‘rsatishni xohladi: bu sizlarda bo‘lgan Masih, izzatga bo‘lgan umiddir" (Qol. 1:26-27).

"Chunki agar bir kishining gunohi orqali o‘lim boshqargan bo‘lsa, inoyat va solihlik sovg‘asini qabul qilganlar yanada ko‘proq hayotda Iso Masih orqali hukmronlik qiladilar" (Rim. 5:17).

"Endi Iso Masihda bo‘lganlarga, go‘shtga emas, balki ruhga ko‘ra yashovchilarga hech qanday hukm yo‘q. Chunki Iso Masihdagi hayot qonuni meni gunoh va o‘lim qonunidan ozod qildi. Qonun go‘sht tufayli zaif bo‘lgani uchun, Xudo gunohli go‘sht shaklida O‘g‘lini gunoh uchun qurbon qilib yubordi va go‘shtdagi gunohni hukm qildi, shunda qonunning solihligi go‘shtga emas, balki ruhga ko‘ra yashovchilarda bajarilsin" (Rim. 8:1-4).

207. Najotchi hamma odamlar uchun azob chekdimi?

Rabbi Iso Masih O‘z tomonidan hamma odamlar uchun qurbonlik keltirdi va hamma uchun marhamat va najot sotib oldi. Lekin buning foydasini faqat Uning azoblariga ixtiyoriy ravishda qatnashadiganlar ko‘radilar (Filippiliklarga 3:10).

208. Biz Iso Masihning azob-uqubatlari va o‘limida qanday qatnashamiz?

Biz Iso Masihning azob-uqubatlari va o‘limiga quyidagi yo‘llar bilan qatnashamiz:

1) Tirik qalb imoni orqali - Unga chin dildan ishonish bilan;

2) Muqaddas marosimlar (sakramentlar) orqali - ularning ichida Najotchining qutqaruvchi azoblari va o‘limining qudrati yashiringan;

3) Go‘shimizdagi shahvat va istaklarni xochga mixlash orqali - nafsni tiyish va poklanish yo‘li bilan.

Havoriy Pavlusning so‘zlariga ko‘ra:

"Men qonun uchun qonun bilan o‘ldim, Xudo uchun yashash uchun. Men Masih bilan birga xochga mixlandim. Endi men emas, balki Masih mening ichimda yashaydi" (Galatiylarga 2:19-20).

"Bilmayapsizlarmi, Iso Masihga cho‘qintirganlarimizning hammasi Uning o‘limiga cho‘qintirilganmiz?" (Rimliklarga 6:3).

"Qachonki bu nonni yesangiz va bu kosadan ichsangiz, Rabbi o‘limini e'lon qilasiz, toki U qaytib kelgunicha" (1 Korinfliklarga 11:26).

"Masihga tegishli bo‘lganlar go‘shni shahvat va orzu-istaklar bilan birga xochga mixladilar" (Galatiylarga 5:24).

209. Qanday qilib go‘shtimizni ehtiros va shahvatlar bilan birga xochga mixlashimiz mumkin?

Ehtiros va shahvatlardan saqlanib, ularga qarama-qarshi amallar bilan. Masalan, agar g‘azab dushmanlarimizga haqorat qilishga va ularga yomonlik qilishga undasa, lekin biz bunga qarshilik ko‘rsatib, Iso Masihning xochda O‘z dushmanlari uchun duo qilganini eslab, o‘z dushmanlarimiz uchun duo qila boshlaymiz, shunda biz g‘azab ehtirosini xochga mixlaymiz.

Iymon so‘zining beshinchi bandi haqida

210. Nega Iso Masihning azob-uqubatlari va o‘limi biz uchun qutqaruvchidir?

Chunki U tirildi va shu orqali bizning baxtli tirilishimiz uchun asos qo‘ydi.

"Masih o‘liklardan tirildi, o‘liklarning birinchisi bo‘ldi" (1 Korinfliklarga 15:20).

211. Iso Masih o‘limidan keyin, tirilishgacha qanday holatda edi?

Iso Masihning o‘limidan keyin, tirilishgacha bo‘lgan holati haqida quyidagi cherkov ilohiyasida aytilgan:

"Qabrda jismonan, do‘zaxda esa jon (ruh) bilan Xudo sifatida, jannatda qaroqchi bilan, va Taxtda Otayu Muqaddas Ruh bilan birga bo‘lding, ey Masih, barcha narsani to‘ldiruvchi Tavsif etib bo‘lmas Zot."

212. "Do‘zax" so‘zi nimani anglatadi?

"Do‘zax" yunonchada "nursiz joy" degan ma'noni anglatadi. Nasroniy ta'limotida bu - ruhiy zindon, ya'ni Xudo ko‘rinishi, nuri va baxtidan gunoh tufayli ajralgan jonlarning holati (Yahudo 1:6; Oktoyx, 5-ovoz, 2,4-ilohiyotlar).

213. Iso Masih nega do‘zaxga tushdi?

Rabbi Iso Masih do‘zaxga o‘lim ustidan g‘alabani e'lon qilish va Unga ishongan holda kelishini kutayotgan jonlarni qutqarish uchun tushdi.

214. Muqaddas Kitobda bu haqda shunday deyilgan:

"Chunki Masih ham gunohlarimiz uchun bir marta azob chekdi, haqiqatli zot nohaqiqlar uchun, go‘shda o‘ldirilgan, lekin ruhda tirilgan; shu ruh bilan U zindondagi ruhlarga borib, e'lon qildi" (1 Butrus 3:18-19).

215. "Yozuvlarga ko‘ra uchinchi kunda tirilgan" iborasi qaerdan olingan?

Bu ibora Korinfliklarga yozilgan maktubdan olingan:

"Men sizga eng avvalo shuni yetkazdimki, Masih yozuvlarga ko‘ra gunohlarimiz uchun o‘ldi, dafn qilindi va yozuvlarga ko‘ra uchinchi kunda tirildi" (1 Korinfliklarga 15:3-4).

216. "Yozuvlarga ko‘ra" iborasi nimani anglatadi?

Bu ibora Iso Masihning o‘limi va tirilishi Qadimgi Ahd kitoblarida bashorat qilinganidek ro‘y berganini ko‘rsatadi.

217. Masalan, Ishayo payg‘ambarning 53-bobida Iso Masihning azoblari batafsil tasvirlangan:

"U bizning gunohlarimiz uchun yarador qilingan, bizning jinoyatlarimiz uchun ezilgan... Uning jarohatlari bilan biz tuzalganmiz" (Ishayo 53:5).

Tirilish haqida esa Zaburda shunday deyilgan:

"Chunki Sen mening jonimni do‘zaxda qoldirmaysan, Avliyongizning chirishini ko‘rmaysiz" (Havoriylar ishlari 2:27).

218. Najotchining aynan uchinchi kunda tirilishi haqida bashorat bormi?

Qadimgi Ahdda bu haqda Yunus payg‘ambar orqali ramz berilgan:

"Yunus baliqning qornida uch kun uch tun bo‘ldi" (Yunus 2:1).

219. Odamlar Iso Masihning tirilganini qanday bilishdi?

- Qabrni qo‘riqlayotgan askarlar farishta toshni ag‘darib yuborganida va kuchli zilzila bo‘lganida qo‘rquvga tushishdi

- Farishtalar Maryam Magdalinaga va boshqalarga xabar berishdi

- O‘sha kuni Iso Masih:

* Murodor ayollarga

* Havoriy Butrusga

* Imausga ketayotgan ikki shogirdga

* Barcha havoriylarga (yopiq eshik orqasida) ko‘rindi

* Keyingi 40 kun davomida bir necha bor ko‘rindi

* Bir kuni 500 ga yaqin imonlilarga bir vaqtda ko‘rindi (1 Korinfliklarga 15:6)

220. Nega Iso Masih tirilgandan keyin 40 kun davomida havoriylarga ko‘rindi?

Iso Masih tirilgandan so‘ng 40 kun davomida havoriylarga Xudo podsholigi sirlarini o‘rgatishni davom ettirish uchun ko‘rindi (Havoriylar ishlari 1:3).

Iymon so‘zining oltinchi bandi haqida

221. "Osmonga ko‘tarilgan" degan ibora qaerdan olingan?

Bu ibora Muqaddas Kitobning quyidagi oyatlaridan olingan:

"Pastga tushgan Zot – O‘zi hamma osmonlardan baland ko‘tarilgan Zotdir, hamma narsani to‘ldirish uchun" (Efesliklarga 4:10).

"Bizda osmonda ulug‘vorlik taxti o‘ng tomonida o‘tirgan shunday Boshohimzod bor" (Ibroniy 8:1).

222. Iso Masih Xudolik yoki insonlik tabiati bilan osmonga ko‘tarildi?

Iso Masih insonlik tabiati bilan osmonga ko‘tarildi. Xudolik tabiati bilan esa U abadiy osmonda bo‘lgan va bo‘ladi.

223. "Otaning o‘ng tomonida o‘tirar" iborasini qanday tushunish kerak?

Aytilishicha, Iso Masih Otaning o‘ng tomonida (ya'ni o‘ng qo‘lida, yonida) o‘tirar. Biroq Xudo hamma joyda mavjud. Bu so‘zlarni ruhiy ma'noda tushunish kerak: Iso Masih Xudo Ota bilan bir xil qudratga egadir.

Iymon so‘zining yettinchi bandi haqida

224. Muqaddas Kitob Iso Masihning qaytishini qanday tasvirlaydi?

"Sizlarning ko‘zingiz oldida osmonga ko‘tarilgan bu Iso, osmonga ketayotganini ko‘rganingizdek qaytib keladi" (Havoriylar ishlari 1:11). Bu so‘zlar Iso osmon ko‘tarilayotgan paytda farishtalar tomonidan aytilgan.

225. Qiyomat haqida nima deyilgan?

"Vaqt keladi, qabrlarda yotganlarning hammasi Xudo O‘g‘lining ovozini eshitadi. Yaxshilik qilganlar hayot uchun, yomonlik qilganlar esa hukm uchun tirilishadi" (Yuhanno 5:28-29). Bu Iso Masihning o‘z so‘zlari.

226. Iso Masihning abadiy podsholigi haqida nima deyilgan?

"U buyuk bo‘ladi va Ollohning O‘g‘li deb ataladi. Xudo Rabb unga otasi Dovudning taxtini beradi. U Yoqub uyi ustiga abadiy hukmronlik qiladi va Uning podsholigiga chek bo‘lmaydi" (Luqo 1:32-33). Bu farishtaning Xudoning Onasiga aytgan so‘zlari.

227. Masihning ikkinchi kelishi birinchisidan farq qiladimi?

Masihning kelajakdagi kelishi avvalgisidan keskin farq qiladi. Birinchi marta U biz uchun azob chekish uchun kamsitilgan holda keldi, lekin ikkinchi marta U bizni "O‘z shuhrati va barcha farishtalar bilan birga" (Matto 25:31) hukm qilish uchun keladi.

228. U barcha odamlarni hukm qiladimi?

U hech qanday istisnosiz barcha odamlarni hukm qiladi.

229. U bizni qanday hukm qiladi?

Har bir insonning vijyoni hammaga ochiladi va nafaqat butun hayoti davomida qilgan barcha ishlari, balki aytgan so‘zlari, yashirin istaklari va fikrlari ham oshkor bo‘ladi.

"Robb keladi, U zulmatda yashirilgan narsalarni yoritadi va yurakdagi niyatlarni ochadi, shunda har bir kishiga Xudodan maqtov bo‘ladi" (1 Korinfliklarga 4:5).

230. Bizning barcha so‘z va fikrlarimiz hukm qilinadimi?

Agar biz ularni tavba, imon va hayotni tuzatish bilan o‘chirmasak, U shubhasiz yomon so‘z va fikrlarimiz uchun bizni hukm qiladi.

"Sizlarga aytaman, odamlar aytgan har bir bekorchi so‘z uchun qiyomat kuni javob berishadi" (Matto 12:36).

231. Bu hukm qachon bo‘ladi?

Iso Masihning hukm qilish uchun qachon kelishi noma’lum, shuning uchun biz doimo bunga tayyor bo‘lishimiz kerak.

"Robb va’dasini bajarishda sustkashlik qilmaydi, lekin U hech kim halok bo‘lmasligini, balki hamma tavba qilishini istab, bizga sabr qiladi. Robb kuni o‘g‘ri kabi kutilmaganda keladi" (2 Petrus 3:9-10).

"Hushyor bo‘ling, chunki Inson O‘g‘lining qachon kelishini bilmaysiz" (Matto 25:13).

232. Masihning kelishining alomatlari bormi?

Xudo So‘zida Masihning kelishining yaqinlashayotganiga dalolat etuvchi ba’zi belgilar ochib berilgan: odamlar orasida imon va muhabbatning susayishi, yomonlik va ofatlar ko‘payishi, Injilning barcha xalqlarga yetkazilishi, Dajjolning kelishi (Matto 24-bob).

233. Dajjol kim?

Dajjol – Masihga qarshi turuvchi bo‘lib, u nasroniylikni yo‘q qilishga urinadi, lekin o‘zi dahshatli tarzda halok bo‘ladi (2 Solisliklarga 2:8).

234. Masihning podshohligi nima?

Masihning podshohligi uch qismdan iborat:

1. Butun olam (tabiat podshohligi)

2. Yerdagi barcha mo‘minlar (inoyat podshohligi)

3. Osmonlardagi barcha baxtli ruhlar (shuhrat podshohligi)

235. Qaysi podshohlikning oxiri bo‘lmaydi?

Iymon shahodatida aytilgan "podshohligining oxiri bo‘lmaydi" so‘zlari shuhrat podshohligiga tegishli.

Iymon soligining sakkizinchi bandi haqida

236. Muqaddas Ruh nega "Rabb" deb ataladi?

Muqaddas Ruh Xudo O'g'li kabi "Rabb" deb ataladi, chunki U ham haqiqiy Xudodir.

237. Bunga Muqaddas Kitobda guvohlik bor:

Havoriy Butrus Ananiyani ayblab:

"Nega shayton sening qalbingga Muqaddas Ruha yolg'on gapirish niyatini solgan?... Sen odamlarga emas, Xudoga yolg'on gapirding" (Havoriylar ishlari 5:3-4).

238. Muqaddas Ruh nega "hayot baxsh etuvchi" deb ataladi?

Muqaddas Ruh "hayot baxsh etuvchi" deb ataladi, chunki U Xudo Ota va O'g'li bilan birga barcha mavjudotga hayot, ayniqsa odamlarga ruhiy hayot baxsh etadi.

"Agar kimdir suv va Ruhdan tug'ilmasa, Xudo podsholigiga kirolmaydi" (Yuhanno 3:5).

239. Muqaddas Ruhning chiqishi haqida nimalarni bilamiz?

Muqaddas Ruhning Otadan chiqishi haqida Iso Masihning O'z so'zlaridan bilamiz:

"Yordamchi kelganida, Men sizlarga Otadan yuboradigan Haqiqat Ruhi - Otadan chiqadigan Zot, Men haqda guvohlik beradi" (Yuhanno 15:26).

240. Muqaddas Ruhning chiqishi (kelib chiqishi) haqida boshqa ta’lim bo‘lishi mumkinmi?

Muqaddas Ruhning Otadan chiqishi (kelib chiqishi) haqidagi ta’lim hech qanday o‘zgartirish yoki qo‘shimchaga duchor bo‘lishi mumkin emas. Birinchidan, chunki Pravoslav Cherkovi bu ta’limda Iso Masihning aniq so‘zlarini takrorlaydi; Uning so‘zlari, shubhasiz, haqiqatning yetarli va mukammal ifodasidir. Ikkinchidan, chunki ikkinchi Umumjahon So‘bor, asosiy mavzusi Muqaddas Ruh haqidagi haqiqiy ta’limni tasdiqlash bo‘lgan, shubhasiz, bu ta’limni "Iymon So‘zida" (Iymon Nomasida) qoniqarli tarzda bayon qilgan; va Pravoslav Cherkovi buni shu qadar qat’iy tan olganki, uchinchi Umumjahon So‘bor o‘zining 7-qoidasida yangi "Iymon So‘zi" (Iymon Nomasi) tuzishni man qilgan. Shuning uchun Muqaddas Ioann Damashkin yozadi: "Biz Muqaddas Ruhning Otadan chiqqanligini (kelib chiqqanligini) e’tirof etamiz va Uni Otaning Ruhi deb ataymiz; Biroq, Muqaddas Ruhning O‘g‘ldan chiqishi (kelib chiqishi) haqida gapirmaymiz, faqat Uni O‘g‘lning Ruhi deb ataymiz" (Ilohiyot, 1-kitob, 11-bob, 4-band).

241. Muqaddas Ruhga qanday darajadagi sig‘inish (ibodat) munosibdir?

Muqaddas Ruhga Ota va O‘g‘il bilan teng darajadagi sig‘inish (ibodat) va ulug‘lash munosibdir. Buni Iso Masihning "Ota va O‘g‘il va Muqaddas Ruh nomi bilan" suvga cho‘mdirishni buyurganidan ko‘rish mumkin (Mat. 28:19).

242. Nega Muqaddas Ruh "payg‘ambarlar orqali gapirgan" deyilgan?

Iymon So‘zida (Iymon Nomasida) Muqaddas Ruh payg‘ambarlar orqali gapirgan deyilgan. Bu ba‘zi soxta o‘qituvchilarni fosh qilish uchun aytilgan bo‘lib, ular Eski Ahd kitoblarini Muqaddas Ruh yozmagan deb da‘vo qilganlar.

243. Muqaddas Yozuv shunday guvohlik beradi:

Payg‘ambarlar orqali haqiqatan ham Muqaddas Ruh gapirgan. Havoriy Butrus yozadi:

"Hech qachon payg‘ambarlik inson irodasidan kelib chiqmagan, balki Xudoning muqaddas kishilari Muqaddas Ruh ilhom etgan holda gapirganlar" (2But. 1:21).

244. Muqaddas Ruh havoriylar orqali ham gapirganmi?

Muqaddas Ruh havoriylar orqali ham gapirgan. Havoriy Butrus yozadi:

"Ularga (payg‘ambarlarga) ochiq qilinganki, ular uchun emas, balki biz uchun edi. Endi sizga Muqaddas Ruh ilhom etgan va osmondan yuborilgan xushxabarchilar tomonidan e’lon qilingan narsalar" (1But. 1:12).

245. Nega Iymon So‘zida (Iymon Nomasida) havoriylar haqida gapirilmagan?

Iymon So‘zida (Iymon Nomasida) havoriylar haqida gapirilmagan, chunki uni tuzish davrida hech kim havoriylarning ilhomiyligiga shubha qilmagan.

246. Muqaddas Ruh odamlarga qanday ochildi?

Muqaddas Ruh odamlarga o‘ziga xos tarzda ochildi. U Masihning tirilishidan ellik kundan keyin havoriylarga olovli tillar shaklida tushdi.

247. Muqaddas Ruh bizning davrimizda ham beriladimi?

Muqaddas Ruh hozir ham barcha haqiqiy xristianlarga beriladi.

"Bilmayapsizlarmi, sizlar Xudoning ma’badi (ibodatxonasi)siz va Xudoning Ruhi sizlarda yashaydi?" (1Qor. 3:16).

248. Muqaddas Ruhga qanday qilib sherik bo‘lishimiz mumkin?

Muqaddas Ruhga samimiy ibodat va Muqaddas Marosimlar (Sakramentlar) orqali sherik bo‘lish mumkin.

"Agar yomon bo‘lganingizda ham farzandlaringizga yaxshi narsalar berishni biladigan bo‘lsangiz, osmon Otasi ham undan so‘rayotganlarga Muqaddas Ruhni beradi" (Luqo 11:13).

"Qachonki Najotkorimiz Xudoning marhamati va insonparvarligi paydo bo‘lganda, U bizni amalda qilgan solih ishlarimizga ko‘ra emas, balki o‘z marhamati bilan, Muqaddas Ruh orqali qayta tug‘ilish va yangilanish vannasi bilan qutqardi. U bu Ruhni Iso Masih, Najotkorimiz orqali bizga quyib berdi" (Tit 3:4-6).

249. Muqaddas Ruhning asosiy sovg‘alari qanday?

Payg‘ambar Irmiyo Muqaddas Ruhning ettita sovg‘asini ko‘rsatadi: Xudodan qo‘rqish ruhi, bilim ruhi, kuch-qudrat ruhi, maslahat ruhi, tushunish ruhi, donolik ruhi, Xudo ruhi yoki oliy darajadagi taqvodorlik va ilhom sovg‘asi (qarang: Ish. 11:1-3).

Iymon so‘zining toʻqqizinchi bandi haqida

250. Cherkov nima?

Cherkov - bu Xudo tomonidan ta'sis etilgan, pravoslav (to'g'ri) e'tiqod, Xudo qonuni, ruhoniylik va Muqaddas Marosimlar (Sakramentlar) bilan birlashgan odamlar jamiyatidir.

251. Cherkovga ishonish nimani anglatadi?

Cherkovga ishonish - bu haqiqiy Masih Cherkovini hurmat qilish va uning ta'limotiga, amrlariga, unda abadiy boshlig'i - Iso Masihning inoyati mavjudligiga, najot beruvchi ta'sir ko'rsatishiga, o'rgatishiga va boshqarishiga ishonib bo'ysunishni anglatadi.

252. Cherkov qanday qilib ishonch ob'ekti bo'lishi mumkin?

Ko'rinadigan Cherkov ishonch ob'ekti hisoblanadi, chunki ishonch ko'rinmas narsalarga ishonishdir, buning sabablari: ko'rinadigan Cherkovda uning tarkibiga kirgan va muqaddaslangan insonlar orqali Xudo inoyati nozik tarzda mavjud bo'lib, bu to'g'ridan-to'g'ri ishonch ob'ektidir; yer yuzidagi barcha pravoslav xristianlarni o'z ichiga olgan ko'rinadigan Cherkov, shu bilan birga, haqiqiy e'tiqod va muqaddaslikda vafot etganlarni ham o'z ichiga olgan holda, osmonda ham mavjud bo'lganligi sababli ko'rinmasdir.

253. Cherkovning bir vaqtning o'zida yerda va osmonda bo'lishini qayerdan bilamiz?

Cherkovning bir vaqtning o'zida yerda va osmonda bo'lishi haqidagi tushuncha havoriy Pavlusning quyidagi so'zlarida tasdiqlangan:

"Sizlar Sion tog'iga, tirik Xudoning shahriga, osmoniy Quddusga, minglab farishtalarga, tantanali majlisga, osmonda yozilgan birinchi tug'ilganlar cherkoviga, hamma narsaning hakimi Xudoga, kamolotga yetgan solihlarning ruhlariga va yangi ahd vositachisi Isoga yaqinlashdingiz" (Ivr. 12:22-24).

254. Inoyatning haqiqiy Cherkovda mavjudligiga qanday ishonch hosil qilamiz?

Biz Xudo inoyatining haqiqiy Cherkovda mavjudligiga quyidagi sabablarga ko'ra ishonamiz:

- uning boshi Xudo-Inson Iso Masih bo'lib, U "inoyat va haqiqatga to'la"dir va O'z tanasi ya'ni Cherkovni inoyat va haqiqat bilan to'ldiradi (qarang: Yuh. 1:14-17);

- Najotchi Masih shogirdlariga Muqaddas Ruh ular bilan abadiy bo'lishini va'sda qilgan, shuning uchun Muqaddas Ruh bizning kunlarimizda ham Cherkovning cho'ponlarini tayinlaydi (qarang: Yuh. 14:16);

- Havoriy Pavlus Iso Masih haqida: "Xudo Ota Uni hamma narsadan yuqori qilib, Cherkovning boshi etib tayinladi, u Uning tanasidir" deb yozadi (Ef. 1:22-23);

- Xuddi shu havoriy Cherkov cho'ponlariga: "O'zingizga va butun podaga e'tibor bering, Muqaddas Ruh sizlarni qo'riqchilar qilib tayinlagan, Xudo Rabbning Cherkovini boqishingiz uchun, Uni U O'z qoni bilan sotib olgan" deb aytadi (Hav. 20:28).

255. Inoyatning Cherkovda abadiy qolishiga qanday guvohlik bor?

Xudo inoyatining bugungi kunda ham Cherkovda mavjudligiga va zamonlar oxirigacha unda qolishiga quyidagi Iso Masihning va Havoriyining so'zlari guvohlik beradi:

"Men O'zimning Cherkovimni quraman va do'zax darvozalari unga yengolmaydi" (Mat. 16:18).

"Men dunyoning oxirigacha har doim sizlarning bilanman. Amin" (Mat. 28:20).

"Unga (Xudo Otaga) Cherkovda Masih Iso orqali avlodlardan-avlodlargacha izzat bo'lsin. Amin" (Ef. 3:21).

256. Nega Cherkov "yagona" deb ataladi?

Cherkov yagona (ya'ni bitta), chunki u bitta ruhiy tanadir, bitta boshga - Masihga ega va bitta Xudo Ruhi bilan nafas oladi.

"Bitta tanadir va bitta ruh, xuddi sizlar chaqirilganingizdek bitta umiddir; bitta Robbdir, bitta imondir, bitta suvga cho'mdirishdir, bitta Xudo va hammamizning Otasidir" (Ef. 4:4-6).

257. Iso Masih Cherkovga nisbatan kimdir?

Iso Masih yagona Cherkovning yagona boshi hisoblanadi. Havoriy Pavlus yozadiki, Cherkov uchun, Xudo binosi sifatida, "hech kim Iso Masihdan boshqa asos qo'yolmaydi" (1Qor. 3:11). Shuning uchun Masih tanasi sifatidagi Cherkovning Iso Masihdan boshqa boshi bo'lishi mumkin emas. Zamonlar oxirigacha mavjud bo'lgan Cherkov doimo mavjud bo'lgan boshiga muhtoj, bu esa faqat Iso Masih bo'lishi mumkin. Shuning uchun hatto havoriylar ham faqat Cherkov xizmatchilari deb ataladi (qarang: Kol. 1:24-25).

258. Cherkovning yagonaligi bizga qanday majburiyat yuklaydi?

Cherkovning yagonaligi bizga "tinchlik bog'ida ruhiy birdamlikni saqlash" majburiyatini yuklaydi (Ef. 4:3).

259. Cherkovning yagonaligi ko'plab mahalliy pravoslav cherkovlarining mavjudligi bilan qanday bog'liq?

Cherkov bitta, ammo alohida va mustaqil cherkovlar mavjud, masalan: Quddus, Antioxiya, Iskandariya, Konstantinopol, Rossiya cherkovlari. Bu mahalliy cherkovlar yoki yagona umumjahon cherkovning qismlaridir. Ko'rinadigan tuzilmaning mustaqilligi ularga ruhiy jihatdan yagona umumjahon cherkov tanasining ulkan a'zolari bo'lishiga, bitta boshga - Masihga va umumiy imon va inoyat ruhiga ega bo'lishiga to'sqinlik qilmaydi. Bu birdamlik imonning bir xil e'tirofida va ibodatlar va Muqaddas Marosimlardagi hamjihatlikda ko'rinadi.

260. Yerdagi va osmondagi cherkov birmi?

Yerdagi va osmondagi cherkov o‘rtasida birlik mavjud. Bu birlik ularning umumiy boshlig‘i – Bizning Xudo va Xo‘jayinimiz Iso Masihga bo‘lgan munosabatida ham, o‘zaro aloqada ham namoyon bo‘ladi.

261. Yerdagi cherkov osmondagi cherkov bilan qanday aloqada bo‘ladi?

Yerdagi cherkov bilan osmondagi cherkov o‘rtasidagi aloqa imon va muhabbat ibodati orqali amalga oshadi. Yerdagi cherkov a’zolari Xudoga ibodat qilayotganda, osmondagi cherkov azizlaridan ham yordam so‘rashadi. Xudoga yaqin bo‘lgan azizlar o‘zlarining vasvasa qiluvchi ibodatlari orqali yerdagi mo‘minlarning ibodatlarini poklaydilar, mustahkamlaydilar va Xudoga yetkazadilar. Shuningdek, Xudo irodasi bilan ular nozik qudrat, ko‘rinishlar yoki boshqa usullar orqali mo‘minlarga marhamat va foyda yetkazadilar.

262. Osmondagi azizlarni ibodatda chaqirishning asosi nima?

Yerdagi cherkovning osmondagi azizlarni ibodatda chaqirish qoidasi Muqaddas An’anaga asoslanadi, buning boshlari Muqaddas Kitobda ham ko‘rinadi. Masalan, payg‘ambar Dovud ibodatida:

«Ey Ibrohim, Ishoq va Isroilning Xudosi, bizning otalarimizning Xudosi!» (1Sol. 29:18),

deganida, u o‘z ibodatini mustahkamlash uchun azizlarni eslaydi. Xuddi shu tarzda, hozirgi pravoslav cherkovi ham bizning chin Xudomiz Iso Masihni, Uning Pokiza Onasi va barcha Azizlarning ibodatlari bilan chaqiradi. Muqaddas Kirill Qudduslik Ilohiy liturgiyani tushuntirishda shunday deydi: «Avvalo, vafot etganlarni – patriarxlar, payg‘ambarlar, havoriylar, shahidlar – eslaymiz, shunda Xudo ularning ibodatlari va vasvasalari orqali bizning duoimizni qabul qiladi» (Maxfiy ta’limot, 5, bob 9).

Muqaddas Vasiliy Buyuk “Qirq Shahidlar” kuni munosabati bilan aytadi: «Qayg‘uli odam Qirq Shahidlarga murojaat qiladi, xursand odam ham ularga murojaat qiladi: biri – qayg‘ulardan qutulish uchun, ikkinchisi – egallagan yaxshiligini saqlab qolish uchun. Bu yerda biz farzandlari, safardagi eri yoki kasal odam uchun sog‘liq tilayotgan taqvodor ayolni ko‘ramiz. Shahidlarga sizlarning iltimoslaringiz yetkazilmoqda».

263. Osmondagi azizlarning vasvasa qiluvchi ibodati haqida Muqaddas Kitobda dalil bormi?

Osmondagi azizlarning vasvasa qiluvchi ibodati haqida Muqaddas Kitobda dalil mavjud. Vahiy kitobida Muqaddas Ioann osmondagi bir farishtani ko‘radi, unga

«...ko‘p miqdarda xushbo‘y tutatilgan, u uni barcha azizlarning ibodatlari bilan oltin qurbongohga qo‘yishi uchun berildi. Farishta qo‘lidagi azizlarning ibodatlari bilan birga tutun Xudo oldiga ko‘tarildi» (Vahiy 8:3-4).

264. Osmondagi azizlarning ko‘rinishi haqida Muqaddas Kitobda dalil bormi?

Osmondagi azizlarning foydali ko‘rinishi haqida Muqaddas Kitobda dalil mavjud. Muqaddas Matfay hikoya qilishicha, Bizning Xudo va Xo‘jayinimiz Iso Masihning xochda o‘limidan keyin

«...ko‘p azizlarning jasadlari tirilib, qabrlaridan chiqdi va Uning tirilganidan keyin muqaddas shaharga kirib, ko‘pchilikka ko‘rindi» (Mat. 27:52-53). Bunday ajoyib mo‘jiza yuqori maqsadsiz amalga oshmaganligi sababli, tirilgan azizlar Iso Masihning do‘zaxga tushgani va Uning g‘alaba qozongan tirilishi haqida xabar berish, shu va’z orqali Eski Ahd cherkovida tug‘ilganlarni Yangi Ahd cherkoviga o‘tishga yordam berish uchun paydo bo‘lgan deb hisoblash kerak.

265. Muqaddaslarning vafotidan keyin mo''jizalar qilishlarini qayerdan bilamiz?

Quyidagi guvohliklar orqali biz muqaddaslarning vafotidan keyin ham turli usullarda mo''jizalar qilishlariga ishonamiz. To'rtinchi Shohlar kitobi payg'ambar Elisening suyaklariga tegishidan o'lik tirilganini guvohlik beradi (qarang: 4Shoh. 13:21).

Havoriy Pavlus nafaqat o'zi bevosita shifolar va mo''jizalar qilgan, balki uning tanasidan olingan ro'mollari va kamarlari ham uning yo'qligida xuddi shunday ishlarni amalga oshirgan (qarang: Hav. 19:12). Bu misoldan ko'rinadiki, muqaddaslar vafotidan keyin ham ular orqali muqaddaslangan yerli vositalar yoki narsalar orqali yaxshilik qilishlari mumkin.

Muqaddas Grigoriy Bogoslov Yulian haqidagi birinchi nutqida shunday deydi: "Ular Xudo uchun qurbonliklar berishdan uyalishmadi, buyuk muqaddaslar - Yahyo, Butrus, Pavlus, Yaqub, Stefan, Luqa, Andrey, Fekla va ularning oldin va keyin haqiqat uchun azob chekkanlardan qo'rqmadi. Ular olovga, temirga, yirtqich hayvonlarga, qiynoqqa soluvchilarga, sodir bo'lgan falokatlar va tahdidlarga qattiq qarshilik ko'rsatdilar. Nima uchun? Xatto bir so'z bilan ham taqvodorlikni sotishmaslik uchun! Ularga buyuk hurmatlar ko'rsatiladi va bayramlar o'tkaziladi. Ular orqali jinlar quvib chiqariladi va kasalliklar davolanadi. Ular mo''jizaviy tarzda paydo bo'lishadi va o'zlarining bashoratlarini bizga qoldirishgan. Ularning jasadi, biz ularni hurmat qilganimizda va tegganimizda, muqaddaslarning ruhlari kabi kuchga ega. Ularning qon tomchilari, bu kichik azob belgilari ham, xuddi jasadlari kabi ta'sir qiladi."

Muqaddas Ioann Damashkin yozadi: "Muqaddaslarning qoldiqlari, ularni bizga Xudo Masih sovg'a qilgan qutqaruvchi buloqlar kabi, turli-tuman ne'matlarni beradi. Buni tushuntirish uchun u shunday deydi: Aql orqali va ularning tanasida Xudo yashaydi" (Ilohiyot, 4-kitob, 15-bob, 3, 4-bandlar).

266. Nega cherkovni muqaddas deb ataymiz?

Cherkov muqaddas, chunki u Xudo va Xo‘jayinimiz Iso Masih tomonidan Uning azob-uqubatlari, ta’limoti, ibodati va Muqaddas Marosimlar orqali muqaddaslangan.

«Masih cherkovni sevdi va uni muqaddas qilish uchun, suv bilan yuvish orqali poklash uchun, so‘z bilan tozalash uchun O‘zini unga qurbon qildi; shunda u o‘z oldida dog‘siz, nuqsonlarsiz, muqaddas va pokiza cherkovni taqdim etadi» (Ef. 5:25-27).

Iso Masih Xudo Ota mo‘minlar haqidagi ibodatida shunday deydi:

«Ularni Haqiqating bilan muqaddas qil; Sening So‘zing Haqiqatdir. Sen meni dunyoga yuborganing kabi, men ham ularni dunyoga yubordim. Ularning uchun men O‘zimni bag‘ishlayman, shunda ular ham Haqiqat bilan muqaddas bo‘lsinlar» (Yuh. 17:17-19).

267. Agar cherkovda gunohkorlar bo‘lsa, u qanday qilib muqaddas bo‘lishi mumkin?

Cherkovda gunohkorlar bo‘lsa ham, u muqaddasdir. Gunoh qilib, lekin chin tavba bilan o‘zini tozalayotganlar cherkovning muqaddas bo‘lishiga to‘sqinlik qilmaydi; tavba qilmagan gunohkorlar esa cherkov hokimiyatining ko‘rinadigan harakati yoki Xudo hukmining ko‘rinmas ta’siri orqali cherkov tanasidan o‘lik a’zolar kabi kesib tashlanadi va shu tarzda cherkov muqaddasligini saqlab qoladi.

«Yomon odamni o‘zingiz orasidan chiqarib tashlang» (1Kor. 5:13).

«Xudoning mustahkam poydevori shu muhrga ega: “Xudo O‘zining xizmatkorlarini biladi”; va: “Xudo ismini tan olgan har bir kishi nohaqiqatdan qochsin”» (2Tim. 2:19).

268. Nega cherkovni Sobor (Umumjahon) deb ataymiz?

Cherkov Sobor (ya’ni Kafolik yoki Umumjahon) deb ataladi, chunki u na joy, na vaqt, na xalq bilan chegaralanmaydi, balki barcha mamlakatlar, davrlar va xalqlarning chin mo‘minlarini o‘z ichiga oladi. Havoriy Pavlut aytadiki:

«Xushxabar... butun dunyoda tarqalib, meva beradi va o‘sib bormoqda» (Kol. 1:5-6); va nasroniy cherkovida

«...yunon ham, yahudiy ham, sunnat qilingan ham, sunnat qilinmagan ham, barbar ham, skif ham, qul ham, erkin ham yo‘q, balki hamma narsada Masih bor» (Kol. 3:11).

«Imonlilar sodiq Ibrohim bilan birga barakotga muyassar bo‘ladilar» (Gal. 3:9).

269. Cherkovning qanday muhim imtiyozi bor?

Kafolik (Umumjahon) cherkovning muhim imtiyozi shundaki, unga quyidagi ulug‘ va’dalar berilgan:

«do‘zax darvozalari unga ustun kelmaydi», Xudo «dunyo oxirigacha» unga bilan bo‘ladi, unda «Xudo izzati Iso Masihda abadiy qoladi»;

shuning uchun u hech qachon imondan qaytmaydi, imon haqiqatida xato qilmaydi yoki adashib ketmaydi. «Biz shubhasiz shuni qat’iy haqiqat sifatida e’tirof qilamizki, Kafolik cherkov xato qilishi yoki haqiqat o‘rniga yolg‘on gapirishi mumkin emas; chunki Muqaddas Ruh, doimo sodiq ota va cherkov o‘qituvchilari orqali harakat qilib, uni har qanday adashishdan saqlaydi» (Sharqiy Patriarxlarning Pravoslav Imoni Haqidagi Maktubi, 12-band).

270. Najotga erishish uchun Kafolik cherkovga mansublik shartmi?

Kafolik cherkov dunyodagi barcha chin mo‘minlarni o‘z ichiga oladi. Havoriy Pavlutning so‘zlariga ko‘ra, Xudo Iso Masih «cherkovning boshi va tanasining qutqaruvchisi» (Ef. 5:23) bo‘lganligi sababli, najotga erishish uchun Uning tanasining bir qismi, ya’ni Kafolik cherkov a’zosi bo‘lish kerak. Havoriy Butrus aytadiki, suvga cho‘mdirish bizni Nuh kemasi misolida qutqaradi. To‘fon paytida qutulganlar faqat Nuh kemasida qutulganlar: xuddi shu tarzda, abadiy najotga erishadiganlar ham buni faqat Kafolik cherkovda olishadi.

271. Nega bizning cherkovimiz “Sharqiy” deb ataladi?

Bog‘i Adamda (Sharqda) tashkil etilgan birinchi cherkov gunohsiz ajdodlardan iborat edi; gunohdan keyin esa qutqaruvchi haqidagi va’da orqali qutqariladiganlar cherkovi uchun yangi poydevor qo‘yildi. Sharqda, Yahudiya yerida, Xudo va Xo‘jayinimiz Iso Masih bizning najotimiz ishini amalga oshirib, O‘zining nasroniy cherkoviga asos soldi. U yerdan u butun olamga tarqaldi. Bugungi kungacha pravoslav kafolik umumjahon e’tiqodi, etti Umumjahon Sobor tomonidan tasdiqlangan holda, o‘zining dastlabki pokligida qadimiy sharqiy va ularga yaqin cherkovlarda, shu jumladan Xudo inoyati bilan Butunrossiya cherkovida saqlanib qolgan.

272. Nega bizning cherkovimiz "Havoriylar cherkovi" deb ataladi?

Cherkov Havoriylar cherkovi deb ataladi, chunki u havoriylardan qabul qilingan ta'limotni va Muqaddas Ruhning marosimli qo'l qo'yish orqali uzluksiz ravishda saqlab keladi. Shu ma'noda cherkov "Pravoslav" yoki "To'g'ri e'tiqodli" deb ham ataladi.

«Endi siz begonalar va mehmonlar emas, balki azizlar bilan birga fuqarolar va Xudoga tegishlilar bo'ldingiz, chunki siz havoriylar va payg'ambarlar poydevorida, burchak toshi Iso Masihning O'zi ustida qurildingiz» (Ef. 2:19-20).

273. Iymon namunasi cherkovni Havoriylar cherkovi deb ataganda,

havoriylarning ta'limot va an'analariga mahkam yopishishni va havoriylar ta'limotiga asoslanmagan o'qituvchilardan qochishni buyuradi. Havoriy Pavlut aytadi:

«Shunday qilib, aka-uka, o'rgatilgan an'analarimizga - so'z yoki xat orqali - mahkam yopishinglar» (2Sol. 2:15).

«Bir yoki ikki marta ogohlantirilgan bid'atchini rad eting» (Tit. 3:10).

«Ko'p itoatsizlar, bo'sh gapchilar va firibgarlar, ayniqsa sunnat qilinganlar orasida, ularning og'zini berkitish kerak; ular butun uylarni buzadilar, nojo'ya narsalarni o'rgatadilar, sharmandalik uchun foyda qilish maqsadida» (Tit. 1:10-11).

«Agar cherkovni ham tinglamasa, u siz uchun musulmon yoki soliqchi kabi bo'lsin» (Mat. 18:17).

274. Cherkovda havoriylik xizmatining uzluksizligini saqlab qoladigan tashkilot mavjud -

bu cherkov iyerarxiyasi yoki ruhoniylik boshqaruvidir.

275. Pravoslav Cherkovi ierarxiyasi qayerdan boshlangan?

Pravoslav Cherkovi ierarxiyasi Iso Masihning O‘zidan va Muqaddas Ruhning havoriylarga tushishidan boshlanib, shu vaqtdan beri Muqaddas Ruhoniylik (Svyashchenstvo) marosimida qo‘llar qo‘yish (rukopolojeniye) orqali uzluksiz davom etib kelmoqda.

"U baʼzilarni Havoriylar, baʼzilarni Paygʻambarlar, boshqalarini Xushxabarchilar, yana boshqalarini Choʻponlar va Ustozlar qilib tayinladi – muqaddaslarni kamolotga yetkazish, xizmat ishini bajarish va Masih tanasini qurish uchun" (Ef. 4:11-12).

276. Butun Pravoslav cherkovi nomidan kim harakat qilishi mumkin?

Butun Kafolik cherkov nomidan harakat qiladigan ruhoniylik - bu Umumjahon Soboridir.

277. Umumjahon cherkovining asosiy qismlari kimga bo'ysunadi?

Umumjahon cherkovining asosiy qismlari Pravoslav Patriarxlarga bo'ysunadi.

278. Cherkov viloyatlari va shaharlari kimga bo'ysunadi?

Kichikroq pravoslav viloyatlar va shaharlar mitropolitlar, arxiyepiskoplar va episkoplarga bo'ysunadi.

279. Cherkovga bo'ysunish burchi nimadan iboratligini qayerdan bilib olamiz?

Cherkovga bo'ysunish burchini bajara olish uchun uning farzandlaridan nima talab qilishini bilish kerak. Buni Muqaddas Kitobdan, muqaddas havoriylar qoidalaridan, muqaddas Umumjahon va Mahalliy Soborlardan, muqaddas ota-bobolar va ularning Cherkov nizomlaridan bilib olish mumkin.

Iymon so‘zining o‘ninchi bandi haqida

280. Nega Iymon Makolida Suvga cho‘mdirish haqida tilga olingan?

Iymon Makolida Suvga cho‘mdirish haqida gapiriladi, chunki imon Suvga cho‘mdirish va boshqa Muqaddas Marosimlar orqali mustahkamlanadi (tasdiqlanadi).

281. Muqaddas Marosim nima?

Muqaddas Marosim – bu Xudoning marhamati yoki qutqaruvchi qudrati insonga maxfiy tarzda ta’sir etadigan muqaddas harakatdir.

282. Hammasi bo‘lib nechta Muqaddas Marosim mavjud?

Yetti Muqaddas Marosim mavjud:

1. Suvga cho‘mdirish;

2. Mir bilan yog‘lanish (Mirqo‘yish);

3. Muqaddas Komiliya (Qurbonlik);

4. Tavba;

5. Ruhoniylik (Qashshoqlik);

6. Nikoh;

7. Yog‘ marosimi (Alomati Xayr).

283. Bu marosimlarning har biri qanday ruhiy qudratga ega?

Har bir marosimning o‘ziga xos ruhiy qudrati bor:

- Suvga cho‘mdirish – inson ruhiy hayotga maxfiy tarzda tug‘iladi;

- Mirqo‘yish – ruhiy o‘sish va mustahkamlanish uchun marhamat oladi;

- Muqaddas Komiliya – ruhiy ozuqa bilan ta’minlanadi;

- Tavba – ruhiy kasalliklar, ya’ni gunohlardan shifo topadi;

- Ruhoniylik – boshqalarni ta’lim va marosimlar orqali ruhiy qayta tug‘dirish va tarbiyalash marhamatini oladi;

- Nikoh – turmushni va farzandlarning tabiiy tug‘ilishi va tarbiyasini muqaddaslovchi marhamat beradi;

- Yog‘ marosimi – ruhiy kasalliklardan shifo orqali jismoniy kasalliklardan davolanadi.

284. Nega Iymon Nomasida barcha Muqaddas Marosimlar haqida gapirilmagan?

Iymon Nomasida barcha Muqaddas Marosimlar emas, balki faqat Suvga cho'mdirish haqida gapirilgan, chunki unga nisbatan shubha paydo bo'lgan edi: ba'zi odamlarni, masalan, bid'atchilarni, qaytadan suvga cho'mdirish kerakmi yoki yo'qmi; bu masalani hal qilish kerak edi va shu Iymon Nomasida "bitta suvga cho'mdirish" qoidalasini tasdiqlash orqali amalga oshirildi.

Suvga cho‘mdirish haqida

285. Suvga cho‘mdirish nima?

Suvga cho‘mdirish – bu mo‘min tanasini uch marta suvga cho‘mdirish va Xudo Ota, O‘g‘il va Muqaddas Ruh nomini tilga olish orqali go‘shtiy va gunohkor hayotdan o‘lib, Muqaddas Ruh orqali ruhiy va muqaddas hayotga qayta tug‘iladigan Muqaddas Marosimdir.

«Agar kimdir suv va Ruhdan tug‘ilmasa, u Xudo Podsholigiga kira olmaydi» (Yuh. 3:5).

286. Suvga cho‘mdirish qayerdan boshlangan?

Suvga cho‘mdirish dastlab Iordan daryosida Najotkorning O‘zi Iso Masihdan oldin kelgan Yahyo payg‘ambar tomonidan boshlangan:

«Yahyo odamlarga undan keyin keladigan, ya’ni Iso Masihga ishonishlarini aytib, tavba suvga cho‘mdirishini amalga oshirar edi» (Ish. 19:4).

Keyin Iso Masih O‘zi Yahyodan suvga cho‘mdirishni qabul qilib, uni muqaddasladi. Nihoyat, tirilgach, U havoriylarga quyidagi farmonni berdi:

«Borib, barcha xalqlarni o‘rgating va ularni Ota, O‘g‘il va Muqaddas Ruh nomi bilan suvga cho‘mdiring» (Mat. 28:19).

287. Suvga cho'mdirish marosimida eng muhimi nima?

Suvga cho'mdirish marosimida eng muhimi - "Xudoning quli (ismi) Otaning nomi bilan suvga cho'mdiriladi. Amin. Va O'g'ilning nomi bilan. Amin. Va Muqaddas Ruhning nomi bilan. Amin" degan so'zlar bilan uch marta suvga cho'mdirishdir.

288. Suvga cho‘mdirishni istagan kishidan nima talab qilinadi?

Suvga cho‘mdirishni istagan kishidan tavba va imon talab qilinadi, shuning uchun suvga cho‘mdirishdan oldin Iymon Makoli o‘qiladi.

«Tavba qiling va har biringiz gunohlaringiz kechirilishi uchun Iso Masih nomi bilan suvga cho‘mdiriling; va siz Muqaddas Ruh in’omosini olasiz» (Ish. 2:38).

«Kim imon keltirib suvga cho‘mdirilsa, najot topadi» (Mark. 16:16).

289. Chaqaloqlarni nima asosida suvga cho'mdiradilar?

Chaqaloqlarni ota-onalari va cho'mdiruvchilarning (kumlarning) iymoni asosida suvga cho'mdiradilar, ular chaqaloq katta bo'lganda unga iymonni o'rgatish majburiyatini oladilar.

290. Muqaddas Yozuvda chaqaloqlarni suvga cho'mdirish kerakligi haqida dalillar bormi?

Muqaddas Yozuvdan chaqaloqlarni suvga cho'mdirish kerakligini isbotlash mumkin. Eski Ahd davrida sakkiz kunlik chaqaloqlarga sunnat qilish marosimi o'tkazilar edi, Yangi Ahdda esa suvga cho'mdirish sunnat o'rnini bosadi, shuning uchun chaqaloqlarni ham suvga cho'mdirish kerak.

291. Suvga cho‘mdirish Eski Ahddagi sunnat o‘rnini bosishi qayerdan ko‘rinadi?

Suvga cho‘mdirishning sunnat o‘rnini bosishi havoriyning mo‘minlarga murojaatidan ko‘rinadi:

«Siz... qo‘l bilan qilinmagan sunnat, ya’ni gunohkor tana go‘shtidan tozalanishingiz, Masih sunnati bilan... suvga cho‘mdirishda U bilan birga dafn qilindingiz» (Kol. 2:11-12).

292. Suvga cho'mdirishda cho'mdiruvchilar (kumlar) nima uchun kerak?

Suvga cho'mdirishda cho'mdiruvchilar (kumlar) cherkov oldida suvga cho'mdirilayotgan kishining iymoni uchun kafolat berish va suvga cho'mdirilgandan so'ng uni iymonda mustahkamlash uchun o'z qaramog'iga olish uchun kerak (qarang: Muqaddas Dionisiy Areopagit. Cherkov ierarxiyasi haqida, 2-bob).

293. Suvga cho‘mdiriluvchi ustidan duo o‘qilishi nima uchun kerak?

Suvga cho‘mdiriluvchi ustidan maxsus ibodat (ruhiy himoya) o‘qiladi, chunki Odamning gunohidan beri iblis odamlar ustiga hukmronlik qilib, ularni o‘z asirlari va qullari qilgan. Havoriy Pavlus aytadiki, inoyatsiz yashovchi barcha odamlar:

"bu dunyo odatiga, havoda hukmronlik qiluvchi shahzoda – qarshilik ko‘rsatuvchilar ichida hozir ham ishlayotgan ruhning irodasiga ko‘ra" yashaydi (Ef. 2:2).

294. Bu ibodatning (ruhiy himoyaning) kuchi qayerda?

Bu ibodatning kuchi duo va iymon bilan chaqiriladigan Iso Masihning ismidadir. Rabb Iso Masih iymonlilarga va’da bergan:

"Ular Mening ismim bilan jinlarni quvib chiqaradilar" (Mark. 16:17).

295. Xoch belgisining qanday kuchi bor?

Xoch belgisi xuddi og'iz harakati bilan imon bilan aytilgan "Masih Iso" ismi kabi kuchga egadir. Qo'l harakati yoki boshqa usul bilan imon bilan chizilgan Xoch belgisi ham shunday kuchga egadir.

Muqaddas Kirill Qudduslik yozadi: "Xochga mixlanganidan uyalmasdan, peshonamizda, eyishimiz uchun non ustida, ichadigan idishlarimizda, kirish-chiqishlarda, uxlash va uyg'onganda, yo'lda yoki dam olishda qo'limiz bilan Xoch belgisini jasorat bilan chizaylik. Bu kambag'allarga berilgan ulug' himoya, zaiflar uchun harakatsiz qudratdir. Bu Xudoning inoyati, mo'minlar uchun belgi va yovuz ruhlar uchun qo'rquvdir" (O'rgatuvchi so'zlar, 13:36).

296. Xoch belgisi qachondan beri qo'llaniladi?

Xoch belgisidan foydalanish havoriylar davridan boshlangan (qarang: Muqaddas Dionisiy Areopagit. Cherkov iyerarxiyasi haqida, 2 va 5-boblar; Tertullian. Tojlar haqida, 3-bob; Tirilish haqida, 8-bob).

297. Suvga cho'mdirilgandan keyin kiyiladigan oq kiyim nimani anglatadi?

Suvga cho'mdirilgandan keyin kiyiladigan oq kiyim - bu jon pokligi va nasroniy hayotining ramzidir.

298. Nega suvga cho'mdirilayotgan kishining bo'yniga xoch taqiladi?

Suvga cho'mdirilayotgan kishining bo'yniga xoch taqiladi, chunki bu Iso Masihning buyrug'ini doimo eslatadi:

"Kim mening ortimdan yurmoqchi bo'lsa, o'zini inkor etsin, o'z xochini ko'tarsin va menga ergashsin" (Mat. 16:24).

299. Suvga cho'mdirish havzasi atrofida chiroq bilan aylanish nimani anglatadi?

Suvga cho'mdirilayotgan kishining chiroq bilan havza atrofida aylanishi - bu ruhiy quvonch va ruhiy yorug'lik bilan bog'liq ramzdir.

300. Nega Iymon Makolida "bitta suvga cho'mdirish" deyiladi?

Iymon Makoli suvga cho'mdirishni "bitta" deb tan olishni buyuradi. Suvga cho'mdirish bir marta amalga oshiriladi va takrorlanmaydi.

301. Nega suvga cho'mdirish takrorlanmaydi?

Suvga cho'mdirish takrorlanmaydi, chunki bu ruhiy tug'ilishdir: odam bir marta tug'iladi, shuning uchun bir marta suvga cho'mdiriladi.

302. Suvga cho'mdirilganlarning gunohlari suvga cho'mdirilmaganlarnikiga o'xshaydimi?

Suvga cho'mdirilganlarning gunohlari suvga cho'mdirilmaganlarnikiga qaraganda og'irroqdir, chunki ular Xudodan yaxshilik qilish uchun maxsus yordam olgan va uni rad etganlar.

"Agar bizning Xudo va Najotkorimiz Iso Masihni tanish orqali dunyoning iflosliklaridan qochib, yana ularga ilinjib, ular tomonidan mag'lub bo'lsak, bundaylar uchun oxirgi holat birinchisidan ham yomonroq bo'ladi" (2Pet. 2:20).

303. Suvga cho'mdirilgandan keyin qilingan gunohlar kechiriladimi?

Suvga cho'mdirilgandan keyin gunoh qilganlar uchun kechirim olishning usuli bor - bu tavbadir.

Mirqo‘yish (Miropomazaniye) haqida

304. Mirqo‘yish nima?

Mirqo‘yish - bu Muqaddas Ruh nomida tananing ayrim qismlariga muqaddas mir (yog‘ va xushbo‘y moddalar aralashmasi) surtish orqali mo‘minga Ruhning marhamatlari beriladigan va uni ruhiy hayotda o‘stiruvchi va mustahkamlovchi Muqaddas Marosimdir.

305. Muqaddas Kitobda bu marosim haqida nima deyilgan?

Muqaddas Kitobda, xususan Muqaddas Yuhanno Injilida shunday deyilgan:

"Sizda Muqaddasdan olingan mavjud va siz hamma narsani bilasiz. Siz Undan olgan miringiz sizda qoladi va hech kim sizga ta'lim berishiga hojat yo‘q. Lekin aynan shu miringiz sizga hamma narsani o‘rgatadi va u haqiqiy va yolg‘on emas. Shunday qilib, u sizga o‘rgatgan narsada qoling" (1Yuh. 2:20,27).

Havoriy Pavlut ham shunday deydi:

"Xudo bizni va sizni Masihda mustahkamlaydigan, bizga mir surtgan va Muqaddas Ruhning garovini qalbimizga qo‘ygan Zotdir" (2Kor. 1:21-22).

Shu so‘zlar Mirqo‘yish marosimida aytiladi: "Muqaddas Ruh in'omosining muhri".

306. Mirqo‘yishning tashqi amaliyoti haqida

Yuhanno Injilidagi so‘zlar ham buni tasdiqlaydi. Bundan tashqari, havoriylar suvga cho‘mdirilganlarga Muqaddas Ruh in'omosini ulash uchun qo‘l qo‘yish marosimidan foydalanganlar (qarang: Ish. 8:14-17). Havoriylarning vorislari esa buning o‘rniga Mirqo‘yish marosimini qo‘llaganlar, bunda Eski Ahd davridagi mir surtish marosimi misol bo‘lgan (qarang: Chiq. 30:25; 1Shoh. 1:39. Muqaddas Dionisiy Areopagit. Cherkov iyerarxiyasi haqida, 4-bob).

307. Muqaddas mirning o‘ziga xos xususiyati nima?

Muqaddas mirni muqaddaslash huquqi oliy iyerarxlarga, ya'ni Muqaddas Ruh in'omosini ulash uchun qo‘l qo‘yish marosimini o‘tkazgan havoriylarning vorislariga tegishlidir.

308. Tananing qismlariga mir surtish nimani anglatadi?

Peshonaga (qoshga) mir surtish - aql yoki fikrlarning muqaddaslanishini anglatadi.

309. Ko‘krakka mir surtish

- qalb yoki istaklarning muqaddaslanishini anglatadi.

310. Ko‘zlar, quloqlar va lablarga mir surtish

- hissiyotlarning muqaddaslanishini anglatadi.

311. Qo‘llar va oyoqlarga mir surtish

- xristianning ishlari va butun xatti-harakatlarining muqaddaslanishini anglatadi.

Muqaddas Komiliya (Prichastiye) haqida

312. Muqaddas Komiliya (Evxaristiya) nima?

Muqaddas Komiliya - bu mo'min non va vino ko'rinishida Iso Masihning haqiqiy Tanasi va Qonini abadiy hayot uchun qabul qiladigan Muqaddas Marosimdir.

313. Bu marosim qanday o'rnatilgan?

Xudo Iso Masih bu marosimni birinchi marta azob-uqubatlaridan oldin amalga oshirgan, unda O'zining kelajakdagi azoblarini ramziy tarzda tasvirlab bergan. Havoriylarni Komiliya qilib, shu bilan birga ularga bu marosimni doimo bajarmalarini buyurgan.

314. Bu marosim nasroniy ibodatida qanday o'rinni egallaydi?

Muqaddas Komiliya nasroniy ibodatining asosiy va muhim qismidir.

315. Qaysi ibodat paytida Muqaddas Komiliya marosimi o'tkaziladi?

Muqaddas Komiliya Liturgiya paytida amalga oshiriladi.

316. "Liturgiya" so'zi nimani anglatadi?

"Liturgiya" so'zi jamoat xizmatini anglatadi. Biroq faqatgina Muqaddas Komiliya marosimi o'tkaziladigan ibodatgina Liturgiya deb ataladi.

317. Liturgiya qayerda o'tkazilishi kerak?

Liturgiya muqaddaslashgan trapeza (mehrob) yoki uning o'rniga arxiyepiskop tomonidan muqaddaslangan antimins bo'lgan ibodatxonada o'tkazilishi kerak.

318. Nega ibodatxona ham cherkov deb ataladi?

Ibadatxona cherkov deb ataladi, chunki unda ibodat qilish va Muqaddas Marosimlarni o'tkazish uchun cherkov a'zolari bo'lgan mo'minlar yig'iladi.

319. Nega trapeza mehrob deb ham ataladi?

Muqaddas Komiliya marosimi o'tkaziladigan trapeza mehrob deb ataladi, chunki unda Iso Masih sirli tarzda Podsho sifatida mavjud.

320. Liturgiyani o'tkazishning umumiy tartibi qanday?

Liturgiyani o'tkazishning umumiy tartibi quyidagicha:

1) Marosim uchun zarur narsalar tayyorlanadi;

2) Mo'minlar marosimga tayyorlanadi;

3) Marosimning o'zi amalga oshiriladi.

321. Liturgiyaning qaysi qismida marosim uchun zarur narsalar tayyorlanadi?

Liturgiyaning marosim uchun zarur narsalar tayyorlanadigan qismi Proskomidiya deb ataladi.

322. "Proskomidiya" so'zi nimani anglatadi?

"Proskomidiya" so'zi "olib kelish", "tuhfa qilish" degan ma'noni anglatadi.

323. Nega Liturgiyaning birinchi qismi Proskomidiya deb ataladi?

Liturgiyaning birinchi qismi dastlabki nasroniylar marosim uchun cherkovga non va vino olib kelish odatiga ko'ra Proskomidiya deb ataladi. Xuddi shu sababga ko'ra, bu non "prosfora" (tuhfa) deb ataladi.

324. Proskomidiyaning mazmuni nimada?

Proskomidiya - Liturgiyaning Iso Masihning tug'ilishi va azob-uqubatlariga oid payg'ambarlik va'dalari, ramzlari va voqealarini eslash qismidir. Bu paytda prosforadan marosim uchun zarur bo'lgan qism ajratiladi va muqaddas idishga suv aralashgan vino quyiladi. Shuningdek, ruhoniy butun Cherkovni va shuhrat qozongan azizlarni eslab, tiriklar va vafot etganlar, hokimiyat vakillari va imon bilan sadqa olib kelganlar uchun ibodat qiladi.

325. Proskomidiya uchun qanday non ishlatiladi?

Marosim uchun non quyidagi talablarga javob berishi kerak:

- Oddiy non tushunchasiga mos kelishi

- Muqaddas marosimning muqaddasligiga mos kelishi

- Xudo Iso Masih va havoriylarning namunasiga mos kelishi

Ya'ni: xamirturushli, toza, bug'doy noni ishlatiladi.

326. Nega Komiliya uchun bitta non ishlatiladi?

Komiliya uchun ishlatiladigan yagona non havoriyning tushuntirishicha:

"Bir non bor va biz ko'pchilik bitta tanamiz, chunki hammamiz shu bir nondan qism olurmiz" (1Kor. 10:17).

327. Nega Komiliya uchun tayyorlangan non "Qo'zichoq" deb ataladi?

Komiliya uchun tayyorlangan non "Qo'zichoq" deb ataladi, chunki u azob chekayotgan Iso Masihning timsolidir, Eski Ahdda uning prototipi Pasxa qo'zichog'i bo'lgan.

328. Pasxa qo'zichog'i nima?

Pasxa qo'zichog'i - bu Isroil xalqi Xudo buyrug'i bilan Misrdagi halokatdan qutulish xotirasi so'yib yeydigan qo'zichoq.

329. Nega Muqaddas Qurbonlik (Prichastie) marosimi uchun vino bilan suv aralashtiriladi?

Muqaddas Qurbonlik marosimi uchun vino bilan suv aralashtiriladi, chunki bu marosim Masihning azob-uqubatlariga mos ravishda bajariladi, qovurg'asiga qilingan yaradan qon va suv oqib chiqqan paytga ishora qiladi.

330. Mo'minlarni marosimga tayyorlaydigan Liturgiya qismi qanday ataladi?

Mo'minlarni marosimga tayyorlaydigan Liturgiya qismi qadimda "E'tiqodga chaqirilganlar liturgiyasi" deb atalgan. Unda nafaqa suvga cho'mdirilganlar va Komiliya qabul qilish huquqiga ega bo'lganlar, balki suvga cho'mdirilishga tayyorlanayotgan "e'tiqodga chaqirilganlar" ham, shuningdek Komiliyadan mahrum bo'lgan tavbagarlar ham ishtirok etishlari mumkin.

331. E'tiqodga chaqirilganlar liturgiyasi qanday boshlanadi?

E'tiqodga chaqirilganlar liturgiyasi Muqaddas Uch Birlik podsholigini maqtash va barakot bilan boshlanadi.

332. E'tiqodga chaqirilganlar liturgiyasi nimalardan iborat?

E'tiqodga chaqirilganlar liturgiyasi ibodatlar, ilohiyotlar, Havoriylar kitoblari va Injil o'qishlaridan iborat.

333. E'tiqodga chaqirilganlar liturgiyasi qanday tugaydi?

E'tiqodga chaqirilganlar liturgiyasi "e'tiqodga chaqirilganlar"ga cherkovni tark etish buyrug'i bilan tugaydi.

334. "Mo'minlar liturgiyasi" nima?

Komiliya marosimi o'tkaziladigan Liturgiya qismi "Mo'minlar liturgiyasi" deb ataladi. Ushbu ibodatda faqatgina suvga cho'mdirilgan "mo'minlar" ishtirok etish huquqiga egadir.

335. Mo'minlar liturgiyasining eng muhim harakati nima?

Mo'minlar liturgiyasining eng muhim harakati - Iso Masih marosimni o'rnatish paytida aytgan so'zlarni takrorlash:

"Oling va yeng, bu Mening Tanamdir... Hammangiz bundan iching, chunki bu Mening Yangi Ahd Qonimdir" (Mat. 26:26-28);

va keyin Muqaddas Ruhtan iltijo qilish va Sadqa (non va vino) ustiga barakot aytish.

336. Ushbu harakatning mazmuni nimada?

Bu paytda non va vino ustiga uch marta barakot aytilgandan so'ng, ular Iso Masihning haqiqiy Tanasi va Qoniga aylanadi (transsubstantiatsiya).

337. "Transsubstantiatsiya" (moddiy o‘zgarish) tushunchasini qanday tushunish kerak?

Sharqiy Patriarxlarning e'tiqod bayonida aytilishicha, "transsubstantiatsiya" so'zi non va vinoning Xudovandning Tanasi va Qoniga qanday aylanishini tushuntirmaydi. Buni faqat Xudo biladi. Bu shunchaki shuni ko'rsatadiki, non haqiqatan ham Xudovandning haqiqiy Tanasiga, vino esa Uning Qoniga aylanadi.

Muqaddas Ioann Damaskin yozadiki: "Bu haqiqatan ham Xudolik bilan birlashgan Tanadir, aynan Muqaddas Bokira Mariyadan olingan Tanadir. Lekin osmonga ko'tarilgan Tana pastga tushmaydi, balki non va vino Xudoning Tanasi va Qoniga aylanadi. Agar bu qanday sodir bo'lishini tushunmoqchi bo'lsangiz, buning Muqaddas Ruh tushishi orqali sodir bo'lishini bilishingiz kifoya. Xudovand Muqaddas Ruh orqali Bokira Mariyadan O'zi uchun go'sht yaratgan. Bundan ortiqini bilmayman, faqat shuni bilamanki, Xudoning So'zi haqiqiy, samarali va qudratli, Uning amallari esa tushunib bo'lmasdir" (4-kitob, 13-bob, 7-band).

338. Muqaddas Komiliyaga qanday yaqinlashish kerak?

Komiliya qabul qilmoqchi bo'lgan odam Xudo oldida vijdonini tekshirishi va gunohlaridan tavba qilishi kerak. Bunga ro'za va ibodat yordam beradi.

"Har bir kishi o'zini sinab ko'rsin, shundan keyin shu nondan yesin va shu kosadan ichsin. Chunki kim xo'rsinlik bilan yeyish va ichish qilsa, u Xudovand tanasini hurmat qilmasdan, o'ziga hukm yeb ichadi" (1Kor. 11:28-29).

339. Muqaddas Komiliyada bizga nima sodir bo'ladi?

Masihning Tanasi va Qonini qabul qiluvchi Iso Masihning O'zi bilan birlashadi va unda abadiy hayotga ega bo'ladi.

"Mening go'shtimni yeyuvchi va qonimni ichuvchi Menda qolar va Men unda" (Yuh. 6:56).

"Mening go'shtimni yeyuvchi va qonimni ichuvchi abadiy hayotga ega bo'ladi" (Yuh. 6:54).

340. Muqaddas Komiliyani qanchalik tez-tez qabul qilish kerak?

Qadimgi nasroniylar har yakshanba kunida Komiliya qilishgan. Ammo hozir ozgina odamlar hayotlarini shu qadar pok tutadikilar, har doim shu ulug' marosimga tayyor bo'lishlari uchun. Cherkov taqvodor hayotga intiluvchilarni onalik murojaati bilan chorlab, ularga yiliga to'rt marta yoki har oyda, barcha mo'minlarga esa kamida yiliga bir marta Komiliya qilishni tavsiya qiladi (qarang: Pravoslav e'tiqodi, 1-qism, 90-savol).

341. Komiliya qabul qilmaydiganlar Liturgiyada qanday ishtirok etishlari mumkin?

Komiliya qabul qilmaydiganlar ham Liturgiyada imonlari, ibodatlari va ayniqsa Xudovandimiz Iso Masihni doimo eslash orqali ishtirok etishlari mumkin va kerak, chunki U:

"Buni Mening xotirimga qiling" (Luqo 22:19), deb buyurgan.

342. Liturgiya paytida Injil bilan marosimli aylanish nimani anglatadi?

Injil bilan marosimli aylanish Iso Masihning va'z qilish uchun kelganini eslatadi. Shuning uchun Injil o'qilayotganda, xuddi Iso Masihning O'zini ko'rayotgan va eshitayotgandek e'tibor va hurmat bilan quloq solish kerak.

343. Tayyorlangan Muqaddas Qurbonlik (Svyatye Dary) bilan marosimiy yurishni qanday tushunish kerak?

Liturgiyada Muqaddas Qurbonlik bilan mehrobga kirish marosimi bajarilganda, Iso Masihning ixtiyoriy ravishda azob-uqubatlarga, qurbonlik sifatida o‘ldirilishga borayotganini eslash kerak. Shu payt Uning o‘n ikki legion farishtalari Uni o‘z Podsholari sifatida himoya qilishga tayyor edi. "Podsholar Podshosi va Hukmdorlar Hukmdori o‘ldirilish uchun keladi" (Buyuk Shanba liturgiyasidagi ilohiy).

344. Marosim bajarilayotgan paytda nimalarni esda tutish kerak?

Marosimning o‘zi va ruhoniylarning mehrobda Muqaddas Qurbonlikni qabul qilish paytida Iso Masihning havoriylari bilan o‘tkazgan maxfiy kechki ovqatini, Uning azob-uqubatlarini, o‘limi va dafn etilishini eslash kerak.

345. Parda, podsho eshiklari ochilishi va Muqaddas Qurbonlikning ko‘rinishi nimani anglatadi?

Parda va podsho eshiklarning ochilishi, Muqaddas Qurbonlikning ko‘rinishi - Rabb Iso Masihning tirilgandan keyin paydo bo‘lishini ramziy ifodalaydi.

346. Muqaddas Qurbonlikni (Svyatye Dary) oxirgi marta xalqqa ko'rsatish nimani anglatadi?

Muqaddas Qurbonlikni xalqqa oxirgi marta ko'rsatib, keyin yashirish - bu Rabb Iso Masihning osmon ko'tarilishini ifodalaydi.

347. Muqaddas Komiliya marosimi haqiqiy Cherkovda abadiy qoladimi?

Haqiqiy nasroniy cherkovida Muqaddas Komiliya marosimi Iso Masihning ikkinchi kelishigacha davom etadi, havoriy Pavlutning so'zlariga ko'ra:

"Har safar shu nondan yeyish va shu kosadan ichish paytida siz Xudovandning o'limini e'lon qilasiz, toki U kelgunicha" (1Kor. 11:26).

Tavba haqida

348. Tavba nima?

Tavba - bu gunohlaridan pushaymon bo'lgan kishining ruhoniy tomonidan ko'rinadigan kechirim olishi orqali Xudo Iso Masih tomonidan shu gunohlardan ko'rinmas tarzda ozod etiladigan Muqaddas Marosimdir.

349. Bu Muqaddas Marosim qachon paydo bo'lgan?

Bu Muqaddas Marosim Muqaddas Yahyo Ma'mudgordan boshlangan: unga kelganlarga u "gunohlarni kechirish uchun tavba qilish suvga cho'mdirishini" va'z qildi... (va ular) "undan suvga cho'mdilar... gunohlarini iqror qilib" (Mark. 1:4-5). Iso Masih havoriylarga gunohlarni kechirish hokimiyatini va'da qilib, shunday dedi:

"Yerda nima bog'lasangiz, osmonda ham bog'lanadi; yerda nima yechsangiz, osmonda ham yechiladi" (Mat. 18:18).

Tirilgach, U haqiqatan ham ularga bu hokimiyatni berdi, shunda dedi:

"Muqaddas Ruhni qabul qiling. Kimlarning gunohlarini kechirsangiz, ular kechiriladi; kimlarda qoldirsangiz, ular qoladi" (Yuh. 20:22-23).

350. Tavba qiluvchidan nima talab etiladi?

Tavba qiluvchidan gunohlari uchun achinarli his qilish, hayotini tuzatishga qat'iy niyat, Masihga ishonish va Uning rahmidan umid qilish talab etiladi.

"Xudo yo'lidagi qayg'u - bu najotga olib keladigan o'zgarmas tavbadir" (2Kor. 7:10).

"Qachonki nohaq kishi nohaq ishlaridan qaytsa va haq va adolat bilan ish tutsa, u shu uchun tirik qoladi" (Iez. 33:19).

"U (ya'ni Iso Masih) haqida barcha payg'ambarlar shunday guvohlik beradiki, Unga ishongan har bir kishi Uning nomi bilan gunohlaridan kechiriladi" (Hav. 10:43).

351. Tavbaga nima yordam beradi?

Tavbaga tayyorgarlik va yordamchi vositalar - ro'za va ibodatdir.

352. Cherkov tavba qiluvchiga yordam berish uchun qanday vositalardan foydalanadi?

Muqaddas Cherkov tavba qilgan gunohkorning vijdonini tozalash va tinchlantirish uchun maxsus vositadan - epitimiyadan foydalanadi.

353. "Epitimiya" so'zi nimani anglatadi?

"Epitimiya" so'zi taqiq (man etish) degan ma'noni anglatadi (qarang: 2Kor. 2:6). Epitimiya sifatida, zarurat tug'ilganda, tavba qiluvchiga gunoh hukmidan ozod bo'lish va gunohiy odatni engish maqsadida ba'zi taqvodorlik mashqlari va cheklovlar buyuriladi. Masalan, barcha uchun belgilangan ro'zadan tashqari qo'shimcha ro'za tutish yoki og'ir gunohlar uchun muayyan muddatga Muqaddas Qurbonlikdan (Prichastiedan) mahrum qilish.

Ruhoniylik (Svyashchenstvo) haqida

354. Ruhoniylik nima?

Ruhoniylik - bu Muqaddas Ruh tomonidan to'g'ri tanlangan nomzodga episkop qo'l qo'yish marosimi orqali Muqaddas Marosimlarni o'tkazish va Masihning podasini boqish vakolatini beradigan Muqaddas Marosimdir.

"Har bir kishi bizni Masihning xizmatchilari va Xudo sirlarining vasiylari sifatida tushunishi kerak" (1 Korinfliklarga 4:1).

"O'zingizga va butun podaga e'tibor bering, Muqaddas Ruh sizni qo'riqchilar qilib tayinlagan, Xudovand va Xudoning O'z qoni bilan sotib olgan cherkovini boqishingiz kerak" (Havoriylarning ishlari 20:28).

355. Cherkovni boqish nimani anglatadi?

Cherkovni boqish - odamlarni imon, taqvo va yaxshi amallarga yo'llashni anglatadi.

356. Ruhoniylikning qancha zarur darajalari mavjud?

Ruhoniylikning uch darajasi mavjud:

1. Episkop (yepiskop)

2. Presbyter (kohin)

3. Diakon (xizmatchi)

357. Ruhoniylik darajalarida qanday farq bor?

- Diakon Muqaddas Marosimlarda yordam beradi (lekin ularni o'zi o'tkazmaydi);

- Presbyter Muqaddas Marosimlarni o'tkazadi, lekin episkopga bo'ysunadi;

- Episkop nafaqat Muqaddas Marosimlarni o'tkazadi, balki boshqalarga qo'l qo'yish orqali ularni o'tkazish uchun inoyat in'omosini berish vakolatiga ham egadir.

Havoriy Pavlut Titga yozganidek:

"Men seni Kritda shunchaki qoldirgandim, tugallanmagan ishlarni tugatishing va har bir shaharga presbyterlar tayinlashing uchun" (Tit 1:5).

Va Timofeyga:

"Hech kimga qo'l tekkizishga shoshilma" (1 Timofey 5:22).

Nikoh to‘g‘risida

358. Nikoh nima?

Nikoh — bu Muqaddas Marosim bo‘lib, unda kelin va kuyovning ruhoniy va Cherkov oldida bir-biriga sadoqat va’da qilishlari bilan, ularning nikoh ittifoqi Iso Masih va Cherkovning ruhiy ittifoqi namunasida barakalantiriladi. Shuningdek, ularga bolalarni qonuniy dunyoga keltirish va nasroniy tarbiyasi uchun pokiza birdamlik in’omi (fazli) ato etiladi.

359. Nikoh nega Muqaddas Marosim hisoblanadi?

Nikohning Muqaddas Marosim ekanligi, payg‘ambar Pavlusning quyidagi so‘zlaridan ko‘rinadi:

"Inson ota-onasini tashlab, xotiniga qo‘shiladi va ikkalasi bir tan bo‘ladi. Bu sir katta; men Iso va Cherkov haqida aytayapman" (Efesliklarga 5:31-32).

360. Hamma uchun nikoh qilish shartmi?

Hamma uchun nikoh qilish shart emas. Agar kishi pokiza qolishga qodir bo‘lsa, bokiralik nikohdan afzalroqdir. Xudo Iso Masih shunday degan:

"Bu so‘zni hamma tushunmaydi, faqat kimga ato etilsa... Kim qodir bo‘lsa, qabul qilsin" (Matto 19:11-12).

Shuningdek, payg‘ambar aytadi:

"Yolg‘izlar va bevalarga aytaman: agar ular o‘zlarini tuta olsalar, mening kabi qolishlari yaxshiroq. Agar ular o‘zlarini tutolmasalar, nikoh qilishlari kerak... Yolg‘iz odam Xudoning ishi haqida qayg‘uradi, Xudoni qanday rozi qilish haqida; nikohlisi esa dunyoviy ishlar haqida qayg‘uradi, xotinini qanday rozi qilish haqida... Qizini turmushga beradigan yaxshi ish qiladi, bermaydigan esa yanada yaxshiroq ish qiladi" (1 Korinfliklarga 7:8-9, 32-33, 38).

Muqaddas Yog‘ Surish (Yeleosvyashcheniye) haqida

361. Muqaddas Yog‘ Surish (Yeleosvyashcheniye) nima?

Muqaddas Yog‘ Surish - bu tanaga muqaddas qilingan o‘simlik yog‘i (zaytun yog‘i) surilganda, kasalga ruhiy va jismoniy kasalliklarni davolovchi Xudo inoyati chaqiriladigan Muqaddas Marosimdir.

362. Bu Muqaddas Marosim qayerdan boshlangan?

Bu Muqaddas Marosim havoriylardan boshlangan, ular Iso Masihdan olgan hokimiyati bilan:

"ko‘plab kasallarni yog‘ bilan surib, davolashar edi" (Mark. 6:13).

Havoriylar bu Muqaddas Marosimni Cherkov ruhoniylariga topshirishgan, buni havoriy Yaqubning quyidagi so‘zlaridan ko‘rish mumkin:

"Agar oranizda kimdir kasal bo‘lsa, cherkov keksalarini (presviterlarini) chaqirsin va ular Rabb nomida unga yog‘ surib, uning uchun duo qilsin. Iymon duosi kasalni davolaydi va Rabb uni tikladi; agar u gunoh qilgan bo‘lsa, unga kechiriladi" (Yaq. 5:14-15).

Iymon so‘zining o‘n birinchi bandi haqida

363. O‘liklarning tirilishi nima?

O‘liklarning tirilishi — bu biz kutayotgan Xudoning qudrati ishidir, unda vafot etgan odamlarning jasadlari yana ularning ruhlari bilan birlashib, tiriladi va ruhiy va o‘lmas bo‘lib qoladi.

"Jismoniy tan ekiladi, ruhiy tan tiriladi" (1 Korinfliklarga 15:44).

"Bu chirimli tan chirimaslik kiyimini kiyadi va bu o‘limli tan o‘lmaslik kiyimini kiyadi" (1 Korinfliklarga 15:53).

364. Tan tirila oladimi?

Erda chirigan va tarqalib ketgan tan ham tiriladi. Chunki Xudo boshida tanni tuproqdan yaratgan, shu sababli u oxirida tuproqdan tarqalgan tanni qayta tiklaydi. Payg‘ambar Pavlus buni ekilgan urug‘ga o‘xshatib tushuntiradi: u yerda chiriyadi, lekin undan o‘simlik o‘sadi.

"Sen ekkan narsang, agar o‘lmasa, tirilmaydi" (1 Korinfliklarga 15:36).

365. Hammasi tiriladimi?

Barcha o‘liklar tiriladi, lekin umumiy tirilish paytida tirik qolganlarning qo‘pol tanlari bir lahzada o‘zgarib, ruhiy va o‘lmas bo‘lib qoladi.

"Bizning hammamiz o‘lmaymiz, lekin hammamiz bir lahzada, bir mizg‘ida, oxirgi qo‘ng‘iroq chalinganda o‘zgaramiz. Chunki qo‘ng‘iroq chalinadi va o‘liklar chirimas holda tiriladi, biz esa o‘zgaramiz" (1 Korinfliklarga 15:51-52).

366. O‘liklarning tirilishi qachon bo‘ladi?

O‘liklarning tirilishi bu ko‘rinadigan dunyoning oxirida sodir bo‘ladi.

367. Ko‘rinadigan dunyo qanday tugaydi?

O‘lim hukmron bo‘lgan bu dunyo o‘limsiz dunyoga aylanib o‘zgarishi bilan tugaydi.

"Xudo bolalarining shon-sharafi erkinligiga yetish uchun butun mavjudot chirim qulligidan ozod bo‘ladi" (Rimliklarga 8:21).

"Uning va’dasiga ko‘ra, biz yangi osmon va yangi yerni kutamiz, unda adolat yashaydi" (2 Petrus 3:13).

368. Dunyo qanday yo‘l bilan o‘zgaradi?

Dunyo olov orqali o‘zgaradi.

"Hozirgi osmon va yer Xudoning so‘zi bilan saqlanmoqda va kofirlarning halokati uchun qiyomat kuni uchun olovga saqlanadi" (2 Petrus 3:7).

369. Umumiy tirilishgacha o‘liklarning ruhlari qanday holatda bo‘ladi?

Umumiy tirilishgacha solihlar (to‘g‘ri yo‘lda bo‘lganlar) ruhlari nur, tinchlik va abadiy baxtning boshlang‘ich holatida, gunohkorlarning ruhlari esa bunga qarama-qarshi holatda bo‘ladi.

370. Solihlarning ruhlari to‘liq baxtda bo‘ladimi?

Solihlarning ruhlari to‘liq baxtni his qilmaydi, chunki to‘liq mukofot faqat tanning tirilishi va Xudoning oxirgi qiyomatidan keyin beriladi. Payg‘ambar Pavlus aytadi:

"Endi menga to‘g‘rilik toji tayyorlanmoqda, uni Xudo, to‘g‘ri hakim, o‘sha kuni menga beradi; nafaqat menga, balki Uning paydo bo‘lishini sevgan hammaga" (2 Timotiy 4:8). Shuningdek:

"Hammamiz Masihning huzurida turib, tanimizda qilgan yaxshi yoki yomon ishlarimizga ko‘ra mukofot olishimiz kerak" (2 Korinfliklarga 5:10).

371. Solihlarning ruhlari baxtning boshlang‘ich holatida ekanligini qayerdan bilamiz?

Solihlarning ruhlari oxirgi qiyomatdan oldin baxtning boshlang‘ich holatida ekanligi Iso Masihning o‘zining masalida aytgan so‘zlaridan ko‘rinadi: u yerda solih Lo‘zar vafotidan so‘ng darhol Ibrohimning bag‘riga olib borilgani haqida gap boradi (Luka 16:22).

372. Baxtning boshlang‘ich holati nimalardan iborat?

Baxtning boshlang‘ich holati Iso Masihning O‘zini ko‘rish bilan bog‘liq. Bu, ayniqsa, avliyolar uchun xosdir, payg‘ambar Pavlus shunday degan:

"Men yechilishni (o‘lishni) va Masih bilan bo‘lishni istayman" (Filippiliklarga 1:23).

373. Tavba qilish uchun yetarli vaqt topa olmagan mo‘min ruhlarning umidi nimada?

Iymon bilan vafot etgan, lekin tavbaning yetarli mevasini bera olmagan ruhlarga, baxtli tirilishga erishish uchun ular uchun qilinadigan duolar, ayniqsa Masihning qonsiz qurboni (muqaddas Liturgiya) bilan bog‘liq duolar va ular xotirasiga qilinadigan yaxshi amallar yordam berishi mumkin.

374. Bu ta’lim Butun (Kafolik) Cherkov an’anasiga asoslanadi, uning ildizlari Qadimgi Ahd davridan ko‘rinadi.

Yahudo Makkavey vafot etgan jangchilar uchun qurbonlik qilgan (2 Makkaveylar 12:43). Vafot etganlar uchun duo qilish har doim ilohiy Liturgiyaning ajralmas qismi bo‘lib, payg‘ambar Yoqub Liturgiyasidan boshlangan. Muqaddas Kirill Iyerusalimskiy aytadi: "Muqaddas va dahshatli Qurbonlik taqdim etilayotgan paytda qilinadigan duolar ruhlar uchun katta foyda keltiradi" (Tajovuzli ta’limot, 5, bob 9). Muqaddas Vasiliy Ulug‘ Pentakost (Havoriylar kuni) ibodatlarida aytadiki, Xudo bizdan do‘zaxda ushlab turilganlar uchun qilinadigan duolar va qurbonliklarni qabul qiladi, ularga tinchlik, azoblarning tugashi va ozodlik umidi beradi.

Iymon so‘zining o‘n ikkinchi bandi haqida

375. Kelajak asr hayoti nima?

Kelajak asr hayoti - bu o‘liklarning tirilishi va Umumiy Masihiy Hisob-kitobdan keyin bo‘ladigan hayotdir.

376. Kelajak hayoti qanday bo‘ladi?

Bu hayot Xudoni sevadigan va yaxshi amallar qiladigan mo‘minlar uchun shunday baxtli bo‘ladiki, biz hozir uni tasavvur ham qila olmaymiz.

"Hozir biz nima bo‘lishimiz ma’lum emas" (1 Yahyo 3:2).

Payg‘ambar Pavlus aytadi:

"Men Masihdagi bir odamni bilaman... u jannatga ko‘tarildi va aytib bo‘lmaydigan so‘zlarni eshitdi, odamga ularni aytib berish mumkin emas" (2 Korinfliklarga 12:2,4).

377. Kelajak hayotining baxti nimadan iborat bo‘ladi?

Baxt Xudoni nur va shuhratda ko‘rish va Unga qo‘shilishdan keladi.

"Hozir biz xiralangan oynada ko‘rayotgandek, noaniq ko‘ramiz, lekin keyin yuzma-yuz ko‘ramiz. Hozir men qisman bilaman, lekin keyin Xudo meni bilgandek bilaman" (1 Korinfliklarga 13:12).

"To‘g‘riyo‘l odamlar Otalarining podshohligida quyoshdek porlaydi" (Matto 13:43).

"Xudo hamma narsada hamma bo‘ladi" (1 Korinfliklarga 15:28).

378. Jism ham bu abadiy saodatda qatnashadimi?

Jism ham ruhning abadiy baxtida qatnashadi. U solihlarning jismi Iso Masihning Tabor tog'ida nurli o'zgarishga uchragan jismi kabi, Xudoning ilohiy nuri bilan yaltiraydi.

"Xo'rlangan holda ekiladi, shuhrat bilan tiriladi" (1 Korinfliklarga 15:43).

"Biz yerlikning suratini kiygandek, osmoniyning (ya'ni Iso Masihning) suratini ham kiymiz" (1 Korinfliklarga 15:49).

379. Bu baxt hamma uchun teng bo‘ladimi?

Barcha bir xil darajada baxtli bo‘lmaydi. Har kimning bu dunyodagi imoni, sevgisi va yaxshi amallariga qarab turli darajadagi baxt bo‘ladi.

"Quyoshning shuhrati boshqa, oyning shuhrati boshqa, yulduzlarning shuhrati boshqa; har bir yulduzning shuhrati ham farq qiladi. O‘liklarning tirilishi ham shunday" (1 Korinfliklarga 15:41-42).

380. Kofirlar va nohaqlarga nima bo‘ladi?

Kofirlar va nohaqlar abadiy o‘limga, boshqacha qilib aytganda, abadiy olovga, shaytonlar bilan birga abadiy azobga topshiriladi.

"Hayot kitobida yozilmagan har kim olovli ko‘lga tashlanadi" (Vahiy 20:15).

"Bu ikkinchi o‘limdir" (Vahiy 20:14).

"Men yonidan keting, la’natlanganlar, shayton va uning farishtalari uchun tayyorlangan abadiy olovga" (Matto 25:41).

"Bular abadiy azobga, solihlar esa abadiy hayotga boradi" (Matto 25:46).

"Xudo podshohligiga bir ko‘z bilan kirish, ikkala ko‘z bilan jahannam oloviga tashlanishdan yaxshiroqdir. U yerda ularning qurti o‘lmaydi, olovi ham so‘nmaydi" (Mark 9:47-48).

381. Xudo gunohkorlarning halokatini xohlaydimi?

Xudo gunohkorlarning halokatini xohlamaydi, lekin ular o‘zlari halok bo‘ladilar, "chunki ular o‘zlarining najotlari uchun haqiqiy sevgini qabul qilmadilar" (2 Solisliklarga 2:10).

382. Dunyoning oxiri haqidagi bilimlar odamga yordam beradimi?

O‘lim, tirilish, oxirgi qiyomat, abadiy baxt va abadiy azob haqida tafakkur qilish bizga gunohlardan saqlanishga va dunyoviy narsalarga bo‘lgan ishtiyoqdan xalos bo‘lishga yordam beradi; yerli ne’matlardan mahrum bo‘lganda tasalli beradi; ruh va tanni pokiza saqlashga, Xudo va abadiyat uchun yashashga va shu yo‘l bilan abadiy najotga erishishga undaydi.

Ikkinchi qism

Umid haqida

Xristian umidi tushunchasi, uning asosi va vositalari

383. Xristian umidi nima?

Xristian umidi, Allohda qalbin tinchlanishidir, shu ishonch bilanki U har doim bizning najotimizga g‘amxo‘rlik qiladi va va’da qilingan baxtni bizga ato etadi.

384. Xristian umidi nimaga asoslanadi?

Xristian umidi shunga asoslanadiki, Rabbi Iso Masih bizning umidimiz yoki umidimizning poydevoridir (1Tim. 1:1).

“Iso Masihning paydo bo‘lishida sizga ato etilgan inoyatga to‘liq ishonchingiz bo‘lsin” (1Pet. 1:13).

385. Xristian umidini qanday qozonish mumkin?

Najotli umidni qozonish vositalari: ibodat, baxt haqidagi haqiqiy ta’lim va bu ta’limga amal qilishdir.

Ibodat haqida

386. Muqaddas Yozuvda ibodatning umid qozonish vositasi ekanligi haqida ko‘rsatma bormi?

Rabbi Iso Masihning O‘zi ibodatni istalgan narsaga erishish umidi bilan bog‘lagan:

“Agar biror narsani Otadan Mening nomimda so‘rasangiz, Men uni amalga oshiraman, Otam Farzandda shuhrat topishi uchun” (Yuh. 14:13).

387. Ibodat nima?

Ibodat, aql va qalbni Allohga ko‘tarishdir, insonning Allohga bo‘lgan hurmati so‘zlarida ifodalanadi.

388. Ibodat paytida nima qilish kerak?

Xristian, aql va qalbini Allohga ko‘targan holda, quyidagilarni qilishi kerak: Uning Ilohiy kamolotlari uchun Uning shon-shuhratini kuylash; Uning ne’matlari uchun shukrona qilish; O‘z ehtiyojlari haqida undan so‘rash. Shuning uchun ibodatning uch asosiy turi mavjud: madhiya, shukrona va iltijo.

389. So‘zsiz ibodat qilish mumkinmi?

So‘zsiz – aql va qalb bilan ibodat qilish mumkin. Buning misoli – Qizil dengizdan o‘tishdan oldin shu tarzda ibodat qilgan payg‘ambar Musodir (Qarang: Chiq. 14:13).

390. Ibodat qanday nomlarga ega?

So‘zsiz ibodat ruhiy, aqliy, qalbiy yoki ichki ibodat deb ataladi, so‘zlar bilan aytiladigan va hurmat belgilari bilan birga keladigan ibodat esa og‘zaki yoki tashqi ibodat deb nomlanadi.

391. Tashqi ibodat ichkisiz bo‘lishi mumkinmi?

Tashqi ibodat ichkisiz bo‘ladi, qachonki ibodat so‘zlari e’tibor va jonkuyarliksiz aytilganda.

392. Faqat tashqi ibodat yetarli bo‘ladimi?

Inoyatga erishish uchun tashqi ibodat yetarli emas, aksincha, ichkisiz tashqi ibodat Allohni g‘azablantiradi. Allohning O‘zi bunday ibodatdan norozi bo‘ladi:

"Bu odamlar lablari bilan Menga yaqinlashadi, tili bilan Meni hurmat qiladi, lekin ularning qalbi Menden juda uzoqda. Ular Meni bekor hurmat qilmoqda" (Mat. 15:8-9).

393. Faqat ichki ibodat tashqisiz yetarli bo‘ladimi?

Inson uchun faqat jon yetarli, tanasisiz degan savolga ma’no bormi? Bu haqda gapirish befoyda, chunki Alloh insonni jon va tanadan qilishni xohlagan. Xuddi shunday, faqat ichki ibodat tashqisiz yetarli degan savol ham befoyda. Jon va tanaga ega bo‘lganimizdek, biz

"Xudoni ham tanamizda, ham jonimizda hurmat qilishimiz kerak, chunki ular Xudoning ixtiyoridadir" (1Kor. 6:20), chunki tabiiyki, "qalbdan to‘lib oqqan so‘zlar lablar orqali ifodalanadi".

Bizning Rabbimiz Iso Masih eng oliy darajada ruhiy edi; lekin U ham O‘zining ruhiy ibodatini so‘zlar va tananing hurmatli harakatlari bilan ifodalagan: ba’zan, masalan, ko‘zlarini osmonga ko‘tarish, ba’zan esa tiz cho‘kish va yuzni erga qo‘yish orqali (Qarang: Mat. 12:34; Yuh. 17:1; Luq. 22:41; Mat. 26:39).

Rabboning ibodati haqida

394. Barcha ibodatlar uchun namuna bo‘ladigan ibodat bormi?

Umumxristian ibodati va barcha ibodatlar uchun namuna bo‘ladigan ibodat – Rabboning ibodatidir.

395. Rabboning ibodati nima?

Rabboning ibodati – bu bizning Rabbimiz Iso Masihning shogirdlarga o‘rgatgan va ularning barcha mo‘minlarga yetkazgan ibodatidir.

396. Rabboning ibodati qanday o‘qiladi?

Rabboning ibodati shunday o‘qiladi: Ey Bobomiz, Osmonlarda bo‘lgan Sen! 1. Isming muqaddas bo‘lsin; 2. Podshohliging kelib tushsin; 3. Irodang osmondagi kabi, yerdagi ham bo‘lsin; 4. Bizga bugungi kunning nonini (ehitoyimizni) ato et; 5. Bizning qarzlarimizni kech, xuddi biz ham qarzdorlarimizni kechganimizdek; 6. Bizni vasvasaga solma; 7. Bizni yovuzdan qutqar. Chunki Podshohlik, qudrat va shon-shuhrat abadiy Seniki. Amin (Mat. 6:9-13).

397. Rabboning ibodati qulaylik uchun qanday bo‘laklarga bo‘linadi?

Rabboning ibodatini o‘rganish qulay bo‘lishi uchun uni chaqiruv, ettilik iltijo va madhiyaga bo‘lish mumkin.

Chaqiruv haqida

398. Biz Xudoni qanday qilib "Bobo" deb chaqira olamiz?

Biz Xudoni "Bobo" deb chaqira olamiz, chunki Iso Masihga bo‘lgan imonimiz va qayta tug‘ilish inoyati tufayli.

"Unga imon keltirgan va Ismini qabul qilganlarga esa, Xudo bolalari bo‘lish huquqini berdi. Ular na qondan, na go‘sht irodasidan, na erkak istagidan, balki Xudodan tug‘ilganlar" (Yuh. 1:12-13).

399. Har doim "Bobomiz" deb aytish kerakmi?

"Bobomiz" deb aytish har doim kerak, hatto bitta odam ibodat qilsa ham.

400. Buning sababi shundaki, xristian birodarlik sevgisi tufayli

biz Xudodan nafaqat o‘zimiz uchun, balki hamma uchun ne’matlar so‘rashimiz kerak.

401. Nega "Osmonlarda bo‘lgan Sen" deymiz?

Chaqiruvda "Osmonlarda bo‘lgan Sen" deyishimiz kerak, chunki ibodatni boshlashda biz barcha dunyoviy va o‘tkinchi narsalarni tashlab, aql va qalbimizni osmoniy, abadiy va ilohiy narsalarga qaratamiz.

Birinchi iltijo haqida

402. Biz Xudo ismining muqaddasligini e’tirof etamizmi?

Xudo ismi muqaddasdir va, shubhasiz, o‘z-o‘zidan muqaddasdir.

"Uning ismi muqaddasdir" (Luq. 1:49).

403. Xudo ismi qanday qilib yana muqaddas bo‘lishi mumkin?

Xudo ismi odamlarda muqaddas bo‘lishi mumkin, ya’ni Uning abadiy muqaddasligi ular orqali namoyon bo‘lishi mumkin.

404. Xudo ismi qanday qilib muqaddas bo‘lishi mumkin?

Xudo ismi odamlarda quyidagi tarzda muqaddas bo‘lishi mumkin: biz Xudo ismini qalbimizda saqlagan holda, Uning muqaddasligi talab qilgan tarzda yashaymiz va shu orqali Xudoga shukur qilamiz; bizning yaxshi hayotimizni ko‘rgan boshqalar ham Xudoga shukur qiladilar.

"Shunday qilingki, odamlar sizlarning yaxshi ishlaringizni ko‘rib, osmondagi Bobongizga shukur aytishlari uchun sizlarning nuringiz ular oldida porlasin" (Mat. 5:16).

Ikkinchi iltijo haqida

405. Rabboning ibodatida qanday podshohlik haqida gap boradi?

Rabboning ibodatidagi ikkinchi iltijoda Xudo podshohligi haqida gap boradi, ya'ni inoyat podshohligi haqida bo'lib, apostol so'zlariga ko'ra bu:

"Muqaddas Ruhda to'g'rilik, tinchlik va quvonchdir" (Rim. 14:17).

406. Bu podshohlik keldimi?

Xudo podshohligi ba'zilar uchun qisman keldi, boshqalar uchun esa umuman kelmadi, chunki hali ham "gunoh ularning o'limga mahkum tanasida hukmronlik qilmoqda... ular uning istaklariga bo'ysunishadi" (Rim. 6:12).

407. Bu podshohlik qanday keladi?

U yashirin va ichki ravishda keladi.

"Xudo podshohligi tashqi ko'rinish bilan kelmaydi... Chunki... Xudo podshohligi sizlarning ichingizdadir" (Luq. 17:20-21).

408. Shon-sharaf podshohligi uchun so'rash mumkinmi?

Xristian Xudo podshohligi nomi ostida shon-sharaf podshohligini, ya'ni mo'minlarning mukammal baxtini so'rashi mumkin.

"Men erkin bo'lishni va Masih bilan birga bo'lishni istayman" (Fil. 1:23).

Uchinchi iltijo haqida

409. "Irodang bo'lsin" iltijosi nimani anglatadi?

"Irodang bo'lsin" iltijosi shuni anglatadiki, biz Xudodan so'raymizki, qiladigan ishlarimiz va bizga sodir bo'ladigan voqealar biz xohlaganidek emas, balki Xudo xohlaganidek bo'lsin.

410. Nega o'z irodamiz uchun so'ramaslik kerak?

Biz ko'pincha istaklarimizda gunoh qilamiz, Xudo esa hech qachon xato qilmaydi va biz o'zimizdan ham ko'proq yaxshilikni istaydi va agar bizning o'z ixtiyorimiz va qaysarligimiz to'sqinlik qilmasa, uni doimo ato etishga tayyor.

"Bizda ishlaydigan qudrati bilan biz so'raganimizdan yoki o'ylaganimizdan ham haddan tashqari ko'proq narsalarni qila olgan Zotga jamoatda shukur bo'lsin" (Ef. 3:20-21).

411. Nega biz Xudo irodasining yerdagi ijrosini osmondagidek bo'lishini so'raymiz?

Biz Xudo irodasining yerdagi ijrosini osmondagidek bo'lishini so'raymiz, chunki osmonda muqaddas farishtalar va baxtli odamlar, istisnosiz hammasi, doimo va hamma narsada Xudo irodasini bajarsinlar.

To‘rtinchi iltijo haqida

412. Ehitoy non nima?

Ehitoy non – yashash yoki tirik qolish uchun zarur bo‘lgan nondir.

413. Ehitoy non haqida Xudodan so‘rayotganda nimani yodda tutishimiz kerak?

Rabbimiz Iso Masihning ko‘rsatmasi bo‘yicha, ehitoy non, ya’ni faqat zarur oziq-ovqat, kiyim-kechak va boshpanani so‘rash kerak. Bundan ortiq bo‘lgan va zarur bo‘lmagan, balki zavq uchun xizmat qiladigan narsalarni Xudo irodasiga topshirish kerak. Agar berilsa, Xudoga shukur aytish, aks holda esa bu haqda tashvishlanmaslik kerak.

414. Nega biz faqat bugungi kun uchun ehitoy non so‘raymiz?

Ehitoy nonni faqat "bugun" uchun so‘rash buyuriladi, shunda biz kelajak haqida haddan tashqari tashvishlanmaslik, balki bunga ishonchni Xudoga topshirishimiz uchun.

"Ertangi kun uchun tashvishlanmang, chunki ertangi kun o‘zi uchun tashvishlanadi. Har bir kunning o‘z tashvishi yetarli" (Mat. 6:34).

"Chunki osmondagi Bobongiz sizlarga bularning hammasi kerakligini biladi" (Mat. 6:32).

415. Ehitoy non nomi bilan yana nimalar haqida so‘raymiz?

"Inson tana va ruhdan tarkib topganligi, ruhning tana nisbatan ancha muhimligi sababli, ruh uchun ham ehitoy non so‘rash mumkin va kerak. Chunki bu onsiz ichki inson ochlikdan o‘ladi" (Qarang: Muqaddas Kirill Qudduslik. Sirli ta’limotlar, 4, 15; Pravoslav iqroi, 2-qism, 19-savol).

416. Ruh uchun ehitoy non nima?

Ruh uchun ehitoy non – Xudo so‘zi va Masihning Tanasi va Qonidir.

"Inson faqat non bilan yashamaydi, balki Xudo og‘zidan chiqadigan har bir so‘z bilan yashaydi" (Mat. 4:4).

"Mening Tanam haqiqiy ovqat, Mening Qonim haqiqiy ichimlikdir" (Yuh. 6:55).

Beshinchi iltijo haqida

417. "Qarzlarimiz" deb nimani tushunamiz?

Rabboning ibodatida "qarzlarimiz" atamasi bilan bizning gunohlarimiz tushuniladi. Gunohlar qarz deb ataladi, chunki biz hamma narsani Xudodan oldik va hamma narsani Xudoga qaytarishimiz kerak, ya'ni Uning irodasi va qonuniga bo'ysunishimiz kerak; agar buni bajarmasak, Uning adolatiga qarzgor bo'lib qolamiz.

418. "Qarzdorlarimiz" kimlar?

Qarzdorlarimiz - bu Xudo qonuniga ko'ra bizga bajarishlari kerak bo'lgan narsalarni bajarmagan odamlar, masalan, muhabbat o'rniga dushmanlik ko'rsatganlar.

419. Qarzlarimizni kechirilishiga qanday umid qilishimiz mumkin?

Xudo qozonida biz Rabbimiz Iso Masihning shafoati orqali qarzlarimizni kechirilishiga umid qilishimiz mumkin.

"Yagona Xudo, Xudo va odamlar o'rtasidagi yagona vasita - inson Iso Masihdir, U O'zini hamma uchun qutqarish qurboni qilib berdi" (1Tim. 2:5-6).

420. Qarzlarimizni kechirilishidan qanday mahrum bo'lishimiz mumkin?

Agar biz Xudodan gunohlarimizni kechirishni so'rasak, lekin o'zimiz boshqalarni kechirmasak, unda kechirimga erisholmaymiz.

"Agar odamlarning gunohlarini kechirsangiz, osmondagi Bobongiz ham sizlarni kechiradi; lekin agar odamlarni kechirmasangiz, Bobongiz ham sizlarni kechirmaydi" (Mat. 6:14-15).

421. Nega Xudo bizni kechirmaydi, agar biz qarzdorlarimizni kechirmasak?

Xudo bizni kechirmaydi, agar biz boshqalarni kechirmasak, chunki bu orqali biz yovuz bo'lamiz va shu bilan Xudoning mehribonligi va rahmdilligidan uzoqlashamiz.

422. "Qarzdorlarimizni kechirganimizdek" iborasini aytayotganda nimani yodda tutish kerak?

Rabboning ibodatidagi

"xuddi biz ham qarzdorlarimizni kechirganimizdek"

so'zlari ibodat qilayotgan kishining dushmanlik va g'azab emas, balki hamma bilan tinchlik va muhabbatda bo'lishini talab qiladi.

"Agar qurboningni qurbongohga olib borsang va u yerda birodaringning senga qarshi biror narsasi borligini eslasang: qurbongingni qurbongoh oldida qoldirib, avval birodaring bilan yarash, keyin kelib qurbongingni taklif qil" (Mat. 5:23-24).

423. Agar kishi yarashishni istamasa, nima qilish kerak?

Agar bizga qarshi chiqqan odamni tezda topa olmasak yoki u yarashishni istamasa, unda ham kifoya qiladiki, uni ko'zgu Alloh oldida qalbimizda kechirib qo'yamiz.

"Agar imkoningiz bor bo'lsa, barcha odamlar bilan tinch-totuv yashing" (Rim. 12:18).

Oltinchi iltijo haqida

424. "Vasvasa" deb nimani tushunamiz?

Rabboning ibodatida "vasvasa" atamasi bilan shunday vaziyat tushuniladiki, unda imondan ayrilish yoki og'ir gunohga tushish xavfi yaqin bo'ladi.

425. Vasvasalar qayerdan keladi?

Vasvasalar bizning go'shtimizdan, dunyodan, boshqa odamlardan va shaytondan keladi.

426. "Bizni vasvasaga solma" ibodat so'zlarini aytayotganda nimani so'raymiz?

"Bizni vasvasaga solma" ibodati bilan biz: Xudoning bizni vasvasaga yo'l qo'ymasini; agar bizni vasvasa orqali sinab-tozalash zarur bo'lsa, bizni butunlay vasvasaga topshirmasini va qulashimizga yo'l qo'ymasini so'raymiz.

Yettinchi iltijo haqida

427. "Bizni yovuzdan qutqar" ibodat so'zlarini aytayotganda nimani so'raymiz?

"Bizni yovuzdan qutqar" ibodati bilan biz dunyodagi barcha yovuzliklardan, ayniqsa yovuz ruh - shaytonning yovuz vasvasalari va tuhmatlaridan qutqarilishni so'raymiz. Chunki birinchi gunohdan keyin bu dunyo "yovuzlikda yotadi" (1Yuh. 5:19).

Madhiya haqida

428. Nega Rabboning ibodatiga madhiya qo'shilgan?

Rabboning ibodatiga madhiya quyilar ekan:

1) biz osmondagi Bobodan rahmat so'rab, bir vaqtning o'zida Unga to'g'ri hurmat ko'rsatishimiz uchun;

2) Uning abadiy podshohligi, qudrati va shoni haqida tafakkur bilan, U so'ralgan narsalarni berishga qodir va bu Uning shoniga xizmat qiladi degan ishonchda mustahkamlanamiz.

429. "Amin" so'zi nimani anglatadi?

"Amin" so'zi "rost" yoki "bo'lsin" degan ma'noni anglatadi.

430. Madhiyaga "amin" so'zini qo'shish

bizning ibodatimizdagi imon va shubhasiz ishonchni ko'rsatadi, xuddi apostol Ya'qub o'rgatganidek (Qarang: Ya'qub. 1:6).

Baxt haqidagi ta'lim

431. Najot va baxt umidini mustahkamlash uchun ibodatdan tashqari nima kerak?

Najot va baxt umidini mustahkamlash uchun ibodat bilan birga shaxsiy sa'y-harakatlar qilish kerak. Buni Rabbimizning O'zi aytadi:

"Nega Menga 'Rabbim, Rabbim!' deb chaqirasizlar, lekin Men aytganlarni qilmaysizlar?" (Luq. 6:46).

"Har kim Menga 'Rabbim, Rabbim!' deb aytishi bilan osmon podshohligiga kirmaydi, balki mening Osmoniy Bobomning irodasini bajarganlar kirishadi" (Mat. 7:21).

432. Shaxsiy sa'y-harakatlarimizda bizga nima rahbarlik qiladi?

Bizning sa'y-harakatlarimizga Rabbimiz Iso Masihning baxt haqidagi qisqa farmonlarida bayon etilgan ta'limoti rahbarlik qilishi mumkin.

433. Baxt haqidagi farmonlar qanday o'qiladi?

Baxt haqidagi to'qqiz farmon bor:

1. Ruhiy qashshoqlar baxtli, chunki osmon podshohligi ularniki.

2. Yig'laganlar baxtli, chunki ular xursand bo'lishadi.

3. Mo''tadillar baxtli, chunki ular yer meros oladi.

4. Haqiqatni ochlik va chanqoq bilan istaganlar baxtli, chunki ular to'ydiriladi.

5. Mehribonlar baxtli, chunki ularga rahm qilinadi.

6. Qalbi toza bo'lganlar baxtli, chunki ular Xudoni ko'rishadi.

7. Tinchlik qiluvchilar baxtli, chunki ular Xudo bolalari deb ataladi.

8. Haqiqat uchun quvg'in qilinganlar baxtli, chunki osmon podshohligi ularniki.

9. Men uchun sizga haqorat qilishganda, quvg'in qilishganda va har xil yolg'on so'zlashganda baxtlisiz. Shod bo'ling va quvonching, chunki osmondagi mukofotingiz ulug'dir (Mat. 5:3-12).

434. Bu farmonlarni to‘g‘ri tushunish uchun nimani yodda tutish kerak?

Baxt haqidagi farmonlarni to‘g‘ri tushunish uchun shuni esda tutish kerakki, Rabbimiz ularni Injil aytganidek:

"Og‘zini ochib, ta’lim berdi".

U mo‘tadil va ko‘ngli pok bo‘lgan holda, O‘z ta’limotini buyruq tarzida emas, balki uni erkin qabul qilib bajara oladiganlarni baxtiyor deb atab berdi. Shuning uchun har bir baxtiyorlik haqidagi so‘zda quyidagilarni ko‘rish kerak: ta’limot yoki farmon; baxtiyorlik yoki mukofot va’dasi.

Birinchi Baxtiyorlik farmoni haqida

435. Baxtga erishish uchun Rabbimizning birinchi farmoni nima?

Baxtni istovchilar ruhiy qashshoq bo‘lishlari kerak.

436. Ruhiy qashshoq bo‘lish nima degani?

Ruhiy qashshoq bo‘lish - bizda hech narsa yo‘q, barchasi Xudo ato etganligiga va Xudo yordamisiz hech qanday yaxshilik qila olmasligimizga ishonishdir. Shunday qilib, biz hech narsa emasligimizni anglashimiz va har doim Xudoning rahmatiga murojaat qilishimiz kerak. Muqaddas Ioann Zlatoustning tushuntirishicha, ruhiy qashshoqlik - bu kamtarlikdir (Mathey Injiliga sharh, 15-ma’ruza).

437. Boylar ham ruhiy qashshoq bo‘lishlari mumkinmi?

Agar boylar modiy boyliklarning o‘tkinchi va beqaror ekanligini va ular ruhiy ne’matlarni qoplay olmasligini tushunsalar, ular ham ruhiy qashshoq bo‘lishlari mumkin.

"Inson butun dunyoga ega bo‘lib, joniga zarar yetkazsa, uning foydasi nima? Inson o‘z joniga nima badal bera oladi?" (Mat. 16:26).

438. Jismoniy qashshoqlik ruhiy qashshoqlikni mukammallashtirishga xizmat qila oladimi?

Agar xristian ixtiyoriy ravishda Xudo yo‘lida jismoniy qashshoqlikni tanlasa, u ruhiy qashshoqlikni mukammallashtirishga xizmat qilishi mumkin. Bu haqda Rabbimiz Iso Masih boy odamga shunday dedi:

"Agar mukammal bo‘lishni istasang, bor, molingni sot va kambag‘allarga ulash; osmonda xazina topasan; keyin kel va Mening izimdan yur" (Mat. 19:21).

439. Rabbimiz ruhiy qashshoqlarga nima va’da qiladi?

Ruhiy qashshoqlarga Rabbimiz Osmon Podshohligini va’da qiladi.

440. Ruhiy qashshoqlarga Osmon Podshohligi qanday tegishli bo‘ladi?

Ruhiy qashshoqlarga hozirgi hayotda Osmon Podshohligi ichki va boshlang‘ich tarzda, ularning imoni va umidi tufayli tegishli bo‘ladi; kelajakda esa abadiy baxtda ishtirok etish orqali to‘liq amalga oshadi.

Ikkinchi Baxtiyorlik farmoni haqida

441. Baxtga erishish uchun Rabbimizning ikkinchi farmoni nima?

Baxtni istovchilar yig‘lashi kerak.

442. Yig‘loq nimani anglatadi?

Ikkinchi farmonda yig‘loq atamasi bilan bizning Rabbimizga yetarlicha va loyiq xizmat qila olmasligimiz va gunohlarimiz bilan Uning g‘azabiga loyiq bo‘lganimiz haqidagi qalbimizdagi qayg‘u va chin ko‘z yoshlari tushuniladi.

"Xudo yo‘lidagi qayg‘u - bu najotga olib keladigan tavba; dunyoviy qayg‘u esa o‘limga olib keladi" (2Kor. 7:10).

443. Rabbimiz yig‘lovchilarga nima va’da qiladi?

Rabbimiz yig‘lovchilarni ular xursand bo‘lishlarini va’da qiladi.

444. Bu yerda xursandchilik qanday tushuniladi?

Bu yerda gunohlarning kechirilishi va tinch vijdon bilan bog‘liq inoyatli xursandchilik tushuniladi.

445. Nega yig‘loq haqidagi farmon bilan xursandchilik va’dasi bog‘langan?

Gunohlar haqidagi qayg‘u umidsizlikka olib kelmasligi kerak.

Uchinchi Baxtiyorlik farmoni haqida

446. Baxtga erishish uchun Rabbimizning uchinchi farmoni nima?

Baxtni istovchilar mo'tadil bo'lishlari kerak.

447. Mo'tadillik nima?

Mo'tadillik - bu ruhning osoyishta holati, hech kimni g'azablantirmaslik va hech narsadan g'azablanmaslik bilan bog'liq.

448. Mo'tadillik qanday namoyon bo'ladi?

Xristian mo'tadilligining alohida belgilari: nafaqat Xudoga, balki odamlarga ham shikoyat qilmaslik; istaklarimizga zid bo'lgan voqealar sodir bo'lganda g'azabga berilmaslik, mag'rurlanmaslik.

449. Rabbimiz mo'tadillarga nima va'da qiladi?

Rabbimiz mo'tadillarga ular yer meros olishlarini va'da qiladi.

450. "Yer meros olish" va'dasini qanday tushunish kerak?

Masih izdoshilari uchun bu bashorat so'zma-so'z amalga oshdi - doimo mo'tadil bo'lgan xristianlar butun olamga, ilgari butparastlarning ixtiyorida bo'lgan dunyoga ega bo'lishdi.

Bu va'da barcha xristianlar va har bir kishi uchun shuni anglatadiki, ular Zaburda aytilganidek, "tiriklar yerida" - abadiy baxtga erishadilar (Qarang: Zabur 26:13).

To'rtinchi Baxtiyorlik farmoni haqida

451. Baxtga erishish uchun Rabbimizning to'rtinchi farmoni nima?

Baxtni istovchilar haqiqatni ochlik va chanqoq bilan izlashlari kerak.

452. "Haqiqat" atamasi bilan nimani tushunamiz?

"Haqiqat" atamasi bilan xristianning ovqat va ichimlik kabi istashi kerak bo'lgan barcha fazilatlar tushunilishi kerak, lekin asosan Danyoil payg'ambar bashoratida aytilgan "abadiy haqiqat" (Dan. 9:24) tushuniladi - bu Xudo oldida aybli bo'lgan insonning Iso Masihga bo'lgan ishonch va inoyat orqali oqlanishidir.

Bu haqiqat haqida apostol Pavl shunday deydi:

"Xudoning haqiqati Iso Masihga bo'lgan ishonch orqali barcha va barcha imonlilarga tegishli: chunki hech qanday farq yo'q; chunki hamma gunoh qildi va Xudo shon-sharafidan mahrum bo'ldi, Masih Iso orqali qutqarilish inoyati bilan bepul oqlanadi" (Rim. 3:22-25).

453. Haqiqatni ochlik va chanqoq bilan izlovchilar kimlar?

Haqiqatni ochlik va chanqoq bilan izlovchilar - yaxshi ishlar qiladigan, lekin o'zlarini solih deb bilmaydiganlar; yaxshi amallariga tayanmay, o'zlarini gunohkor va Xudo oldida aybli deb tan oladiganlar. Iso Masih orqali inoyatli oqlanishni haqiqiy ovqat va ichimlik kabi istaydigan va izlaydiganlar.

454. Rabbimiz haqiqatni ochlik va chanqoq bilan izlovchilarga nima va'da qiladi?

Rabbimiz haqiqatni ochlik va chanqoq bilan izlovchilarni ular to'ydirilishlarini va'da qiladi.

455. Bu yerda "to'ydirilish"ni qanday tushunamiz?

Xuddi tana to'ydirilishi birinchidan ochlik va chanqoq hissini yo'qotish, ikkinchidan tanani ovqat bilan kuchlantirish kabi - ruhiy to'ydirilish quyidagilarni anglatadi: kechirilgan gunohkorning ichki tinchligi; yaxshilik qilish uchun kuch olish, bu kuch esa oqlovchi inoyat orqali beriladi. Biroq, cheksiz yaxshiliklardan bahramand bo'lish uchun yaratilgan ruhning mukammal to'ydirilishi Zabur so'zlariga ko'ra abadiy hayotda sodir bo'ladi:

"To'yman, qachonki shoning ochiladi" (Qarang: Zabur 16:15).

Beshinchi Baxtiyorlik farmoni haqida

456. Baxtga erishish uchun Rabbimizning beshinchi farmoni nima?

Baxtni istovchilar rahmdil bo'lishlari kerak.

457. Bu farmonni qanday bajaramiz?

Bu farmonni tana va ruhiy rahm-shafqat ishlari orqali bajaramiz. Muqaddas Ioann Zlatoust ta'kidlaganidek:

"Rahm-shafqatning turli turlari bor va bu farmon keng qamrovlidir" (Mathey Injiliga sharh, 15-ma'ruza).

458. Tana rahm-shafqat ishlari qanday?

Tana rahm-shafqat ishlari quyidagilardan iborat: ochni to'yintirish; chanqoqni suv bilan qondirish; yalang'ochni (kerakli va munosob kiyimga ega bo'lmaganlarni) kiyintirish; qamoqdagilarni ziyorat qilish; kasalni ziyorat qilib, unga xizmat qilish va tuzalishiga yoki xristianlik ruhida o'limga tayyorlanishiga yordam berish; musofirni uyga qabul qilib, dam olish imkoniyatini berish; qashshoqlikda vafot etganlarni dafn qilish.

459. Ruhiy rahm-shafqat ishlari qanday?

Ruhiy rahm-shafqat ishlari quyidagilardan iborat: gunohkorni

"noto'g'ri yo'lidan qaytarish" (Yoqub 5:20);

bilimsizlarni haqiqat va yaxshilik haqida o'qitish; qo'shniga qiyin vaziyatda yoki u sezmayotgan xavf paytida yaxshi va o'rinli maslahat berish; qo'shni uchun Xudoga duo qilish; qayg'ulini xursand qilish; bizga yomonlik qilganlarga yomonlik bilan javob bermaslik; jiddiy ravishda haqoratlarni kechirish.

460. Rahmdillik farmoniga sudlanuvchilarni jazolash zid keladimi?

Agar sudlanuvchini jazolash burch sifatida va yaxshi niyat bilan - ya'ni aybdorni tuzatish yoki begunohlarni uning jinoyatlaridan himoya qilish maqsadida amalga oshirilsa, bu rahmdillik farmoniga zid kelmaydi.

461. Rabbimiz rahmdillarga nima va'da qiladi?

Rabbimiz rahmdillarga ularga rahm qilinishini va'da qiladi.

462. Bu yerda qanday rahm-shafqat nazarda tutilgan?

Bu yerda Xudo qozonida gunohlar uchun abadiy hukmdan kechirilish nazarda tutilgan.

Xristian dinining oltinchi bandi

463. Baxtga erishish uchun Rabbimizning oltinchi bandi qanday?

Baxtni istaganlar yuragi toza bo‘lishlari kerak.

464. Yuraging tozaligi nima?

Yuraging tozaligi soddadillik (samimiyat) emas. Soddadillik (rostgo‘ylik) – odam yuragida yo‘q bo‘lgan yaxshi niyatlarni ko‘rsatmay, bor yaxshi niyatlarni kamtarlik bilan amalga oshirishi – faqat yuraging tozaligining boshlang‘ich darajasi hisoblanadi. Haqiqiy yuraging tozaligi o‘z ustida doimiy va charchamagan jonkuyarlik, yurakdan har qanday noqonuniy istak va xayol, dunyoviy narsalarga bo‘lgan ishtiyoqni quvib chiqarish, Iso Masih Xudo haqida imon va muhabbat bilan doimo xotira saqlash orqali erishiladi.

465. Xudo yuragi toza bo‘lganlarga nima va’da qiladi?

Xudo yuragi toza bo‘lganlarga Xudoni ko‘rishlarini va’da qiladi.

466. Xudoni ko‘rish va’dasini qanday tushunish kerak?

Xudoning So‘zi inson yurakiga ko‘rish qobiliyatini beradi va xristianlarni «yurak ko‘zlari» (Ef. 1:18) orqali ko‘ruvchi qilishga chorlaydi. Sog‘lom ko‘z nurni ko‘ra olishi kabi, toza yurak ham Xudoni idrok eta oladi. Xudoni ko‘rish abadiy baxt manbai bo‘lgani uchun, Uni ko‘rish va’dasi abadiy baxtning eng yuqori darajasidir.

Xristian dinining yettinchi bandi

467. Baxtga erishish uchun Rabbimizning yettinchi bandi qanday?

Baxtni istaganlar tinchlik qiluvchilar bo‘lishlari kerak.

468. Tinchlik qiluvchi bo‘lish nima degani?

Tinchlik qiluvchi bo‘lish – do‘stona munosabatda bo‘lish va nizoga sabab bo‘lmaslik; paydo bo‘lgan nizoni barcha vositalar bilan bartaraf etish, hatto o‘z manfaatlaridan voz kechish, agar bu burchga zid kelmasa va hech kimga zarar yetkazmasa; o‘rtasida adovat bo‘lganlarni tinchlantirishga harakat qilish, agar imkon bo‘lmasa, ularning tinchlanishi uchun Xudoga duo qilishdir.

469. Xudo tinchlik qiluvchilarga nima va’da qiladi?

Xudo tinchlik qiluvchilarga Xudo farzandlari deb atalishlarini va’da qiladi.

470. Tinchlik qiluvchilarning Xudo farzandlari deb atalishi nima anglatadi?

Bu va’da tinchlik qiluvchilarning jonkuyarlik darajasi va ularga tayyorlangan mukofotning ulug‘vorligini ko‘rsatadi. Ular o‘z faoliyati bilan gunohkor insonni Xudoning adolati bilan tinchlantirish uchun yerga kelgan Xudoning yagona Farzandiga taqlid qilgani uchun, ularga Xudo farzandlari nomi va, shubhasiz, bu nomga munosib darajadagi abadiy baxt va’da qilinadi.

Xristian dinining sakkizinchi bandi

471. Baxtga erishish uchun Rabbimizning sakkizinchi bandi qanday?

Baxtni istaganlar haqiqat yo‘lida quvg‘in ko‘rishga tayyor bo‘lishlari kerak, uni tark etmasdan.

472. Haqiqat yo‘lida quvg‘inga qat’iyati bilan chidash uchun qanday fazilatlar kerak?

Haqiqatni sevish, fazilatda mustahkam va barqaror bo‘lish, shuningdek, musibat yoki xavf paytida haqiqat va fazilatda turish uchun mardlik va sabr talab etiladi.

473. Xudo haqiqat yo‘lida quvg‘in ko‘ruvchilarga nima va’da qiladi?

Xudo farzandlari ruhan kambag‘allarga Samoviy Podsholik yetishmovchilik hissini qoplash uchun va’da qilinganidek, haqiqat yo‘lida quvg‘in ko‘ruvchilarga ham quvg‘in natijasida mahrum bo‘ladigan narsalari evaziga Samoviy Podsholik va’da qilinadi.

Xristian dinining to‘qqizinchi bandi

474. Baxtga erishish uchun Rabbimizning to‘qqizinchi bandi qanday?

Baxtni istaganlar Xrist nomi va haqiqiy pravoslav din uchun haqorat, quvg‘in, musibat va hatto o‘limni ham xursandlik bilan qabul qilishga tayyor bo‘lishlari kerak.

475. To‘qqizinchi band talab qiladigan jonkuyarlik qanday nomlanadi?

Ushbu bandga mos keladigan jonkuyarlik shahidlik (shahodat) deb ataladi.

476. Xudo shahidlik qilganlar uchun qanday mukofot va’da qiladi?

Xudo bu jonkuyarlik uchun samoda ulug‘vor mukofot, ya’ni baxtning eng oliy darajasini va’da qiladi.

Uchinchi qism

Sevgi Haqida

Iymon va sevgi o‘rtasidagi birlik haqida

477. Haqiqiy iymonning amaliy natijasi va mevasi nima?

Haqiqiy iymonning nasroniydagi amaliy natijasi va mevasi – bu sevgi va shu sevgiga mos keladigan yaxshi amallardir.

Havoriy Pavlus aytadi: "Iso Masihda sunnat qilish ham, sunnat qilinmaganlik ham hech narsaga arzimaydi, faqat sevgi orqali amal qiladigan iymon muhimdir" (Gal. 5:6).

478. Faqat iymon, sevgi va yaxshi amallarsiz yetarliymi?

Nasroniy uchun faqat iymon, sevgi va yaxshi amallarsiz yetarli emas. Sevgi va yaxshi amallarsiz iymon – harakatsiz va o‘likdir, shuning uchun u abadiy hayotga olib bormaydi.

"Birodarini sevmagan kishi o‘limda qoladi" (1Yox. 3:14).

"Ey birodarlar, agar kimdir iymoni bor, lekin amallari yo‘q deyilsa, nafaqat iymon uni qutqara oladi?… Jonsiz tana o‘lik bo‘lgani kabi, amalsiz iymon ham o‘likdir" (Yoqub. 2:14, 26).

479. Faqat sevgi va yaxshi amallar, iymonsiz yetarliymi?

Iymonsiz, faqat sevgi va yaxshi amallar bilan najot topib bo‘lmaydi, chunki Xudoga iymoni bo‘lmagan inson Uni chin qalbdan seva olmaydi. Bundan tashqari, gunoh bilan buzilgan inson Iso Masihga iymon orqali Xudoning ruhiy kuchi (fazli)ni olmasa, chin yaxshi amallarni qila olmaydi.

"Iymonsiz Xudoga yoqib bo‘lmaydi; chunki Xudonga yaqinlashuvchi uning borligiga ishonishi va Uni izlovchilarga mukofot berishiga ishonishi kerak" (Ivr. 11:6).

"Qonun asosidagi amallarga tayanadiganlar hammasi la’nat ostidadir. Chunki yozilgan: "Qonun kitobida yozilgan hamma narsani doimo bajarmaydigan har bir kishi la’natlangan"" (Gal. 3:10).

"Biz ruh bilan iymon orqali keladigan solihlikni kutamiz va umid qilamiz" (Gal. 5:5).

"Fazl bilan, iymon orqali qutqardingiz va bu – o‘zingizdan emas, bu Xudoning in’omidir; amallar tufayli emas, hech kim magrur bo‘lmasin" (Ef. 2:8–9).

480. Yaxshi amallarsiz haqiqiy sevgi bo‘lishi mumkinmi?

Yaxshi amallarsiz bo‘lgan sevgi – soxtadir. Haqiqiy sevgi tabiiy ravishda yaxshi amallarda namoyon bo‘ladi.

Rabbi Iso Masih aytadi: "Kim mening amrlarimni bilsa va ularni bajarsa, shu meni sevadi… Kim meni sevsa, mening so‘zlarimni saqlaydi" (Yox. 14:21, 23).

Havoriy Yoxann yozadi:

"Xudoni sevish – uning amrlarini bajarmoqdir" (1Yox. 5:3).

"Keling, sevgimiz so‘z yoki til bilan emas, balki ish va haqiqat bilan bo‘lsin" (1Yox. 3:18).

Xudoning Qonuni va Amrlari Haqida

481. Yaxshi amallarni yomon amallardan qanday farqlash mumkin?

Yaxshi va yomon amallarni farqlash uchun quyidagilar muhim:

- Ichki Xudo qonuni – vijdon guvohligi,

- Tashqi Xudo qonuni – Xudoning amrlari.

482. Muqaddas Yozuvda ichki Xudo qonuni haqida nima deyilgan?

Muqaddas Yozuvda ichki qonun haqida shunday deyilgan:

"Ular shuni ko‘rsatadiki, qonun ishi ularning qalblariga yozilgan; ularning vijdonlari guvohlik beradi va fikrlari bir-birlarini ayblaydi yoki oqlaydi" (Rim. 2:15).

483. Agar odamlarda ichki qonun bo‘lsa, tashqi qonun nega berilgan?

Tashqi qonun shu sababga ko‘ra berilganki, odamlar ichki qonunga bo‘ysunmagan va go‘r-g‘unoh hayot kechirib, ruhiy qonun ovozi ni quloqdan chiqargan. Shuning uchun ularga amrlar shaklida tashqi eslatma berilgan. Tashqi qonun "qonunbuzarliklar tufayli" berilgan (Gal. 3:19).

484. Xudoning tashqi qonuni odamlarga qanday berilgan?

Ibrohim avlodidan bo‘lgan yahudiylar Misr qulligidan mo‘jizaviy tarzda qutqarilganida, va’d qilingan yurtga borish yo‘lida, Sinay cho‘lida, Sinay tog‘ida Xudo o‘zining borligini olov va bulutda namoyon qildi va isroilliklarning rahbari payg‘ambar Muso orqali qonunni (amrlarni) berdi.

485. Xudo qonunining asosiy va umumiy amrlari qanday?

Xudo qonunining asosiy va umumiy amrlari – bu ikkita lavh (tosh taxta)ga yozilgan o‘n amrdir:

1. Men – Rabbi, Xudoyingman; mening oldimda boshqa xudolar bo‘lmasin.

2. O‘zingga but yasama, osmondagi, yerdagi yoki suv ostidagi narsalarning suratini yasab, ularga sig‘inma va ularga xizmat qilma.

3. Rabbi Xudoyingning ismini behuda aytma.

4. Dam olish kunini eslab, uni muqaddas tut; olti kun ishla, yettinchi kun – Rabbi Xudoyingga bag‘ishlangan dam olish kuni bo‘lsin.

5. Otang va onangni hurmat qil, shunda yaxshi umr ko‘rasan va yurtda uzoq yashaysan.

6. Qotillik qilma.

7. Zino qilma.

8. O‘g‘irlik qilma.

9. Qo‘shningga yolg‘on guvohlik berma.

10. Qo‘shningning uyiga, xotiniga, dalasiga, quliga, kullariga, ho‘kiziga, eshagiga yoki uning biron narsasiga ko‘z qo‘yma (Xit. 20:1-17).

486. Bu amrlar boshqa xalqqa berilgan bo‘lsa ham, biz ularga amal qilishimiz kerakmi?

Bu amrlar isroil xalqiga berilgan, lekin biz ham ularga amal qilishimiz kerak, chunki ular aslida havoriy Pavlusning aytishicha, barcha odamlarning qalbiga yozilgan qonundir va hamma unga amal qilishi lozim.

487. Iso Masih ham o‘n amrga amal qilishni o‘rgatganmi?

Rabbi Iso Masih abadiy hayotga erishish uchun amrlarni saqlashni, ularni tushunish va undan oldingidan ham mukammalroq bajara olishni o‘rgatgan (Mat. 19:17 va 5-bobga qarang).

Ikki lavhaga bo‘lingan amrlar haqida

488. Amrlarning ikki lavhaga bo‘linishi nimani anglatadi?

Amrlarning ikki lavhaga bo‘linishi, ularda ikki turdagi sevgi – Xudoga va qo‘shninga bo‘lgan sevgi, shuningdek, ikkita turdagi burchlar mavjudligini anglatadi.

489. "Qonundagi eng katta amr qaysi?" degan savolga Rabbi Iso Masih shunday javob bergan:

"Rabbi Xudoyingni butun qalbing, butun joning va butun aqling bilan sev. Bu birinchi va eng katta amrdir. Ikkinchisi ham shunga o‘xshash: qo‘shningni o‘zing kabi sev. Butun qonun va payg‘ambarlar shu ikkita amrga asoslangan" (Mat. 22:36-40).

490. Kimlar bizning qo‘shnimiz hisoblanadi?

Barcha odamlar bizning qo‘shnimizdir, chunki hammamiz bir Xudoning mavjudoti va bir inson (Odam) avlodidirmiz. Biroq, imondagi birodarlar – Rabbi Iso Masihga ishonganlar – biz uchun alohida yaqin, chunki ular ko‘kdagi bir Otamizning farzandlaridir.

491. Nega o‘zimizni sevish haqida alohida amr yo‘q?

O‘zimizni sevish haqida alohida amr yo‘q, chunki inson tabiatan "hech kim hech qachon o‘z taniga nafratlanmaydi, balki uni boqadi va parvarish qiladi" (Ef. 5:29).

492. Xudoni, qo‘shnini va o‘zimizni sevishda qanday tartib bo‘lishi kerak?

O‘zimizni faqat Xudo uchun va qisman qo‘shnilarimiz uchun sevishimiz kerak. Qo‘shnilarimizni esa Xudo uchun sevishimiz lozim. Xudoni esa hammadan ko‘proq va Unga O‘zi uchun muhabbat bilan yondashishimiz zarur. O‘zimizga bo‘lgan sevgimizni qo‘shnilarimizga bo‘lgan muhabbatga, ikkalasini esa Xudoga bo‘lgan sevgimizga qurbon qilishimiz kerak.

"Hech kim uchun o‘z jonini qo‘yishdan katta muhabbat yo‘q" (Yox. 15:13).

Iso Masih aytadi: "Kim otasini yoki onasini Menidan ko‘proq sevsa, Menga loyiq emas. Kim o‘g‘lini yoki qizini Menidan ko‘proq sevsa, Menga loyiq emas" (Mat. 10:37).

493. Agar butun qonun ikkita amrda mavjud bo‘lsa, nega u o‘ntaga bo‘lingan?

Garchi butun qonun ikkita amrda mujassam bo‘lsa-da, u Xudoga va qo‘shniga bo‘lgan burchlarimizni aniqroq ko‘rsatish uchun o‘nta amrga bo‘lingan.

494. Qaysi amrlarda Xudoga bo‘lgan burchlarimiz bayon etilgan?

Xudoga bo‘lgan burchlarimiz dastlabki to‘rtta amrda bayon etilgan.

495. Xudoga bo‘lgan burchlarimiz nimadan iborat?

- Birinchi amr – haqiqiy Xudoni bilish va hurmat qilish.

- Ikkinchi amr – noto‘g‘ri ilohlarga sig‘inishdan saqlanish.

- Uchinchi amr – Xudoga bo‘lgan hurmatni hatto so‘z bilan ham buzmaslik.

- To‘rtinchi amr – ibodat vaqtini va tartibini saqlash.

496. Qaysi amrlarda qo‘shnilarimizga bo‘lgan burchlarimiz bayon etilgan?

Qo‘shnilarimizga bo‘lgan burchlarimiz so‘nggi oltita amrda bayon etilgan.

497. Qo‘shnilarimizga bo‘lgan burchlarimiz nimadan iborat?

- Beshinchi amr – qo‘shnilarimizni, ayniqsa ota-onamizni sevish va hurmat qilish.

- Oltinchi amr – qo‘shnilarimizning hayotiga zarar yetkazmaslik.

- Yettinchi amr – ularning axloq tozaligiga putur yetkazmaslik.

- Sakkizinchi amr – ularning mol-mulkiga tegmaslik.

- To‘qqizinchi amr – ularga so‘z bilan zarar bermaslik.

- O‘ninchi amr – hatto ularga zarar yetkazishni xohlamaslik.

498. O‘zimizga bo‘lgan burchlarimiz nimadan iborat?

O‘zimizga bo‘lgan burchlarimiz qo‘shnilarimizga bo‘lgan amrlarda mujassam, chunki qo‘shnini o‘zingiz kabi sevish kerak.

Birinchi amr haqida

499. "Men – Rabbi, Xudoyingman" so‘zlari nimani anglatadi?

"Men – Rabbi, Xudoyingman" so‘zlari bilan Xudo insonga O‘zini ko‘rsatadi va shu orqali Rabbini Xudo sifatida bilishni buyuradi.

500. Biz Xudoni qanday bilishimiz kerak?

Xudoni bilish buyrug‘idan quyidagi maxsus burchlar kelib chiqadi:

- Xudoni bilishni – barcha bilimlardan muhimroq deb bilish;

- Xudo va Uning ishlari haqida cherkovda tushuntirishlarni diqqat bilan tinglash va uyda bu haqda so‘fiyona gaplashish;

- Xudoni bilishga o‘rgatadigan kitoblarni, birinchi navbatda Muqaddas Yozuvni, ikkinchi navbatda avliyolar asarlarini o‘qish yoki tinglash.

501. "Mening oldimda boshqa xudolar bo‘lmasin" so‘zlari nimani buyuradi?

Bu so‘zlar bilan yagona haqiqiy Xudoga murojaat qilish va Undan qo‘rqish, ya’ni Uni hurmat qilish buyuriladi.

502. Ichki ibodatga oid burchlar qanday?

Ichki ibodatga quyidagilar kiradi:

- Xudoga ishonish;

- Xudo oldida yurish, ya’ni Xudoni eslab, har doim ehtiyotkorlik bilan harakat qilish, chunki U nafaqat amallarimizni, balki eng yashirin fikrlarimizni ham ko‘radi;

- Xudodan qo‘rqish, ya’ni ko‘k Otamizning g‘azabini o‘zimiz uchun eng katta baxtsizlik deb bilish va shuning uchun Uni g‘azablantirmaslikka harakat qilish;

- Xudoga ishonch bilan umid qilish;

- Xudoni sevish;

- Xudoga itoat qilish, ya’ni U buyurgan ishlarni bajarishga doimo tayyor bo‘lish va U biz bilan xohlaganimizdek qilmaganda norozi bo‘lmaslik;

- Xudoga eng oliy mavjud sifatida sig‘inish;

- Xudoni mukammal sifatida ulug‘lash;

- Xudoni Yarotuvchi, Razzok va Qutqaruvchi sifatida shukrona bilan eslash;

- Har bir yaxshi ishda Xudoni mehribon va qudratli yordamchi sifatida chaqirish.

503. Tashqi ibodatga oid burchlar qanday?

Tashqi ibodatga quyidagilar kiradi:

- Xudoni iqror etish, ya’ni Uning bizning Xudomiz ekanligini tan olish va hatto U uchun azob chekish yoki o‘lish kerak bo‘lsa ham, Undan voz kechmaslik;

- Xudo tomonidan belgilangan va Pravoslav Cherkovi tomonidan tashkil etilgan jamoat ibodatlarida qatnashish.

504. Birinchi amrga qarshi qanday gunohlar mavjud?

Birinchi amrga qarshi quyidagi gunohlar kiradi:

1. Xudosizlik – "Xudo yo‘q" deganlarning ahmoqona fikri (Zabur 13:1).

2. Ko‘p xudolarga sig‘inish – yagona haqiqiy Xudo o‘rniga ko‘plab soxta ilohlarni tan olish.

3. Iymonsizlik – Xudo borligini tan olib ham, Uning hidoyati va vahyi haqida shubhalanish.

4. Bid’at – diniy ta’limotga Xudoning haqiqatiga zid fikrlarni qo‘shish.

5. Bo‘linish – Pravoslav Katolik Cherkovidan va yagona ibodatdan o‘z ixtiyori bilan voz kechish.

6. Xudodan voz kechish – qo‘rquv yoki foyda uchun haqiqiy iymondan qaytish.

7. Umidsizlik – Xudoning fazli va najotidan butunlay umid uzish.

8. Sehrgarlik – Xudoning qudratiga ishonishni tashlab, maxfiy va ko‘pincha yovuz jonzotlar kuchlariga ishonish.

9. Xurofot – oddiy narsalarga ilohiy kuch berib, ularga Xudo o‘rniga ishonish yoki ularga qo‘rqish (masalan, faqat eski kitob orqali najot topish mumkin deb ishonish, garchi yangi kitob ham bir xil ta’limotni o‘z ichiga olsa ham).

10. Taqvodorlikni o‘rganish, ibodat va jamoat marosimlarida dangasalik.

11. Biror narsani Xudodan ko‘ra ko‘proq sevish.

12. Odamlarga yoqinish – Xudoning roziligiga zid ravishda odamlarni mamnun qilish.

13. Odamlarga ishonish – o‘z yoki boshqalarning qobiliyatiga ishonib, Xudoning rahmati va yordamiga umid qilmaslik.

505. Nega odamlarga yoqinish va odamlarga ishonish birinchi amrga ziddir?

Odamlarga yoqinish va odamlarga ishonish birinchi amrga ziddir, chunki biz yoqintirgan yoki umid bog‘lagan odamga ishonib, Xudoni unutganimizda, u biz uchun qandaydir ma’noda haqiqiy Xudo o‘rniga boshqa bir "xudo"ga aylanadi.

506. Muqaddas Yozuvda odamlarga yoqinish haqida shunday deyilgan:

"Agar men hali ham odamlarga yoqinishni istasam, Masihning quli bo‘lmas edim" (Gal. 1:10).

507. Muqaddas Yozuv odamlarga ishonish haqida shunday deydi:

"Rabbi shunday deydi: «Odamga ishongan va go‘shtni tayanch qilib olgan, qalbi Rabbidan yiroqlashgan kishi la’natlangan»" (Yer. 17:5).

508. Xudo oldidagi burchlarimizni qanday bajaramiz?

Xudo oldidagi burchlarimizni bajarish uchun o‘zimizdan voz kechishimiz kerak.

"Kim mening izimdan yurmoqchi bo‘lsa, – deydi Rabbi Iso Masih, – o‘zidan voz kechsin" (Mar. 8:34).

509. O‘zidan voz kechish nimani anglatadi?

Avliyo Vasiliy Buyukning tushuntirishiga ko‘ra: O‘zidan voz kechgan kishi – bu o‘zida eski, yolg‘on nafsni yengib, taqvoga to‘sqinlik qiladigan dunyoviy ehtiroslardan qutulgan kishi. To‘liq voz kechish esa, hatto hayotga ham befarq bo‘lish va o‘lim haqida, o‘ziga ishonmasdan, fikr yuritishdir (Keng qamrovli axloqiy javoblar, 8).

510. O‘zidan voz kechgan kishi xursand bo‘la oladimi?

O‘zidan voz kechgan va ko‘plab tabiiy lazzatlardan mahrum bo‘lgan kishi Xudoning inoyatli ilohiy taskini his qilishi mumkin, hatto azob-uqubatlar ham bu taskinini buzolmaydi.

"Xristoning azoblari bizda qancha ko‘p bo‘lsa, Xristo orqali bizning taskinimiz ham shuncha ko‘payadi" (2Kor. 1:5).

511. Birinchi amrni buzmasdan, yana kimlarni hurmat qilishimiz kerak?

Yagona Xudoga sig‘inishni buyuradigan amrga muvofiq, farishtalar va avliyolarni ham to‘g‘ri hurmat qilishimiz kerak. Chunki biz ularda yashayotgan va amal qilayotgan Xudo inoyatini hurmat qilamiz va ular orqali Xudondan yordam so‘raymiz.

Muhim izoh: Avliyolarga sig‘inmasdan, faqat ularni hurmat qilish va ularning duo qilishini so‘rash orqali Xudoga murojaat qilish kerak. Chunki asl kuch va qudrat faqat Xudoga xosdir.

Ikkinchi amr haqida

512. But nima?

Ikkinchi amrda but haqida gap boriladi. Amrda but - bu osmonda, yerdagi yoki suvda yashovchi mavjudotlarning tasviri bo'lib, unga Xudo o'rniga sig'iniladi va xizmat qilinadi, deb tushuntirilgan.

513. Ikkinchi amr nimalarga sig'inishni taqiqlaydi?

Ikkinchi amr butlarga soxta xudolar yoki yolg'on xudolarning tasvirlari sifatida sig'inishni taqiqlaydi.

514. Muqaddas tasvirlar ham shu tarzda taqiqlanadimi?

Har qanday muqaddas tasvirlarga ega bo'lish umuman taqiqlanmagan. Buni shundan ko'rish mumkinki, Xudo tomonidan butlarni taqiqlovchi amr berilgan payg'ambar Muso, shu bilan birga Xudodan yahudiylarning ko'chma ibodatxonasida (skiniyada) keruvlarning oltin muqaddas tasvirlarini o'rnatish, ustiga ibodatxonaning ichki qismida, xalq Xudoga sig'inish uchun murojaat qiladigan joyda o'rnatish buyrug'ini olgan.

515. Bu misol Pravoslav Cherkovida Muqaddas Ikonlardan to'g'ri foydalanishning to'g'riligini tushuntiradi.

516. Ikona nima?

"Ikona" so'zi yunonchadan "obraz" yoki "tasvir" deb tarjima qilinadi. Pravoslav Cherkovida bu Xudoning go'yo shaxsida namoyon bo'lgani, Rabbi Iso Masih, Uning Pokiza Onasi va avliyolarining muqaddas tasvirlari deb ataladi.

517. Ikonlardan foydalanish ikkinchi amrga zidmi?

"Muqaddas ikonalardan foydalanish faqat ularga xudo sifatida sig'inilganda ikkinchi amrga zid bo'lardi. Ammo ularni muqaddas tasvirlar sifatida hurmat qilish va Xudoning ishlari va Uning avliyolarini xotirlash uchun ulardan foydalanish bu amrga qat'iyan zid emas, chunki bunday holda ikonalar harflar o'rniga yuzlar va narsalar tasvirlangan kitoblarga o'xshaydi" (qarang: avliyo Grigoriy Buyuk. Xatlar, 9-kitob, 9-xat, Seren episkopiga).

518. Ikonlarga qanday sig'inish kerak?

Ikonlarga qaraganimizda, aql bilan ularda tasvirlangan Xudoni va avliyolarni ko'rishimiz kerak.

519. Ikkinchi amrga qarshi gunoh qanday ataladi?

Ikkinchi amrga qarshi gunoh butparastlik deb ataladi.

520. Ikkinchi amrni buzadigan yana qanday gunohlar bor?

Qo'pol butparastlikdan tashqari, ikkinchi amrga qarshi yanada nozik gunohlar mavjud bo'lib, ularga quyidagilar kiradi: ochko'zlik yoki pulga ishtiyoq (moddiy ne'matlarga intilish); qorni to'ydirish, yoki lazzatbaxshlik, ortiqcha ovqatlanish va ichkilikbozlik; mag'rurlik, shu jumladan ko'zbo'yamachilik.

521. Nega ochko'zlik ikkinchi amrga zid?

Ochko'zlik butparastlikka tegishli. Havoriy Pavlus aytadi: "Ochko'zlik... butparastlikdir" (Kol. 3:5). Chunki ochko'z odam boylikka Xudodan ko'ra ko'proq xizmat qiladi.

522. Ochko'zlikka qarshi nima?

Ikkinchi amr ochko'zlikni taqiqlaydi va shu orqali moddiy narsalarga ishtiyoqsizlik va saxiylikni o'rgatadi.

523. Nega ortiqcha ovqatlanish ikkinchi amrga zid?

Ortiqcha ovqatlanish butparastlik hisoblanadi, chunki bunday odamlar hissiy lazzatlarni eng yuqori qadarga qo'yadi. Shu sababli havoriy aytadi: "Ularning xudosi - qornidir" (Fil. 3:19), ya'ni ular uchun qorin butdir.

524. Ortiqcha ovqatlanishga qarshi nima?

Ikkinchi amr ortiqcha ovqatlanishni taqiqlab, nafsni boshqarish va ro'za tutishni o'rgatadi.

525. Nega mag'rurlik va ko'zbo'yamachilik ikkinchi amrga zid?

Mag'rurlik va ko'zbo'yamachilik butparastlikdir, chunki mag'rur odam o'z qobiliyatlari va afzalliklarini haddan tashqari qadrlaydi (ular unga but bo'ladi), ko'zbo'yamachilar esa boshqalarning ham bu "but"ga sig'inishini istaydi. Buni Bobil shohi Navuxodonosorning o'zi uchun oltin but yasatib, hammaga unga sig'inishni buyurgani misolida ko'rish mumkin (Doni. 3-bob).

526. Butparastlikka yaqin bo'lgan yomonlik qaysi?

Butparastlikka yaqin yomonlik - ikkiyuzlamachilikdir, ya'ni odamning ro'za tutish kabi tashqi diniy amallarni xalq oldida obro' qozonish uchun qilishi, lekin qalbi tozaligiga e'tibor bermasligi (Mat. 6:5-7).

527. Mag'rurlik, ko'zbo'yamachilik va ikkiyuzlamachilikga qarshi nima?

Ikkinchi amr bu yomonliklarni taqiqlab, kamtarlik va yaxshi ishlarni maxfiylikda qilishni o'rgatadi.

Uchinchi amr haqida

528. Xudo ismi qachon behuda aytiladi?

Xudo ismi behuda aytiladi, agar u:

- foydasiz va befoyda suhbatlarda ishlatilsa

- ayniqsa yolg'on gapda yoki hurmatsizlarcha aytilsa

529. Uchinchi amr qanday gunohlarni taqiqlaydi?

Uchinchi amr quyidagi gunohlarni taqiqlaydi:

- Xudoga nisbatan qo'pol so'zlar (kufr)

- Xudoning taqdiriga norozilik

- Muqaddas narsalarni masxara qilish (ko'knorlik)

- Duoga e'tiborsizlik

- Yolg'on qasamyod

- To'g'ri qasamyodni bajarmaslik

- Xudoga berilgan va'dalarni buzish

- Oddiy suhbatlarda qasamyodni beparvolik bilan ishlatish

530. Muqaddas Yozuv oddiy suhbatlarda qasamyod haqida nima deydi?

Muqaddas Yozuv oddiy suhbatlarda qasamyodni qat'iyan taqiqlaydi:

"Sizlarga aytaman: umuman qasamyod qilmang... Sizning so'zingiz "ha" yoki "yo'q" bo'lsin. Bundan ortiq narsa yovuzdan" (Mat. 5:34,37).

531. Jamiyat ishlarida qasamyod taqiqlanadimi?

Jamiyat ishlarida qasamyod taqiqlanmagan. Havoriy Pavlus aytadi:

"Odamlar eng ulug'iga qasam ichadilar va qasam har bir janjallarni tugatadi. Shunday qilib, Xudo ham o'z va'dasini mustahkamlagisi kelib, qasam orqali ishontirdi" (Ivr. 6:16-17).

Shunday qilib, agar Xudo O'zi qasamdan foydalangansa, biz ham muhim holatlarda, qonuniy hokimiyat talabiga binoan, qasamyod va ant ichishimiz mumkin - albatta hurmat bilan va buzmaslik niyati bilan.

To'rtinchi amr haqida

532. Nega aynan ettinchi kun Xudoga bag'ishlangan?

Ettinchi kun (boshqa kun emas) Xudoga bag'ishlangan, chunki Xudo dunyoni olti kunda yaratdi, ettinchi kunda esa yaratish ishlaridan dam oldi.

533. Xristian cherkovida qadimgi shartning dam olish kuni - shanba qanday nishonlanadi?

Shanba kuni (haftaning kalendar kuni sifatida) xristian cherkovida katta bayram sifatida nishonlanmaydi. Biroq, dunyoning yaratilishi xotirasi va dastlabki bayramlarning davomi sifatida boshqa kunlardan ro'za tutmaslik bilan ajralib turadi.

534. Xristian cherkovida to'rtinchi amr qanday bajariladi?

Xristian cherkovida har olti kundan keyin ettinchi kun nishonlanadi, lekin bu haftaning oxirgi kuni (shanba) emas, balki har bir haftaning birinchi kuni - yakshanba.

535. Yakshanba kuni qachondan beri nishonlanadi?

Yakshanba kuni Masihning tirilishidan boshlab nishonlanadi.

536. Muqaddas Yozuvda yakshanba kunini nishonlash haqida nima deyilgan?

Havoriylar ishlari kitobida shanbadan keyingi birinchi kun (yakshanba)da shogirdlar (ya'ni xristianlar)ning non sindirish (ya'ni Muqaddas Kommuniya marosimini o'tkazish) uchun yig'ilishi haqida eslatib o'tilgan (Hav.Ish. 20:7). Yoxannning Vahiy kitobida ham "hafta kuni" (yakshanba) haqida gap boradi (Vah. 1:10).

537. Qadimgi Ahd cherkovida shanba nomi ostida boshqa kunlar ham nazarda tutilganmi?

Ettinchi kun yoki shanba nomi ostida Qadimgi Ahd cherkovida bayram yoki ro'za uchun belgilangan boshqa kunlar ham nazarda tutilgan, masalan, Pasxa bayrami, tozalanish kuni. Xuddi shunday, xristian cherkovida ham yakshanba kunidan tashqari, Xudo shon-sharafi va Pokiza Bibi Maryam hamda boshqa avliyolar sharafiga belgilangan bayramlar va ro'zalarni saqlash kerak.

538. Pravoslav cherkovida qanday asosiy bayramlar belgilangan?

Asosiy bayramlar - bu Xudo O'g'lining inson shaklida paydo bo'lishi va Xudolikning namoyon bo'lishi bilan bog'liq asosiy voqealarni xotirlash uchun belgilangan bayramlar; shuningdek, Pokiza Bibi Maryam sharafiga, u Xudo O'g'lining inson shaklida paydo bo'lishida xizmat qilgani uchun belgilangan bayramlar. Voqealar tartibida quyidagi bayramlar mavjud:

- Pokiza Bibi Maryamning tug'ilgan kuni (8/21-sentyabr)

- Uning Xudoga bag'ishlanishi uchun ibodatxonaga kiritilgan kuni (21-noyabr/4-dekabr)

- Xushxabar kuni (25-mart/7-aprel)

- Masihning tug'ilgan kuni (25-dekabr/7-yanvar)

- Xudoning suvga cho'mdirilgan kuni va Muqaddas Uchlikning namoyon bo'lishi (6/19-yanvar)

- Xudoning ibodatxonada Simeon bilan uchrashgan kuni (2/15-fevral)

- Xudoning o'zgarish kuni (6/19-avgust)

- Xudoning Quddusga kirgan kuni (Pasxadan bir hafta oldin, yakshanba)

- Masihning tirilish bayrami, Pasxa - bayramlar bayrami, abadiy bayramning boshlanishi

- Xudoning osmonga ko'tarilgan kuni (Pasxadan 40 kun keyin, payshanba)

- Muqaddas Uchlik bayrami va Muqaddas Ruhning tushgan kuni (Pasxadan 50 kun keyin, yakshanba)

- Pokiza Bibi Maryamning vafot etgan kuni (15/28-avgust)

- Xudoning xochini ko'targan kuni (14/27-sentyabr)

539. Pravoslav cherkovidagi eng muhim ro'za qaysi?

Eng muhim ro'za - Buyuk ro'za yoki Muqaddas Qirq kunlik ro'za.

540. Nega Buyuk ro'za Qirq kunlik deb ataladi?

Buyuk ro'za Qirq kunlik deb ataladi, chunki u (Masihning azob-uqubatlari haftasini hisobga olmaganda) qirq kun davom etadi.

541. Buyuk Ro‘za nega qirq kun davom etadi?

Buyuk Ro‘za qirq kun davom etadi, chunki Robbimiz Iso Masih O‘zi qirq kun ro‘za tutgan (Mat. 4:2-ga qarang).

542. Nega chorshanba va juma kunlari ro‘za tutish buyurilgan?

Chorshanba kuni ro‘za tutish – Robbimiz Iso Masihning azobga topshirilganligini eslash uchun, juma kuni esa – Uning azoblari va o‘limini xotirlash uchun buyurilgan.

543. Pravoslav Cherkovida boshqa ro‘zalar nega o‘rnatilgan?

Rojdestvo va Uspeniye ro‘zalari shu ro‘zalardan keyin keladigan Iso Masihning tug‘ilishi va Muqaddas Bibi Maryamning ko‘kka ko‘tarilishi bayramlarini hurmat qilish uchun oldindan tiyinchilik bilan tayyorgarlik ko‘rish maqsadida o‘rnatilgan; apostollar ro‘zasi esa – Injilni targ‘ib qilish uchun o‘zlarini tayyorlashda ro‘za tutgan apostollarga taqlid qilish uchun (Ish. 13:3).

544. Bayram kunlarini qanday o‘tkazish kerak?

Bayram kunlarini quyidagicha o‘tkazish kerak: bu kunlarda ishlamaslik yoki dunyoviy va kundalik ishlar bilan shug‘ullanmaslik kerak; ularni muqaddas saqlash, ya’ni bu kunlarda Xudo shon-sharafi uchun muqaddas va ruhiy ishlarni bajarmoq kerak.

545. Nega bayram kunlarida ishlash taqiqlangan?

Bayram kunlarida ishlash, muqaddas va Xudoga yoqqan ishlarni to‘siqsiz bajara olish uchun taqiqlangan.

546. Bayram kunlarida nima qilish kerak?

Bayram kunlarida quyidagilarni qilish kerak: jamoat ibodati va Xudo so‘zidan ta’lim olish uchun cherkovga borish; shuningdek, uyda ibodat qilish, foydali kitoblar o‘qish yoki ruhiy suhbatlar o‘tkazish; o‘z mol-mulkining bir qismini Xudoga bag‘ishlash va uni Cherkov ehtiyojlari, xizmatchilariga yordam va kambag‘allarga xayriya qilish uchun sarflash; kasallar va qamoqdagilarni tomosha qilish va boshqa nasroniy mehr-muhabbat ishlarini qilish.

547. Ish kunlarida ham shunday qilish kerakmi?

Bunday ishlarni ish kunlarida ham qilish mumkin – va kim qila olsa, yaxshidir. Kimga ish to‘sqinlik qilsa, u hech bo‘lmaganda bayram kunlarini shunday ishlar bilan muqaddaslasin. Har kuni ertalab va kechqurun, ovqatdan oldin va keyin, iloji boricha har bir ish boshlash va tugatishda ibodat qilish kerak.

548. Nega bayram kunlarida yaramas ishlar qilish ayniqsa gunoh hisoblanadi?

Bayramlarda beparvo o‘yinlar va tomoshalar, dunyoviy qo‘shiqlar, ovqat va ichimliklarda haddan tashqari isrof qilish kabi ishlarga ruxsat beradiganlar – bayramlarning muqaddasligini haqorat qiladilar. Agar foydali va begunoh ishlar muqaddas kunlarga mos kelmasa, undan ham ko‘proq foydasiz, nafsoniy va yaramas ishlar mos kelmaydi.

549. To‘rtinchi amr ishlamaslik va parokandalikni qoralaydimi?

To‘rtinchi amr olti kun ishlash haqida gapirganda, shubhasiz, ish kunlarida ishlamay, bekorchi va behuda vaqt o‘tkazadiganlarni qoralaydi.

Beshinchi amr haqida

550. Muqaddas Kitob ota-onalarga qanday munosabatda bo‘lishni o‘rgatadi?

Beshinchi amr ota-onalarga nisbatan maxsus burchlarni buyuradi, ularga hurmat ko‘rsatishni o‘rgatadi: ularga hurmatli munosabatda bo‘lish; ularga itoat qilish; ularni kasallik va qarilik paytida boqish va g‘amxo‘rlik qilish; vafotlaridan keyin ham, tirikliklarida bo‘lgani kabi, ularning jonlari najoti uchun duo qilish va Xudo qonuni va fuqarolik qonuniga zid bo‘lmagan vasiyatlarini sodiq bajarish (2Mak. 12:43–44; Yer. 35:18–19; Muqaddas Ioann Damaskinning “Vafot etganlar haqida” so‘ziga qarang).

551. Ota-onalarga hurmatsizlik qilish gunohi qanchalik og‘ir?

Ota-onalarni sevish va ularga hurmat ko‘rsatish qanchalik oson va tabiiy bo‘lsa (chunki biz hayotimizni ularga boramiz), ularga hurmatsizlik qilish gunohi ham shunchalik og‘irdir. Shuning uchun Muso qonunida ota yoki onaga haqorat qilish uchun o‘lim jazosi belgilangan (Qurbonliklar 21:16-ga qarang).

552. Nega beshinchi amrga farovonlik va uzoq umr va’di qo‘shilgan?

Bu amrni bajarishga rag‘batlantirish uchun aniq mukofot sifatida, chunki u ham oilaviy, ham ijtimoiy hayot tartibining asosidir.

553. Farovonlik va uzoq umr va’di qanday amalga oshadi?

Qadimgi patriarxlar va avliyolarning misollari shuni ko‘rsatadiki, Xudo ota-onalarning duo va barakotiga maxsus quvvat beradi (Ibtido 27-bobga qarang).

“Otaning barakoti bolalarning uylarini mustahkamlaydi” (Sirax 3:9).

Xudo yerda ota-onalarga hurmat ko‘rsatganlarning hayotini maxsus himoya qiladi va ularning farovonligini ta’minlaydi; va qilingan fazilat uchun mukofot sifatida ularga osmon Vatanida abadiy va baxtiyor hayot ato qiladi.

554. Nega yaqinlarni sevish haqidagi amrlarda birinchi navbatda ota-onalar tilga olinadi?

Yaqinlarni sevish haqidagi amrlarda birinchi navbatda ota-onalar haqida gapiriladi, chunki ota-onalar tabiatan bizga hammadan yaqindirlar.

555. Ota-onalardan tashqari kimlarga hurmat ko‘rsatishimiz kerak?

Beshinchi amrda “ota-onalar” nomi ostida biz uchun ota-ona o‘rnida bo‘lgan barcha insonlar tushunilishi kerak.

556. Biz uchun ota-ona o‘rnini kimlar bosadi?

Biz uchun ota-ona o‘rnini quyidagilar egallaydi:

- Vatan, chunki u katta oiladir, unda Hukmdor – ota, fuqarolar esa Hukmdor va Vatanning farzandlaridir;

- Ruhoniylar va ma’naviy o‘qituvchilar, chunki ular ta’lim va Muqaddas Marosimlar orqali bizni ma’naviy hayotga tug‘diradilar va unda tarbiyalaydilar;

- Yoshiga katta bo‘lganlar;

- Xayrixohlar;

- Turli jihatdan rahbarlik qiluvchilar.

557. Muqaddas Kitob Hukmdorga hurmat haqida nima deydi?

Muqaddas Kitob Hukmdorga hurmat haqida shunday deydi:

“Har bir jon oliy hokimiyatga bo‘ysunsin: chunki hokimiyat Xudosiz bo‘lgani yo‘q; mavjud hokimiyatlar Xudo tomonidan o‘rnatilgan. Shuning uchun hokimiyatga qarshilik ko‘rsatuvchi Xudoning tartibiga qarshilik ko‘rsatadi” (Rim. 13:1–2).

“Shuning uchun nafaqat jazo qo‘rquvidan, balki vijdonan ham itoat qilish kerak” (Rim. 13:5).

“Ey og‘lim, Xudodan va podshodan qo‘rq; isyonchilar bilan hamroh bo‘lma” (Masal. 24:21).

“Sezarga Sezarning, Xudoga Xudoning haqqini bering” (Mat. 22:21).

“Xudodan qo‘rqing, podshoni hurmat qiling” (1Pet. 2:17).

558. Hukmdor va Vatanga bo‘lgan muhabbatimiz qadar cho‘zilishi kerak?

Hukmdor va Vatanga bo‘lgan muhabbatimiz ular uchun jonimizni fido qilishga tayyor bo‘lishgacha cho‘zilishi kerak (Yahyo 15:13-ga qarang).

559. Muqaddas Kitob ruhoniylar va ma’naviy o‘qituvchilarga hurmat haqida nima deydi?

Muqaddas Kitob ruhoniylar va ma’naviy o‘qituvchilarga hurmat haqida shunday deydi:

“O‘qituvchilaringizga bo‘ysuning va itoat qiling: chunki ular jonlaringiz uchun javobgar bo‘lib, doimo g‘amxo‘rlik qiladilar; ular buni xursandchilik bilan, nolimasdan bajarsinlar: bu siz uchun foydali emas” (Ibroniy. 13:17).

560. Muqaddas Kitob yoshga kattalarga hurmat haqida nima deydi?

Muqaddas Kitobda yoshga kattalarni ota-onalarga o‘xshab hurmat qilish haqida maxsus ko‘rsatma bor. Apostol Pavlus apostol Timofeyga shunday yozgan:

“Qariyani ayblama, balki otadek ogohlantir; yoshlarni – birodarlardek; keksa ayollarni – onalardek; yosh ayollarni – opalardek” (1Tim. 5:1–2).

“Oq sochli oldida tur, keksalarga hurmat ko‘rsat va Xudongdan qo‘rq” (Muqaddaslar 19:32)

561. Muqaddas Kitob xayrixohlarga hurmat haqida nima deydi?

Xayrixohlarni ota-onalar kabi hurmat qilish kerakligini Robbimiz Iso Masihning o‘zi tasdiqlaydi: U Yusufga itoat qilgan, garchi Yusuf Uning haqiqiy otasi emas, balki tarbiyachisi bo‘lgan bo‘lsa ham (Luka 2:51-ga qarang).

562. Yana kimlarni ota-ona kabi hurmat qilish kerak?

Ota-onalardan keyin ularga o‘xshab hurmat qilinadigan boshqalar ham bor:

- Bizni diniy tarbiyalaydiganlar – o‘qituvchilar va murabbiylar;

- Jamiyatdagi tartibsizliklardan himoya qiluvchilar – fuqarolik rahbarlari;

- Qonunlar kuchi bilan bizni haqoratlardan saqlovchilar – sudyalar;

- Davlat tomonidan jamoat xavfsizligini dushmanlardan himoya qilish topshirilgan harbiy rahbarlar.

563. Muqaddas Kitob rahbarlarga hurmat haqida nima deydi?

Muqaddas Kitob turli rahbarlarga nisbatan burchlar haqida shunday deydi:

"Hammaga beriladigan narsani bering: kimga soliq – soliq, kimga boj – boj, kimga qo‘rquv – qo‘rquv, kimga hurmat – hurmat" (Rim. 13:7).

564. Muqaddas Kitob xizmatchilar va qullarning o‘z xo‘jayinlariga bo‘ysunishi haqida:

"Qullar, go‘yo Xristoga bo‘ysunganingizdek, qalbiingizning soddaligi bilan qo‘rquv va titrash bilan yerdagi xo‘jayinlaringizga bo‘ysuning. Odamlarga yoqish uchun ko‘zga tashlanadigan xizmat ko‘rsatish bilan emas, balki Xristoning qullari sifatida Xudoning irodasini samimiyat bilan bajarish bilan" (Ef. 6:5-6).

"Xizmatchilar, har qanday qo‘rquv bilan xo‘jayinlaringizga bo‘ysuning – nafaqat yaxshi va muloyimlariga, balki qo‘pollariga ham" (1Pet. 2:18).

565. Farzandlarga nisbatan qanday burchlar belgilangan?

Muqaddas Kitob farzandlarga nisbatan ota-onalarning burchlariga mos ravishda burchlarni belgilaydi:

"Ota-onalar, farzandlaringizni g‘azablantirmang, balki ularni Lordning tarbiyasi va o‘gitlarida tarbiyalang" (Ef. 6:4).

566. Muqaddas Kitob ruhoniyalarning o‘z jamoatiga munosabati haqida nima deydi?

Muqaddas Kitob ruhoniylarning o‘z ruhiy jamoatiga nisbatan burchlari haqida shunday deydi:

"Xudoning qo‘lingizdagi podasini boqing – majburan emas, balki ixtiyoriy ravishda va Xudoga yoqqan tarzda, yaramas foyda uchun emas, balki samimiyat bilan, Xudoning merosiga hukmronlik qilish bilan emas, balki podaga namunali bo‘lish bilan" (1Pet. 5:2-3).

567. Muqaddas Kitob rahbarlar va xo‘jayinlarning burchlari haqida nima deydi?

Muqaddas Kitob rahbarlar va xo‘jayinlarning burchlari haqida shunday deydi:

"Xo‘jayinlar, qullaringizga to‘g‘ri va adolatli munosabatda bo‘ling, chunki sizning ham osmonda Robbizingiz borligini bilgan holda" (Kol. 4:1).

568. Muqaddas Kitobga zid narsa talab qilinganda nima qilish kerak?

Agar ota-onalar yoki rahbarlar imon yoki Xudo qonuniga zid narsani talab qilsa, unda ularga apostollarning yahudiy rahbarlariga aytganidek javob berish kerak:

"Xudo oldida sizni eshitish Xudodan ko‘ra to‘g‘riroqmi – o‘zingiz hukm qiling" (Ish. 4:19).

Va imon va Xudo qonuni uchun qanday azob-uqubatlar kelishidan qat'iy nazar, barchasiga chidash kerak.

569. Beshinchi amr talab qilgan fazilat qanday nomlanadi?

Beshinchi amr talab qilgan fazilat – itoatkorlik deb ataladi.

Oltinchi amr haqida

570. Oltinchi amr nimalarni taqiqlaydi?

Oltinchi amr qotillikni, ya’ni yaqinimizning hayotini har qanday usulda olib qo‘yishni taqiqlaydi.

571. Har qanday qotillik qonunbuzarlikmi?

Har qanday hayotni olish qonunbuzarlik emas. Quyidagi holatlar qonunga zid qotillik hisoblanmaydi:

- Jinoyatchini adolat bilan o‘limga hukm qilish;

- Jang maydonida Vatan va Hukmdor uchun dushmanni o‘ldirish.

572. Bejiz qotillikka qanday munosabatda bo‘lish kerak?

Agar bejiz qotil kerakli ehtiyot choralarini ko‘rmagan bo‘lsa, u begunoh deb hisoblanmaydi. Har holda, u cherkov qoidalariga ko‘ra vijdonini tozalashi kerak.

573. Qonunbuzar qotillikka yana nimalar kiradi?

To‘g‘ridan-to‘g‘ri qotillikdan tashqari, quyidagilar ham shu jinoyatga kiritiladi:

- Sudya aybdorning begunohligini bilgan holda uni hukm qilganda;

- Kimdir qotilni yashirib yoki ozod qilib, unga yangi qotilliklar qilish imkoniyatini berganida;

- Kimdir yaqinini o‘limdan qutqarishi mumkin bo‘lganida, lekin qutqarmaganda (masalan, boy kambag‘alni ochlikdan o‘lishiga yo‘l qo‘yganda);

- Kimdir bo‘ysunuvchilarni kuchdan ortiq ish yoki qattiq jazolarga solib, ularning o‘limini tezlashtirganda;

- Kimdir nafsiga yoki boshqa yaramas ishlarga berilib, o‘z hayotini qisqartirganda (abort qilish yoki boshqaga abort qilishni maslahat berish ham qasddan qotillikka kiradi).

574. Nega o‘z joniga qasd qilish og‘ir gunoh hisoblanadi?

O‘z joniga qasd qilish eng og‘ir qotillik hisoblanadi. Agar o‘zimizga o‘xshagan insonni o‘ldirish tabiatga zid bo‘lsa, o‘zimizni o‘ldirish bundan ham katta ziddiyatdir. Bizning hayotimiz bizga emas, balki uni bergan Xudoga tegishli.

575. Nega duel katta gunoh hisoblanadi?

Chunki nizolarni hal qilish hukumat ishidir, duelda ishtirokchi esa o‘z ixtiyori bilan o‘zi va raqibi uchun o‘lim xavfi tug‘diradigan ishga qo‘l urgan bo‘ladi. Duelda uchta dahshatli jinoyat mavjud: hukumatga qarshi isyon, qotillik va o‘z joniga qasd qilish.

576. Ma’naviy qotillik nima?

Jismoniy qotillikdan tashqari, ma’naviy qotillik ham mavjud. Ma’naviy qotillik – yaqinni noto‘g‘ri yo‘lga boshlash, uni imonsizlikka yoki gunohga undash va shu orqali uning jonini ma’naviy o‘limga duchor qilishdir. Najotkorimiz aytadi:

"Kim Menga ishongan kichkinalardan birini yo‘ldan ozdirsa, uning bo‘yniga tegirmon tosh osilib, dengiz tubiga tashlangan bo‘lishi unga yaxshi bo‘lar edi" (Mat. 18:6).

577. Qotillik gunohiga yana nimalarni kiritish mumkin?

Qotillikning nozik turlari ham mavjud. Bu gunohga quyidagilar ham kiradi:

- Muhabbatga qarshi qilingan har qanday ish yoki so‘zlar;

- Yaqinning tinchligi va xavfsizligini nohaq buzish;

- Unga nisbatan ichki nafrat (u namoyon bo‘lmasa ham).

"Kim birodaridan nafratlansa, u qotildir" (1Yahyo. 3:15).

578. Oltinchi amrni bajarish uchun nima qilish kerak?

Yaqinning hayotiga zarar yetkazish taqiqlangani uchun, imkon qadar uning hayoti va farovonligini himoya qilish buyuriladi.

579. Shu munosabat bilan biz quyidagilarni qilishimiz kerak:

- Kambag‘allarga yordam berish;

- Kasallarga xizmat qilish;

- G‘amginlarni tinchlantirish;

- Baxtsizlarning ahvolini yengillashtirish;

- Hammaga muloyimlik, muhabbat va tarbiyaviy munosabatda bo‘lish;

- G‘azablanuvchilar bilan yarashish;

- Haqoratlarni kechish va dushmanlarga yaxshilik qilish.

Yettinchi amr haqida

580. Yettinchi amr nimalarni taqiqlaydi?

Yettinchi amr zino qilishni taqiqlaydi.

581. Zino nomi ostida qanday gunohlar taqiqlangan?

Apostol Pavlus nasroniylarga bu nopokliklar haqida gapirmaslikni ham maslahat beradi (Ef. 5:3-ga qarang). Faqat zarurat tug‘ilganda, bu gunohlardan saqlanish uchun ba’zilarini tilga olish kerak:

- Fohishalik yoki nikohsiz shaxslar orasidagi jinsiy aloqa;

- Zino - nikohdagi shaxslarning begona odamlarga nisbatan mehr qo‘yishi;

- Qon qarindoshlik - yaqin qarindoshlar orasida nikohga o‘xshash munosabatlar.

582. Zinoga nimalar kiradi?

Najotkorimiz zino haqida shunday hukm qiladi:

"Kim biror ayolga shahvat bilan qarasa, u allaqachon yuragida unga zino qilgan bo‘ladi" (Mat. 5:28).

583. Ichki zino qilishdan qanday qochish kerak?

Ichki, nozik zino qilishga tushmaslik uchun, yurakda nopok istaklarni uyg‘otadigan barcha narsalardan qochish kerak:

- Shahvoniy qo‘shiqlar va raqslar;

- Badgaparlik;

- Befoyda o‘yinlar va hazillar;

- Mastlik;

- Uyatsiz tomoshalar;

- Nopok sevgi haqidagi kitoblarni o‘qish.

Injilga ko‘ra, vasvasaga olib keladigan narsalarga umuman qaramaslik kerak:

"Agar o‘ng ko‘zing seni gunohga undasa, uni ko‘rib chiqarib tashla, chunki a’zolaringdan birining yo‘qolishi butun tanang do‘zaxga tushishidan yaxshidir" (Mat. 5:29).

584. "Vasvasaga olib keladigan ko‘zni ko‘rib chiqarib tashlash" nimani anglatadi?

Bu ko‘zni qo‘l bilan emas, balki iroda bilan "olib tashlash"ni anglatadi. Kim vasvasaga olib keladigan narsalarga qaramasdan o‘tsa, u allaqachon o‘zida bu "ko‘zni olib tashlagan" bo‘ladi.

585. Zino gunohiga qarama-qarshi nimalar bor?

Zino gunohi taqiqlanganida, quyidagi fazilatlar buyuriladi:

- Nikohdagi mehr va sadoqat;

- Imkoniyati borlar uchun - mukammal poklik va iffat.

586. Er-xotin o‘rtasida qanday munosabat bo‘lishi kerak?

Muqaddas Kitob er va xotinning burchlari haqida shunday deydi:

"Erlar, xotinlaringizni cherkovni sevgani kabi seving, chunki Xristo cherkov uchun O‘zini qurbon qildi" (Ef. 5:25).

"Xotinlar, Xudoga bo‘ysunganingizdek, erlaringizga bo‘ysuning, chunki er xotinning boshi hisoblanadi, xuddi Xristo cherkovning boshi bo‘lgani kabi" (Ef. 5:22-23).

587. Fohishalikdan qanday qochish kerak?

Fohishalikdan qochish va iffatli yashash uchun Muqaddas Kitob tanamizni (ham ruhiy, ham jismoniy) pok tutishni buyuradi, chunki ular:

"Xristoning a’zolari va Muqaddas Ruhning ibodatxonalaridir".

Aksincha, fohisha tanasiga qarshi gunoh qiladi, uni buzadi, kasalliklar bilan yuqtiradi va hatto ruhiy qobiliyatlarini - tasavvur va xotirani ham zararlaydi (1Kor. 6:15, 18-19-ga qarang).

Sakkizinchi amr haqida

588. Sakkizinchi amr nimalarni taqiqlaydi?

Sakkizinchi amr umuman o'g'irlikni yoki boshqalarga tegishli narsalarni har qanday usulda o'zlashtirishni taqiqlaydi.

589. Sakkizinchi amr tomonidan taqiqlanadigan asosiy gunohlar qaysilar?

Bu amr tomonidan taqiqlanadigan ayrim gunohlar mavjud. Ulardan eng muhimlari:

- Talontorojilik - ochiqchasiga zo'rlik bilan boshqalarning mol-mulkini tortib olish;

- O'g'irlik - boshqalarning narsalarini yashirincha olib qochish;

- Aldash - ayyorlik bilan boshqalarning molini o'zlashtirish (masalan, soxta pul yoki yomon sifatli mollarni haqiqiy o'rniga berish, noto'g'ri o'lchov yoki tortish orqali kamroq berish, qarzlarini to'lamaslik uchun mol-mulkini yashirish, shartnoma yoki vasiyat bo'yicha majburiyatlarni bajarmaslik);

- O'g'rini yashirish - bu yo'l bilan zarar ko'rgan shaxsning tovonini undirish imkoniyatini yo'qotish;

- Muqaddas narsalarni o'zlashtirish - Xudoga va cherkovga bag'ishlangan narsalarni egallash;

- Ruhoniy lavozimlarni pul evaziga berish/olish;

- Poraxo'rlik - bo'ysunuvchilar yoki sudlanuvchilardan pora olib, manfaat uchun loyiq bo'lmaganlarni ko'tarish, aybdorlarni oqlash, begunohlarni ezish;

- Yalqovlik - ishlamay turib ish haqi olish va shu orqali ish beruvchi va jamiyatga yetkazishi mumkin bo'lgan foydani o'g'irlash;

- Sadaga yashash - mehnat qilish qobiliyatiga ega bo'lib, ishlamasdan sadaga yashash;

- Zo'rlash - qonuniylik ko'rinishida, amalda adolatsizlik va insonparvarlikka zid ravishda boshqalarning mol-mulki yoki mehnatidan foydalanish, hatto qo'shnilarning qiyinchiliklaridan foyda olish (masalan, qarz beruvchilar foizlarni haddan tashqari ko'tarish, yer egalari ortiqcha soliqlar yoki ish bilan bo'ysunuvchilarni ezish, ocharchilik davrida nonni haddan tashqari qimmatga sotish).

590. Sakkizinchi amrga mos keladigan fazilatlar qaysilar?

Bu gunohlar taqiqlanganda, quyidagi fazilatlar buyuriladi:

- Xolislik (pulsizlik);

- Sadoqat;

- Adolat;

- Kambag'allarga rahm-shafqat.

591. Kambag'allarga shafqatsizlik sakkizinchi amrga qarshi gunohmi?

Agar kambag'allarga yordam berish imkoniyati bo'lsa, ularga rahm-shafqat ko'rsatmaslik sakkizinchi amrga qarshi gunoh hisoblanadi. Bizda bor barcha narsalar Xudoga tegishli va ortiqcha ne'matlar kambag'allarga yordam qilish uchun berilgan. Shuning uchun, agar o'zimizda ortiqcha bor bo'lsa ham kambag'allarga bermasak, bu ularning mulkini va Xudoning inoyatini o'g'irlash yoki yashirish demakdir.

592. Sakkizinchi amrga qarshi gunohlarga qarama-qarshi qanday fazilat mavjud?

Injil tomonidan barcha uchun majburiy emas, balki taqvodorlikda olg'a intiluvchilar uchun maslahat sifatida taklif qilingan fazilat - mukammal beparvolik yoki ixtiyoriy ravishda har qanday mulkdan voz kechishdir:

"Agar mukammal bo'lishni istasang, bor, molingni sot va kambag'allarga tarqat; shunda osmonda xazina topasan" (Mat. 19:21).

To'qqizinchi amr haqida

593. To'qqizinchi amr nimalarni taqiqlaydi?

To'qqizinchi amr yaqin haqida soxta guvohlik berishni va har qanday yolg'onni taqiqlaydi.

594. Soxta guvohlikning qanday turlari mavjud?

Soxta guvohlik quyidagilarni o'z ichiga oladi:

- Sud soxta guvohligi - sudda biror kishi haqida qasdan yolg'on gapirish, shikoyat qilish yoki noto'g'ri guvohlik berish;

- Suddan tashqari soxta guvohlik - biror kishi haqida orqasidan g'iybat qilish yoki yuziga noto'g'ri tanqid qilish.

595. Odamlarni ayblash mumkinmi, agar ularning kamchiliklari bo'lsa?

Boshqalarni ularning kamchiliklari uchun ayblash mumkin emas. Injil bizga yaqinlarimizning ayblarini sud qilishni taqiqlaydi (agar maxsus vazifa bilan ayblashga chaqirilmagan bo'lsak), balki ularni muloyimlik bilan tuzatishni buyuradi:

"Sud qilmangki, sudlanmang" (Mat. 7:1).

596. Yaqinga zarar yetkazish niyatiz yolg'on gapirish gunohmi?

Yaqinga zarar yetkazish niyatisiz yolg'on gapirish ham mumkin emas, chunki har qanday yolg'on yaqinimizga muhabbat va hurmatga ziddir va insonga, ayniqsa haqiqat va muhabbat uchun yaratilgan nasroniyga nojoizdir.

"Shuning uchun yolg'ondan voz kechib, har birimiz yaqinimizga haqiqatni aytaylik, chunki biz bir-birimizning a'zosimiz" (Ef. 4:25).

597. To'qqizinchi amrga qarshi gunohlardan qanday qochish kerak?

To'qqizinchi amrga qarshi gunohlardan qochish uchun:

"Tilni tiyish kerak. Kim hayotni sevsa va yaxshi kunlarni ko'rmoqchi bo'lsa, tili bilan yomonlik qilmasin va lablari bilan aldamchi gapirmasin" (1Pet. 3:10).

"Agar kim o'zini taqvodor deb hisoblasa, lekin tilini tiyolmasa va o'z yuragini aldasa, uning taqvodorligi befoyda" (Yoqub 1:26).

O'ninchi amr haqida

598. O'ninchi amr nimalarni taqiqlaydi?

O'ninchi amr yaqinimizga muhabbatga zid bo'lgan istaklar va ularga oid fikrlarni taqiqlaydi.

599. Nega nafaqat amallar, balki istaklar ham taqiqlangan?

Nafaqat yomon amallar, balki yomon istaklar va fikrlar ham taqiqlangan, chunki:

1) Yomon istaklar va fikrlar bor bo'lsa, insonning qalbi Xudo oldida iflos bo'ladi va Unga nojoiz bo'ladi:

"Yomonlarning fikrlari Xudo oldida jirkanchdir" (Masal. 15:26).

Shuning uchun o'zimizni ichki iflosliklardan tozalashimiz kerak:

"Go'yo Xudo qo'rquvida muqaddaslikni amalga oshirib, go'dak va ruhning har qanday iflosligidan tozalaylik" (2Kor. 7:1).

2) Yomon amallarning oldini olish uchun gunohiy istaklar va fikrlarni bostirish kerak, chunki ular urug'dek yomon amallarga olib keladi:

"Yuragdan yomon fikrlar, qotilliklar, zinoliklar, buzuqliklar, o'g'irliklar, soxta guvohliklar va kufr so'zlari chiqadi" (Mat. 15:19).

"Har bir kishi o'z nafsining vasvasasiga qo'zgalib, aldangan holda vasvasa qilinadi. Keyin nafs gunohni tug'diradi, gunoh esa o'limni tug'diradi" (Yoqub 1:14-15).

600. O'ninchi amr qanday nafsni taqiqlaydi?

Yaqinimizga tegishli narsalarni istash taqiqlanganda, hasad taqiqlanadi.

601. O'ninchi amr qanday fikr va istaklarni taqiqlaydi?

"Yaqining xotinini istama" degan so'zlar bilan shahvoniy fikrlar yoki ichki zino taqiqlanadi.

602. "Yaqining uyini, dalasini, qulini, qul ayolini, ho'kizini, eshagini yoki boshqa molini va unga tegishli har qanday narsani istama" degan so'zlar bilan ochko'zlik va hokimiyatga bo'lgan haddan tashqari istaklar taqiqlanadi.

603. O'ninchi amrga muvofiq qanday burchlarni bajarish kerak?

O'ninchi amr bizga quyidagi burchlarni yuklaydi:

- Qalbning pokligini saqlash;

- Xudo bizga bergan narsalar bilan qanoatlanish.

604. Qalbni tozalash uchun nima zarur?

Qalbni tozalash uchun Robbimiz Iso Masihning ismini tez-tez va samimiyat bilan zikr qilish juda muhimdir.

Xulosa

Imon va taqvodorlik haqidagi ta'limotdan qanday foydalanish kerak?

605. Imon va taqvodorlik haqidagi ta'limotdan to'g'ri foydalanish uchun biz bilgan narsalarni bajaramiz, chunki bajarmaslik og‘ir jazoga olib keladi:

"Agar buni bilsangiz, bajarganingizda baxtli bo‘lasiz" (Yahyo 13:17).

"Xo‘jayini istagini bilgan, lekin tayyorlanmagan va uning istagiga ko‘ra ishlamagan qul ko‘p kaltaklanadi" (Luka 12:47).

606. O‘zimizda gunohni ko‘rsak, nima qilish kerak?

O‘zimizda gunohni ko‘rganimizda, nafaqat darhol tavba qilish va bundan keyin gunohdan qochishga qat'iy qaror qilishimiz, balki u keltirgan zarar yoki yomon ta'sirni yaxshi amallar bilan qoplashga harakat qilishimiz kerak. Bunday qilgan so‘roqchi Zakkey edi, u Robbimizga shunday dedi:

"Ey Robbim! Mening molimning yarmini kambag‘allarga beraman. Agar kimnidir aldagan bo‘lsam, to‘rt baravar qaytaraman" (Luka 19:8).

607. Agar biror amrni bajarganimizni his qilsak, qanday harakat qilish kerak?

Agar biror amrni bajarganimizni his qilsak, yuragimizni (his va fikrlarimizni) Robbimiz Iso Masihning shu so‘zlariga mos ravishda sozlashimiz kerak:

"Sizga buyurilgan barcha narsalarni bajargach, aytishingiz kerak: "Biz bearziq qullarmiz, chunki biz o‘zimiz uchun majbur bo‘lgan ishni qildik" (Luka 17:10).